Halloween party ideas 2015

:::By LALZADAWLA HMAR, for Inpui:::

Chanchintha bakah Sap haiin hmasawnna tamtak an hung hawn sa ti thu hi tawite'n la hang bel sa inla. Ei pi le pu, lungbul le thingbul be a lo khawsa, a mawl a mawl hai khan khawvel dang an lo paw naw ve khawp el a.Fak kawnga tak chu independent ang hrim chu annih sap hai bo khawma, ana chu hmasawnna ding kawtkhar daksuok na ding platform annei thak nawh. Nisa suok le thlak an zui a ,nitin nisa pui sen veng vung hnuoiah fak an lo zawng ani kha.

Sap hai an hung le in ruol khan "Education system" an hung indin nghal a, tuchena tuthlaw chawia sinthaw ding tam tak hai sawrkar office le deihlim hnuoi hmun dang dang a ei in thung khup chu ani ta hi anni zar lieu lieu in. Sap haiin chanchintha kha hung thedar naw haisienla tudang khawm hung naw bawk antih. Ei kawl le kieng ei en chun buddhist sakhuo, muslim, hindu le athiest anni deu vawng. A zai zai in mi tam chil anta, ei tawng le culture in hmang eita, eilo bo ding ani kha. An tam leiin an mi hip na'ng ata, an sakhuo khawm lo zui rawi naw manim (ringthu hril rau rau a chu). Tibet khawm en inla, china in kum 8-10 sunga an suo naw chun a bo ding ani khi. China tawng an lar tran a, a market a suklien a,tibet haiin an culture le traditional practice tamtak an in hmang tah(Dalai Lama,Times Conclave,2009) .

Sap hai tak kha lo hung lut fu naw hai sienla,colonial rulers a dang dang hieng french, portuguese, spain, belgium etc hai lo hung hmasa lem haisienla lem chu ei bo der ding anih!Anni rawilem hi chu development scheme annei sa thak nawh, exploitation scheme char ani kha an fepui. An policies hai thataka ei bel chieng chun British (SAP) ei ti hai ma ma hin an huop rawn a, sakhuona bakah changkangna tamtak an hung pallut pui anih.

Ei rama education system ei nei inhmat leiin vai tribal tamtak nekin chance le opportunities ei hau a, tiem thei le ziekthei ei tam ta leiin khawvel khawm ei paw deu a ang ta hi. Tuchen khawm hin Orissa village thenkhat a lem chu HIV/AIDS umzie hrelo khawm an la tam anih.Pawlsawm pass la umthaknawna khuo khawm a la umnuol bawk. Chuleiin,mithiem ei lo nei inhma leiin tu ang a ei ngirhmun a hin ei um mei mei anih. ei mithiem hmasa hai kha sakhuo nilo in, politics lo inhnel hai sienla lem chu hi nek dai hin hma khawm sawn ta nawm anim khawvel dan tak a chuh!Sienkhawm sakhuo tieng pioneer in an lo thang a, Mansapui bangna ei la ni ta tho tho a. Lo inhmang hmasa na na na nachu, ei hla le thu hai hnamdang hai chenin an kawpi el ani hi teh.Hi ringawt khawm hi lawmna khawp annaw a, a chatuonhmun changtheina rohlu lem chu hrillo!!

Hmatawk tawk hril chun tribal population tlawmte chun rambung chu compare dan a um naw hrim anih Kristien lo ninawhaisienlakhawm . Ana chu china le japan; Kristien ram nilo hai khin USA an thluk bik chuong am ani? USA haiin ieng pathien am anbiek?eini rawi hlak chu ringna le pathien thang lo chun hlawtlingna um nawh ti hrat hrat eila ni nawk deu deu a. Inthuruolnawna, corruption ei ti hi sakhuona ei i zawm tak hin a min chuktir naw hrim a. India in corruption nasa tak in a buoipui mup mup zing hi teh, ei Meitei hai tak tak khi annaw a thawnasa lem hai chu?sap han an inchuk tir ani thak nawh. Hi tak hi chu mani mihriemna, duamna le hmasielna lei cho anih.Sap hai khan india kha economic gains dingin an hung awpchil a(as a whole), eini ramkilkhawr a lo um ve hai chun ei hlawkpui em em thung nawk dai ani ti hi inhmai ruol annawh.Kerela le Mizoram states hai a ienglei a literacy rate an sang am ana?Sap haiin base an hung setna hmun pawimaw ve ve anni lei anih.Kohran inthuruolnawna le inkalna khawm hi a sap hai intum hulhuol nading chi ni in an lang nawh! Sap haiin kohran an hau ve em em, inthuruolnawnan an hmang nawh.Eini a mi phak pha pha leh a hmang dan ei thiem naw a, hotu ni eiin hawk a,foreign fena awlsam anih ti ei hriet a eiin chawm kawthlawk hlak ani hi teh. Sap hai chun an mi thedar tum hrim hrim nilo a.Mi sukse tum nihaisienla ienglei in am naupang fahra zatam a tlawnin an hung chawm an hung chawm ding?chuleiin sap hai thilthaw hi a sietna hril ding a tam rak naw ni in an lang anih ngun taka ei sut chet chet chun(eini Hmar hai ta ding tak hin chu)

SAP hai lo hung lut leikhan ei nun mawl zuol deu thenkhat hai ei bansan a, inchuk malam peiin hmasawnna lam ah an mi thuoi a. Ei nuhmei hai voice le power nei thaklo hai khawm tu’n chu empowerment nasatak in an hung chang tan meka, nina le thawkna insang tak tak chel khawm an hung khunuol ta bawk anih.Societal structure nasa tak in an mi tleng peka, hawrawp hai an mi phuok peka, ziek le inhram thei in ei um mei mei anih.Kum 50 dang kha lola umzui nawk hai sienla lem chu ei changkang zuol dan ding hi ngaituona’n a phak nawh!

SAP hai lo hung lut le Kristienna ei lo nei kha khawvel umsung a ding chun ei malsawmna dawng ropui tak a lo ni a, ni zing a ta, ni pei bawk atih. Anni kha hung naw pal haisienla, Mughal Emperor hai in am an mi run ding, Hindu lal hai lem am anni ding. Ei hriet le, sap hai kha lo hung naw haisienla sertlum rawng puonte awra in vak khawm tam rawi nawm anim Vaipathien inpakin.Pathien tiemsenglo, milim, pilpawk a hmetfawm, an tilte in khai vuoi tiet tiet, an ngawn sei deu deu, lu hau deu deu being eita, ei chatuon hmun ding hlak chu a pik in anthim nasa el si a.Vangnei inti naw na ding san einei naw reng reng anih!

Eini rawi in ei sietpui tak chu eini a bawk intum ding anih. A hmang le sawr dan hai ei thiem naw leiin thil hi ei siet pui rawp hlak anih. “Blue film” khawm kumtling eini chun en a pawina a um thak nawh, sex education pakhat anih. USA a lem chu industry lientak, billion dollar tamtak an invest na anih (a bikin California ah).Blue film reng reng ah hieng ang copy hin nangni private/hnam film siem ve ro ti inziekna a umthak nawh. A entu haiin ei zir naw a, ei hmangthiem naw lei cho anih. “Living together” khawm a concept hi ei mansuol a, eiin interpret indiknaw vel zo vawng ta ni in an lang. West le ram changkang tam tak a hai chu nuhmei le pasal an um kawp a, an innei chie hma’n an taste, habit le khawsakdan inhrietchiengzuolna dingin a umkawp hlaka. In support tuo in, thiltha inchuk an tum hlak anih. A tu lem hin chu sap hai khawma an hmang indik tanaw hrim a hitak lem hi chuh. Ana chu eini rawiin ei thaw zet chun “nuhmei/pasal inpawlna” ding hmabak in ei ngaituo nawh. Living together a khawsa reng reng hai ei en dan ei suk danga, an hnung ah ei dem zui a.

Maharashtra sawrkar lem chun a state sungah living together hi state cabinet ah a approved (phalna) nikum 2008 khan an suo der antah. Ienglei am? Maharashtra chief minister le a rawi haiin a state mipui hai hi sex hmang nasa zuol raw hai sen an ti ani ding? Sex tourism a promote tum a ni ding?...ani der nawh! A that na le tangkaina a hriet a, khawvel changkang pei le globalization in a hung chawive ani leiin a phalna a pek ani el.A Maharashtra mipui hai lem hi chu hnam dan taka khawm conservative deu el annih( a hrenaw hai chun Shiv Sena, Thackery rawihai chanchin tiem ding), ana chu a living together tak hai khan umdan anthiem a, indik takin an khawsa ve el.

Chuleiin pathien ngaisang a ngaisang ding anni naw a chu SAP hai ma ma kha ngaisang an um a, Sap hai ma ma hi ngaisang an um zing anih.Ngaisang nawthei khawm anni naw hi tie an hnung ei zui tlat chun. An bo in ei dam thei naw ani deu tak ani hi broad deu a ngaituo chun. An education hung indin leiin an tawng ei in hram thei a, sin hmuloding tamtak in sin einei pha a. A dan taka an ziek tling phak kher naw pa khawma BPO (call centre) le a dang dang a bek dam fak ei hmu pha tah ani hi. Call centre hai hi japan le china haiin an hawng ka la hriet naw kher el India ram sung a hin chu. Chinese food ti le japan technology bak chu ei sawr tangkai khawmin hriet ding a um nawh, khawm chu za ah 10 khawm ei sawr phak nawh.

Financial meltdown sap ramah a hung um meu chu sap hai lei a lekhathiem intihai khawm ei ring an kang uor el annaw?ei inveng kuk el ani hi teh.Chuleiin SAP hai hi entawn eita, an thiltha thaw hai inchuk hi ei tum zing a tul anih. Mani umhmun a lo inti thupui rak a, thiem na tak tak nei chuong lo,mi lo hmusit vel nawk khanglang hin changkang na lampui ah mi thuoi nawnih. Inferiority complex chu neilo ding, chulai zingchun superiority complex lo nei ve ringawt tum bawk lo ding. Mi thiltha thaw entawn zinga kalpen hi ei tul anih hnam mawl le naupang eila ni leihin.

Post a Comment

  1. "Sap Hai Ma Ma Kha..." ti hi tu ziek tak am ani? Yahoomail a khan "lls_hmar>lalzadawla@gmail. com"in a hung post a, inpuia hlak by Pu L.Keivom an ziek nawk bawk. ka va hrt thiem naw de,...
    Mr Curious.

    ReplyDelete
  2. In lo thleng anta, ka htr thiem tah, Thanks

    ReplyDelete
  3. @Mr Curious, A thei hram chun hming tak or at least a permanent Nickname hmangin hung comment pei la nuom a um.

    Suksuol pal hai sukdittu tiemtu i ni leiin lawm a um takzet.

    ReplyDelete

Comments not related to the news or article may be deleted.

Powered by Blogger.