Halloween party ideas 2015

By :- Pastor H.V.Sunga 
"""""""""""""""""""""""""""""""""""""
Mi thenkhatin “Mizo Uniona Hmar hai ei lo thang kha ei thawsuol anih” tiin chanchin bu a dam an hung insuo hlaka. Kei ka ngai dan ve a chu “ei thawsuol ani hran nawa, ei unauhai ringum zo naw lei chau anih” ka ti lem hlak. Vai khawhnunga chanchin hril hi a bau tam thlak tiin ka hril nuom ngai rak nawh a, ana chu ei hriet –fie naw leia intum ding zawng ang ela mi tlawmngai hmasahai thiemnaw inchangtir ang deuva a um pha an hawi ngai nawh a.
Kum 1946 kha Mizo union intanna anih ti chu ei hriet seng awma. Kha kum khan Simte hai laia Pastor sin thaw Pastor Ruolkhum Leiri leh Naupang Sunday School teacher Training dingin Pu Zalawra in ami hung inchaa. 1945 Kristmas khawm Aizawlah kan hmanga. Training kan la thaw hma deu chun Tlang auvin “Vawiinah mipa zawng zawng Thakthing zawlbukah kal theu tur” a hung ti a, iem ani hrim ti in kan fe vea. Chutaka chun “Hotu tur thlang phawt ila” ti thu a hung suoka. Kei ni chu thil umzie enthlaa fe mei mei kan ni leiin vote kan nei ve nawh a.

Vote an hang tiem chun Pu VANLAWMA a tling tah a. Nawtieng nghaa thung pawl lai chun “Pu Vanlawma khan Chair seat la nghal se” an ti leiin Pu Vanlawma chu Chairman hmun a chun a hang thung tah a, ama chun “Kan hming tur enge? A hang ti a, tukhawm in an dawn nawh, Ama bawkin ”Lushai Federation” I ti mai dawn lawm ni ? a hung ti a, Putar deu pakhat , mipui tieng nghaa thung chun “Ngawite u, ‘Lushai’ kan ti hi kan ti mawi mai mai ani, ‘Lusei’ kan nia, atha manglo asin” a hung tia. Thungna hnung tienga thung kan nia, tum anih ti ka hriet nawh a ka kawla thung putar deu pakhat chun “Pastor Haudala anih sawh ata, a hming chu ka ziek nghala. Pu Vanlawma chun “A awmzia rawn sawi fia nghal la maw le” a hang ti a, Pastor Haudala chun hieng hin a hrilfie a:
“Hmanlai, kan pu pakhat hi Lasi nula nena inneih an awma, Lasi nula chu an hmel an tha hlawm sia, Chutia Lalsi nula nena an mut dun lai chu Hmar pa in a va hmu a, a mutpui, nula hmel tha deu anga lank ha Hmar pa mit hmu ah chuan Saphai (Rulpui) ani si ah. Ani chuan, “E.. ruolah, I va luk sei zerzawr de’ a tia, Chuta tanga ‘Lusei’ tih hi lo chhuak ani” tiin a hrilfie tah a. Chuphing chun lekha ka laka kan chik tah a. “Duhlian Organization” I ti ang a hung ti nawka, Chukhawm chu Pastor Haudala bawk chun “Chu pawh chu a lo chhuah dan atha vaklo asin” ati nawka. Chu khawm chu Pu Vanlawma bawk chun “Han sawi fiah leh nghal la, ati nawka hieng hin a hang hril fie a: 
“Nula pakhat khawhring neih a awma, chu nu chu tlangval pakhatin a rim thina. Nupa ang maia awm tawh an nia. Tlangval chhung tren an hria a, an hau ta vak maia, a rim ngam ta lova. Abial nu Nula chuan achah achan thinah;mahse a kal ta reng lovahh. Atawpah chuan a khawhringin a she ta ah. Chuta tang chuan chu tlangvalpa chu hmeichhe tawng in a tawng ta ah. Puithiam in a bawl ta ah. Anula hming pawh puithiam in a hre ta.

Chuve leh Ui-pa tha deuh in an bawl (thawi) a, Mipa zamawh lem kiu chen (ban tiat) an siama; an pea. Ani chuan a en vut vutah, a pai daih a, “ate em mai a thawl lutuk ang” a ti a. Ahran in Ui-pa liandeuh mai hian an thawi leh a. Mipa zamaw lem bawk kha malpui tiat in ban chen in an siam ah, chu chu an pe leh a. A en vut vut a “Hei zawng a tawt thap taw hang” a ti a a la ta ah, a kenga, pawn ah a chuah puia, a luk ka ah a bawkkhup in a tlu ah a paih dai a. Chu pa chu a dam ta ah. A thian nu chuan a chhuah san ta anih. Hun dang ah nupui dang neiin Fapa a rawn nei ve leh DUHLIAN an saa. Chuta tanga “Duhlian” ti hi lo chhuak anih” a hung tia. Chup[hing chun an dit nawk nawh a. Anleh, adang an ti nawka, “Zomi” niraw se, an ti nawka.

Chukhawm chu “imphal le Tedim inkar a khin ‘Zomi’ in ti an um” an hung ti nawka, an dit nawk nawh a. Pu Vanlawma bawk chun thurawt hung siem in “MIZO UNION” tieng ei ta chuchun hi po hi huom raw se” a hung ti taa,

Chu tuma an inhuomtir po chu:
 
1. Lusei, 
2. Hmar, 
3. Ralte, 
4.Paite, 
5.Thado, 
6.Vaiphei, 
7.Pawi, 
8.Halkha, 
9.Falam hai hi an nih.

Zorama um popo huomin “Mizo Union” hi sak anih. Hmar ram chu “Block” ti an tuma, ei nuom naw leiin “Area” ti ko ei nit ah a. Manipur, Cachar le N.C.Hills po chu “Hmar Area” ti ani bika. Senvawn ah Assembly ko anih a, Chu tum chun mi thahnem tawktak Mizo-rama inthawk khawmin an hung thang vea. Ka la hriet zing a langsar deu hai chu Pu H.K.Bawichhuaka, Pu Pahlira le Nunghak Varziki hai kha an nih. Varziki lem chu ka Pa khan ‘naunu’ tiin vawk a lo that nghe nghe.

Khangkhan Mizo union chu lungriuoltakin ei thaw tlanga, Assembly vawili na vel Darlawn ah Pu Pahlirah chairman a hung nia, ei boruok a hung dang meta, asan chu tlungkim zan block tin in report an pek senga. Atawp natakah chairman in “Tunah kan unau Lam Hmar amiin thu han sawi ve sela” a hung tia. Senvawn palai Tawna a ngira, aruolhaiin a zakuo thla ah an kei thunga, ama chun “a mi ko ta chu tie” ata.

A ruolhai kan la nuom nawh a, inring deuh in “Lam hmar ami kan awm lo” kan hei ti raka. Ama chun a kut pahni phar in “Ka tawng sual ani eh, min ngaidam rawh u” ‘Hmar lam ami” a hung tia. Chuphing chun report ei pek ve chau ani kha. Chutuma inthawk chunei ni chu ei inhnuk naw deu tan ta a, mak hiel ei tuma ana chu malo dinga nasataka an mi ngenna leiin Agreement sign meuin ei la thang nawk a. 

Tuhin Lusei Hills chu pek an hung rem ti ding ana, “Kan unau Hmar lam ami ten an hmuh hma lo chu Lushai Hills chu kan la loving” in tin gam an gem? Tiin an indawna. “Thawkho kan nia, kan ti nak lovin” an ti leia ei la thang ve pei kha ana. Amiruokchu, Mizo District an hung pek khan chawhma khawm nep zo lovin an unau Hmar hai chu ngaisak talovin an lo lak tah anih kha. Chup[hing chun Mizo Uniona inthawka inhnukdawkna (Makna) lekha chu ei pek tah anih kha. Ana chu Mizo union kha mipuiin ei sawr emem ve anih ti ruok chu ei hriet atha.

Mizo Union leia Mipui phurrik sukbova umhai chu : 

1. Lal busung, 
2. Lal sadar, 
3. Lal thapui, 
4. Pawt le vet, 
5. Artui dawl, 
6. Dere dawl, 
7. Su kei man, 
8. Darh man, 
9. Ran khai, 
10. Vawk khai, 
11. Ar khai, 
12. Kel khai.

Hieng ran hai popo hin te an nei pha Lal-in a dit tak pakhat a lak pek tawl pei hlak a nih. Chuong popo chu Mizo union a inthawk khan suktawp a ni a. Tuhin chu tlangram a khawm ei pek ta ngai nawh.

By: Eden H Pena
Hmarphairuom
*****************
Apple company a Steve Job chun an Garage (Motor siena) a inthawk bul țanin, chu chu an company ințanna bul tak a nih.

J.K. Rowling (Harry Potter) ziektu hi i hriet ve am? Nuthlawi, nau enkawl lai mek  le rethei ve tak a ni a, tukkhat chu coffee a dawna, to țawk țawkin an țhunga, chuonga an țhung lai chun a lungril ah thawnthu pakhat a hung ahung inlang ta thuta, Napkin (kut hrukna) ah chun a ziek tah a, sawtnawte ah chun lekhabu (Harry Potter) a hung suok tah a, tuhin chu khawvela nuhmei hausa an hril laia țhang ve ani tah.

Film star inlar le hlawtling tak tak hai khawm hi an hlawtling hma chun hlawsamna le beidawngna an palthlang nasa ve hle a nih. American film star hlawtling le inlar em em, Gene Hackman le Dustin Hoffman hai khawm kha an classmate ha'n lemchang khawvela hlawtling ngailo dinga an vote a nia, sienkhawm an pahni hin film star inlar le hlawtling ve ve an hung ni tah. Terrison Ford chu  movie executive pakhat in, "Anni hi chu film star ni dingin tlinnna reng reng an nei thlawt nawh" a tia, sienkhawm Airforce  one, Star war le Indiana jones series film hai chu khawvela film inlar pawl an nih.

Chuong ang bawkin hlasak mihai khawm anni tho, Beatles Band hai khawm kha recording company pakhat chun, "An awri le an music hi kan dit zawng ani nawh, hlawtling ngai naw nihai" an lo tia, sienkhawm an bei a dawng țhak nawh.

Khawvelin a theinghil ngai talo ding, 'King of Rock and Roll'  Elvis Presley khawm kha 1954 khan 'Grand Ole Opry' manager Jimmy Denny chun hlasak thiemlo a tia, an group member  a inthawk a bana, hieng hin ala hang ti zui nawk nghal, "Tlangval, khawlai tuiral khawm kai naw ti nih, fe la, truck va khal rawh" a tia, sienkhawm tuhin chu khawvelin Elvis Presley  hi tum a nih an hriet chieng em em tah.

Honda company chu Toyata company in alo hnawla, sienkhawm theitawp in an hang țhanga, an lekhel nghal a nih. Saichiro Honda chun hieng hin a tia, "Khawvel hi a um dan ang hin ka en nawa, sienkhawm ani thei dan dingin ka thlir lem a nih, ienglei am ti chun, kan company hi beiseina a indin lieu lieu a nih" a ti bawk.

Ford motor neitu Henry ford chun hieng hin a hril ve a, "Mi țhenkhat chu hlawtling ve ngei dinga pieng an um a, sienkhawm mi tam lem chu thutlukna nghet tak an siem leia hlawtling an nih" tiin a hril.

Greek thuvar chun, 'Thilțha i dit chun hmun danga zawng naw la, nanga khan a um a nih ti hre rawh' ati ve bawk.

Mi'n thawthei naw ti nih,  a harsa a nih, nang a ang thaw chi ani nawh, ti hai sienkhawm, ring naw rawh, i thaw theia, an thaw thei thei kha i thawthei ve tho a nih ti hre rawh.

Thomas Alva Edison khawm kha, "I thil siem suok tum hi bansan rawh, thawthei naw ti nih, nang a neka var haiin siemsuok an tum tah a, an thei ta naw hnung ani kha" an tia, Edison chun, '"Bansan naw top ka tih, a thei naw dan sangkhat chuong ka hriet tah a, athei dan chu ka hriet țep an tah" ati dei.

Hlawtlingna chun mihuoisen le taima a ditsak bik a nih. Hlawtlingna in a ți tak chu mibeidawng dit naw hi a nih. Thaw nasat le hlawtlingna hi an kawp a nih. Chun hlimna indiktak chu sin thaw sawlna ah hin a um ti hriet a țha. Iengthil khawm thaw inla, lungtil le titak zeta ei thaw chun sun le zan an zui ang pei hin hlawtlingna in mi zui em em a tih. Min an thawthei chu iengleia ka thawthei naw bik am ana?

Pathien hring bie, ei nia, ei Pathien hlak chun mi țhangpui a nuom em em sia, eini hin ei zir naw leia amalsawmna ei dawng naw mei mei a nih.

Thil pawimaw ei hriet ding chu, ei lungril tumru dan hi a pawimaw tak a nih. Ei hlawtling ding le ding naw chu thil  danga an nghat nawa, ei lungril ah an nghat lem a nih.

Ei thluok hi sâphai thluok le Japan hai thluok leh an ang chara, ei hmang naw lei le ei ngaituo naw lei mei mei a nih. Thil iengkim hi ngaituona a inthawka siemsuok vawng a na, chuleiin ngaituo rawh, ngaituo rawh, iengtin am ka thaw ding? iengtin am? Indawnna chun dawnna peng ati che.. Chu indawnna chun hlawtlingna ramah mi țhuoi a tih.

Mihai hin thil an thaw țan reng reng hin ropui tak le lien takin an țan bik ngai nawh. Inhnuoi taka inthawk le ho taka inthawkin an țan hlak a nih.

US President hlui, George Bush chun, "Bang insang tak in US hi inhuon suok vawng inla khawm, US hung lut tum hai chun an hung lut thei tho ding a nih. Iengleia ei ti chun, US lut tumin an lungril ah thutlukna nghet tak an siem lei a nih" a tia, indik vieu din ka ring.

Hlawsamna in a hnenaw pakhat hi a um a, chu pa chun hieng hin a hrila,
(1)  "Hlawtlingna sirbi suksang i nuom chun hlawsamna sirbi i suk tam a ngai a nih".
(2) Hawna ho deu indawn inla, iengtin am kan suk hmasawn thei ding? A dawnna chu, iengtik khawm hi zawna hi bansan naw rawh. Ka thilthaw bansan ka chaka inthawk hi zawna hi vawi sang chuong kan dawn a nih.

Hieng ang ti thei khop hin harsatna hi alo palthlang rawn reng bawka, chuleiin Abraham Lincoln hi miropui ninaw chi ani naw hrim a nih. A harsatna tuok hai hi hei en ei tih.

*1831 in State lagislator an chu vea, a tling nawh.

*1832 in sumdawngna abei țha nawka, a hlawsam.

*1835 in a hmangai6 em em a ngaizawngnu in a thi san.

*1836 in nervous breakdown a nei.

*1843 in congress member an chu vea, a tling nawh.

*1848 in congress member an chu nawka, a tling nawk nawh.

*1855 in Senate an chu vea, ala tling chuong nawh.

*1856 in US Vice President an chu vea, a tling chung nawh.

*1858 in Senate an chu nawka, a tling nawk nawh.

A tawp tawpa chun hlawsamna chun a hne ta ngang nawa, 1860 kum khan US President 16-na ah a tling ta a nih. Khawvel um sung chu Abraham Lincoln hi a hming bo ta ngai naw nih.

Unau dittak, khieng achunga thuhai khi ei lungrila vawng tlat inla, tu nghet inla, vawikhat/vawihni chu ei lo hlawsam ei thei tah, amiruokchu beidawng chuong nawng ei ta, eini neka lo hlawsam mi tam tak miropui an um tah ti hrieng ei ta, bei țal țal ei ta, bei nawn nawk ei te, nangkhawm mi hlawtling ding i nih ti ka hriet.

Dr. L. Dena

“A vanglaia Zawlkhawpui ‘Varpar Arasi’ ni hlak, a hmel enga vadung kawi sari khawm elvar thei khawpa mi hril Vanchunglaizuor sing zotu tluk hiela ka ngai hlak kha, tuhin chu tumbailawk tiet chauh a lo ni tah! Hringnun hang derdepzie hi aw!”- L.Keivom.

A chunga ka pu L.Keivom-in Tuithaphai Diary-5 thusep tawpna tak dawta a ‘Varpar Arasi’ a ti hi tu’m a nih a?  A hming hril nawng ka tih.HLUO LO LUNGDI ti el lem ka tih. A hmel thatzie hi kei khawmin ka hmu chienga, Zawlkhawpui mawitu chauh ni lovin, a hmel thatzie Kailam hnuoi tieng hahipa hril hril hat hat a tling a nih. Amiruokchu khang lai hun khan pawl sawm ekzam dinga inbuotsai lai kan nih a.

Vawikhat tleirawl hei inngaizawng hai hi innei an vang. Ka pu L.Keivom le a Lungdi khawm vawikhat hmangaina phul liemin kum sang dana insawn ngai lo le tuifinrieta lawngmi thlavaihai thuoitu Hmar Arsi-meuin biethu lo thlung hai sien khawm, khuonu tuorem lo, Pathien samsui lo an lo nih. Tuithaphaia pawl sawm ekzam dinga a fe kar a Lungdi hin pasal dang a lo neisan a nih. Chubaka Pu Keivom-in an chukna career a tan ding chauh a nih a. A lungdi’n pasal a lo nei el hi inthiem naw thei ding a nih nawh. Hi thu a zuk hriet char Muolvaiphei-a Nk Darthanglien-hai ina a lenglai Vai hla (…) thluk hmangin “Dawn ve la nunhlui thamrl hnung” LH No.128-na hi chawp le chilin Pu Keivom-in a zuk phuok nghal a nih. A chang tawpna tak zuk tarlang ei tih:

Lengdang tawna lunglai herin,
Ei tiem Hmar Arsi nghil la khawm;
Kei ka hringnun a ral hma chun,
Riengte’n thlir ka tih luoithli leh.

Ka hriet thiempui. Vawikhat tleirawl inngaizawng hai hi an nei an tam nawh. Pu Liankunga (IAS, Bihar cadre) chun hieng hin a lo ziek a:”Khawvela thilsut miha’n an inchuk le sut dan chun, tleirawl hlima inthawka nunghak tlangval chena inhmangai tak tak hai laiah zaah sawm vel chauhin an lungdihai an hluo a, zaah sawmkuo hai chun an hmangai le an thlakhla ngawi ngawi chu ‘Luah lo Lungdia’ an lo inchang ta lem” tiin. Angiel angina hril chun “Hluo lo Lungdi”nei hi thu le hla suktamtu le sukhausatu a nih hlauh. Khawvela inhmaingaina thawnthu ngainuom um ei ti hai hi “hluo lo Lungdi “ chanchin vawng an lo nih. Shakespeare drama Romeo le Juliet chanchin dam; ei thawnthua Tuolvung le Zawlpal chanchin dam, Tuoni le Neilal chanchin dam ngainuom an umna san chu khuonu tuorem lo an ni lei a nih. Pu L.Keivom khawmin “Hluo lo Lungdi” leia hla rieng inko, tienami tawi le thu le hla hieng zozai a phuok lei hin ei thu le hla a sukhausa pha a nih.

Tuta tuma Tuithaphaia a hung inzin zawk khan, a “Luah lo Lungdi’ leh vawihni an inhmuh a. Mi- u-hai tu-le-te nei hnunga hei intawng nawk thut chang dam a um hlak hrim a. Vangduoina leiin Zawlkhawpui Varpar khawm hi tu-le-tehai nei hnungin a pasal dit tak khawmin a lo boral san tah. Lua kelsam to le hahai mel hnung khawmin a tleirawl laia a lo hmangai em em chu a theinghil thei bik nawh. Natna khuma a zal lai khawm chun, inzak inphak dawn lovin a tuolbawmhai kuomah “U Muong hi ka thi hma’n vawikhat bek chu la hang hmu lang aw” a ti vawng vawng a. Chu thu chu tuta tum Pu Keivom kuomah an lo hril a.
 
Pu Keivom-in tum hni Zawlkhawpui Varpar hi a kan nghe nghe..A tum hnina chu March 24, 2017 Zirtawp zan ni’n ka hriet.

An inbiekna:

Tum I nil eh? Khawlaia inthawka hung che? (Muhai deuhin)
Lalthlamuong ka nih. I u Dari pasal. Delhi-a inthawka hung ka nih.

Ka U Muong kha maw? Ni thei naw ti nih. Awi um lo lo. (Khumbeta damnawa zal zing hung tho a nih).
Ni e, ka nih. Ka hungna a sawt rei tah a. I damnaw thu an mi hrila, ka hung kan vak che a nih.Thaw inchibai ei tih.
A na…tak tak maw. A va mak de!
 
Hi ni zantieng hin bu fa dingin ka Pu Keivom ka fiel a. Bufak hma’n Zawlkhawpui Varpar an hmupu thu a mi hril lai zingin, a kut khinghni’n a mitthli a hruk kuong kuonga, ka hriet thiempui hle. Ama leh hin lo innei pal hai sien, Pu Keivom-in tuta a ngirhmun hi tlung phak naw nih. Lungdi damnaw enna’n pawisa kutpar panga hmun nga a pek a, “I mamaw ang peiin mi hung hril la, hung thawn pei ka tic he” a la ti deuh deuh. A mak nawh. Upahai khawma ngaizawng hlui thilpek chu behnatawm khawm mi dang ta nekin a khin bik hlak an ti kha.
Khawvelah hin inngaizawng po po innei ngei ngei tina a nih kher nawh.Thu le hla le thil dang dang leiin innei naw thei a nih.

John F.Kennedy khawmin Jacquiline nunghak hmeltha le zei lo nei sienkhawm, hluo lo Lungdi Merilyn Monroe zuna a lo inuoi ve tho a nih. Pu Vankham, Mizo hlaphuok thiem khawma, “Ka thai changma lo la, Hmangaih, lung I dum phawt chuan lawm zel tang e”a lo ti thei a.

Innei innei naw thu chu thu dang nisien, mi thai mi nu an chang hnung khawmin inhmangai zing inla, ei theina kawng kawnga inthangpui zing inla, chu chu hmangaina indik tak a nih. Hmangaina naw chu tu iengkhawm bat lo dinga zirtir ei ni si a. Chuleiin, ka Pu L.Keivom hi, hi kawngah khawm hin role model (entawn tlak) a tling tak zet a nih.

Powered by Blogger.