Halloween party ideas 2015

By Timothy Z. Zote

It is my pleasure, as Editor of the Manmasi Year Book Volume III to welcome you all in this releasing program of the Year Book. I extend my special thanks to my colleagues in the field of journalism. I have to say that your presence make the function a success. I also express my profound gratitude to all special invitees who attend this function.

By way of introducing the Manmasi Year Book Vulume III I want to state that the present volume is different in many respects from the previous volumes. This volume is reduced to a just 223 pages mainly due to financial constraint. However, it does not mean that the content is lower in terms of quality than the other ones.

As you will see the number of Who’s Who among the Manmasi is less in number, selectively choose, taking the size of the volume into consideration.

When you come to section on facts about India, particularly Who’s Who you will notice that it is not the latest. It may be called intentional mistakes. While the final type- setting was in progress we have new government at the center headed by NDA which also affected some changes in the state politics as well. I hope you understand my points.


To make the present volume more relevant some of the prevailing political crises of the Manmasi people are given prominence with a sole purpose of informing the esteem readers that Manmasis have a common struggle in the arena of political history of the area.

After gathering information for the present volume I have hosts of mentors who painstakingly edited my mutilated documents and tailored in this fashion. I owed them a Big thanks.

To my faithful Editorial Board members I express my profound gratitude. Frankly speaking, without their cooperation I will never accomplish my dream of publishing the Manmasi Year Book Volume III.

Lastly, I admit that Manmasi Year Book Volume is imperfect in many respects and I do welcome any valuable suggestions for the improvement of future volumes. Together with you I assure you we can achieve the more excellent work.

Thank you once again for your coming. May God bless you.


Dt. 23rd Dec, 2014
Timothy Z. Zote
Editor, Manmasi Year Book

By Rev.James Zara Joute

Ref. Genesis 19:15-29, 13:1-18, 39:1-23. Jakob 1:1-4:17.

Kum 47 lai liem ta a, chanchin thra meiser insita Thlarau ramngawpui sun enga thriekdar dingin Manipur anthok Cachar (Silchar)Assam pan suka; an ngam ngam ka ngam ti lungril puta a pum le inhmenaw rak khopa ringnaa mihuoisen chanchin hi ei lo nahriet tawl ta di'm. Nikhat chu kar loin hmelhriet lo patling 6 (mi paruk) ruo fei chawia khawfuk hmasa tak inchu ni awm fahrana sa hliem pel taka an hnot zui zing thu ama ka pa Rev.Lalringlien Joute (Pastor retired) chun danglamna hmel hrim put loa a tonhriet chanchin ngei a mi hril lai chun, ngaituona khamhrui an zamsei tir hle. 'Tu hin i hringna dingin tlan rawh' ti chauh naw chu hmabak dang a nei tak naw zie hre zingin; ama hringna chauh ni lo a nuhmei le nauhai le a rong a ibawl Pathien hming sala tlan a trul tah. Thihmun suol tak meuha a tlan rak hnung chun, Sakei huoi lamtan chun a hringna hum pekin, a dam sunga hriet zing tlak damna rimawi a rempek ta a nih. A hun taka hnung le hma a thlir kuol ruoi hnung khom chun that tuma hnot hai thawm le a hringna ta dinga trit um thil hrim hrim mùt kiengpek vong a ni ta ti a hriet chun; an tlan dam tah ti a hriet suok ta a nih.


Bible pumpui hi Pathien mizie, a lungril le thlek dan thu a ni vong, a sunga thu ziekah hin hun bi um ta le um zing le la um ding inkhina hruihruol khoma hmun lairil a hluosa bok. Pathien le mihriemhai inkara tirko sin thawtuhai lai zawlnei le vantirko khoma an ithaw ding tak 'inhriettirtu sin' ringum takin an thaw zie ei hmu bok a nih. Pathien tinreng chunga thuneitu, thilsiem hrim hrim ama fethleng loa indin/inngir um thei thrak lo, vana, hnuoia le hnuoi hnuoia mi le hringna nei taphot tu khom Pathien thrangloa mani kea ngir/dam khaw suok thei ei um nawh. Sirpuok thei bomb (land mine) ang ela a ke phawina taphota sietna mei le kât phu doka, vuta inchangtir thei ropui Pathien chu a ni ma ie. A thupek mihriemhai kuomah a khauh le innèm izira khėkpuitu zawlnei le vantirko (chanchin thra intluntu) hai ke suknapeka, rinum le diriem taka sawisa hlaktu chu mihriemhai bok ni lo am ei nih?.


Genesis bung 19 sung ei en chun, tiena Lota le a sunghai le Pathien itir, vantirko 2 (pahni)hai chanchin chieng taka hmu theiin a um. Khawfingchat vela chun vantirkohaiin Lota kuomah 'tho la i nuhmei le hi taka i naunu pahni um hai hi inrang takin thruoi suok rawh, chuong naw chun hi khuo hremnaah hin bohmang ve hlauh rawi in tih tiin an mawr vak a. Lotàn  mawng a sukrik trùi lei chun vantirko hàn a kuta manin a nuhmei leh an nau nunghakhai chu khaw puo tieng chun an kei suok ta a, khawpuo an tlung charin vantirko chun "TUHIN IN HRINGNA DINGIN TLAN RO" hnung tieng ngha lo ding le lam laka khom chawl loa, bohmangna meipui anthok humhima an um theina dingin an hril mawl mawl ti ei hriet. Lota nuhmei ruok chu tirkohai inhawmthaw infuina trongkam chu mÄ—na lain hnung nghain chilungah an chang ta a nih.


Genesis bung 13-ah chun Abraham le Lotàn Pathien malsomna nasataka vura an umna thu le hmun khata um zing chu a sukharsapek tak leiin, inthre fel dingin rem an ruot pha tah ti ei hmu. Lota chun huon tui thratna le phaizawl hring dup hmuna chun a ran ruolhai le a insunga cheng popo hai chu um hmun a khuorpui ta a nih. Jordan phairuom hin belchieng a dawl le dawl naw ngaituo fumfe loa um hmun a khuor ta thut a ni zie hi ringhla ruol an nawh. Ral khata thlir luota hmu mawia ram hnienghnar anga inlang ta lem nisien a awm! Sodom khaw kawlah um hmun a rem chauh an ta leh; a nakie lem chu Sodom khuo ngeia lutin hmunpui a khuor ta a ni kha.


Krista hming lam taa, suol hnaia puon in ei zar chun; suolna puon inah khawsak rel ve ding chun hun a lak sawt ngai nawh. Ching thra lo (addiction) thila ngakuoi lem ta hai hrim hrim chu um phutna ànthok intran an nawh a, a tir chun lungril inthieng tak (innocent) hmanga intran a ni tei hlak. Mei leh inhnel naw kang a ti che ti le suol inhnelpui chun sukkhawhlo a ti chÄ› an ti hlak ang hi a  nih. Suol laka him theina le TLAN damna ding chun 'IN IEL VEL LO DING’ a nih'. Pathienin ‘tlan rawh i damna ding in’ a ti che chun tlan sek nghal hi a dawn letna mark insang tak 100% (zaah za) a nih. Sodom le Gomora suksiet ding thu chungchanga vantirko meuh tira um hnung khom khan, 'Lota ruok chu a lan iel vel leiin' a kuta chelin khawpui puotieng an kei phit a; Pathien vantirkohàn ‘tu hin in damna dingin tlan suokrò' ti chauh naw bak sam dang a um tak naw zie chieng deuha an hril hriet hnung khoma hril kuol ding a la zong vel a ni chu!.


Josefa chu thlem theina po poa zawrin, nikhat chu a Pu Potifer a nuhmei (infiek thra tak a ni awm) tu ri hrim hriet ding um lo, ama khat chauha um, Josefa chu man luiin 'mi zalpui ta rawh' tiin a bei rak chanchin Genesis bung 39 ah ei hmuh. Suola bawkte khaw tuma iniel kuoina chi an ta nawh, a zakuofuol Jordan phaizawl mawina thlifîm iengin minuhai thlemna kuta intàl mek khom chu; inhnuk buoi ta nekin a tlansan ta daih a nih. Jakob lekhathon ei en chun ei Bible-in thlemna chu kal ro a ti nawha, thlemtu chu kal le do lem dingin a min chuktir a nih. Eini rawi anga mi derdèp a ni naw zie le thutak um ta sa, tu nau itawk chang thei lo Lalpa trong bausuok hi a chieng chawt chawt hle. 'Ka thuthlung sut ngai nawng ka ta, ka bausuok inphat ngai naw ning'. (Sam 31:34)


Kum hlui a liema kum thar Pathien hratna le thratna a hlângkai ei hung ni ta si hin chu, tlandamna kum nisien Lalpa hausakna hrilseng ruollo a hnienghnar kum; i tadinga buotsai a nizie hi vong tlat dingin kan fui che!..
'Aw felai einih chawlnaw meini,
Lalpa hratna ringin; chatuon mawi pan ei ti´

Nang tiemtu inzapa loin i umna ngeia khan, annawleh hmun rem chang pan nghala ding thra thruon dingin ka fiel che 'Lalpa ka hung ie, tuhin i thu ang takin tlan ka tih' tiin i tlansan ding hai Lalpan i lungril le mithlaa an hmutir che hai leh thuphachawi pumin trongtrai mawl mawl rawh'. 


Lalpa le inlawmtona în tuokpui ngei theina dingin ka trongtraipek che! Amen

Dated, 30/12/2014
Feiburg, Germany

By Pu Zarzolien Keivom.

downloadKum bula inthawka dingdihlipa Tlumte thlira ei thlir Krismas chu themphak el ah ei lo tlung nawk ta a, ramdang le hmundang danga thiemzir le sinthawa khawpui hran hrana umhai chun mani khuo ngei a sung kima krismas hmang tumin a thren mani khuo le veng panin an suok nuk nuk meka, a thren chu mani sin le inzawma chawl thei lo pawl chun cham le cham loa mani sinthawna le inchukna hmunah lung tlu lo zeta hmang ding damin an lo in sukthluk mek bok, nunghak le tlangval threnkhat lem chun mani dii hai le hmang tlang tum trala mani khuo le veng tieng pan loa veng dang muol dang zuon mek khom um mei rawi naw ni hai am! Ka tuhai khawm an nu le an sanghai leh krimas hmang tlang dingin Muolhlum Rengkhawpui panin zinghmangin Delhi suok sana an vuong mek lai chun dam le hlim taka an pan ram thuoi tlung dinga Pathien kuoma ka tawngtai lai zing chun, nang teh tu lem Krismas i hmang ve ding? Khawlam? tia mi hung bierukin ka hriet a, a ni ngei ie, kei hi tu le krismas hmang ding luo am ka na, khawlai am ka hmang ding, Ka nuhmei, ka nauhai le ka tuhai leh Delhi Hmar Christian fellowshipah a ni el naw dim a nih ka hang ti leh ni thei chiein ka hriet thei bawk si naw leiin krismas hmangtu mi hran hranhai hmang dan dam ka dap vel ta pei a.

Kan veng lai ankhat tawkin beram vengtu sawm chuong vel dam hi an fak le dawn le an puonthuo phurtu sabengtunghai leh beram a zatel tel tel an hung ching vet hlak a, an fe tawpna hmunah an riek pei hlak , chuong ang deu chun Isu pieng zana berampuhai khawm kha Bethlehem phulah an beramhai an riek ngha ve ni ding a na tiin ka hang zeldin vel a, lung a run ngei ie! Berampuhai hi an hmel le an changchavai le silfenhai en ri ngawt khawmin ngaituo hau rak lo, an beram bak chu thil dang lungkham bek dingin an in lang nawh, chuong anga mi mawl e ti lo chun an krismas hmang ruok kha chu a ropuiin entawn tlak a tling hlen an lang nawk ang reng chu tie, khanga vantirkohaiin van tieng an fesan char khan “Thaw ro, Bethlehemah feng ei ta Lalpa thu mi hril hung tlung chu va en ei tieu” an ta (Luka 2:15). An beramhai kha an maksan tawpa inhmaw takin an fe nghal el a nih, chu lei chun an thil en tum khawm an hmu reng a nih, muong changin a dei ema khuo var phat leh fe el ei tih ti hai sien chu Isu kha Aigupta ram tieng lo tlan hmang pui hman an ta an hlawsam der el ding a nih, Mari le Josefa le ranthlenga naute zal chu an va hmu a, an kuoma vantirkoin naute chanchin an hriettir kha an hril a, a hre taphotin berampuhai thu hril chu mak an ti hle a, Vantirkohai thu hril ang ngeia iengkim an hmu lei chun berampuhai chu Pathien chawimawi le inpak pei puma an kir nawk thu ei hmu a nih (Luka2:20). Isu leh krismas hmang dingin khawvel thilhai maksanin Lalpa thu ei hriet le dawnghai zawma fesuok pui nghal dingin in buotsai ve inla nuom a um ngei!

Khawvel sandamtu hung pieng lawm dinga Bethlehem pana ei fe mek lai hin khawsak mivarhai anga thruoitu Lal arasi en lova mani ngaidan hmang lo dingin fimkhur ei tieu. A kaikuongpa rorel anga sui chun Bethlehem le a sevela pasal naupang kum hnia inthawka a hnuoi tieng po Herodan a that vawng khawm kha khawsak mivarhai lei vawng a nih ti dingin a um. Judahai lal hung pieng ding a ni an ring lei ringawta a phut a phaa anni thruoitu arasi en lek loa ringvang thua Jerusalem an lut chawt el hin thil a tawk pawi nasa hle a nih. Eini khawm thruoitu Thlarauthienghlim ngai sak loa mani thiemna le varna hmanga Jerusalemah Lal Isu ei zawng vai chun mi tamtak hlimna ben deitu ni ngei ei tih, Jerusalem chu hnuoi lal Heroda rorelna tisa ram a ni si a. Khawsak mivarhai khan lal Heroda thu an hriet hnung chun an fe pei a, arasi an hmu chun an lawm hle a, naute umna chung zawn an tlung chenin an hma a thruoi a, In sung an va lut chun Mari le naute chu an va hmua bawkhup meuin chibai an va buk a, an robawm hawngin thilpek rangkachak dam, beraw dam le mura dam an peka an krismas hmang chu hlim hle hai sienkhawm Bethlehem le a sevela chenghai chun an nauhai lu an sun ta tho tho a nih. A pawi khawp el a nih, Bethlehem tieng pana fe seng si tisa rorelna Jerusalem khawpui la hang lut kawi kher kherhai lei hin Heroda hmasielpa lungril chawk thoin kohran in dengthrena chen ei tlung hlak a nih ti hrein tisa le thisen in rawn pui loin mi varhai thruoitu arasi thlarauthienghlim chau enin kal pen ei tieu tiin eiin fiel tak zet a nih,

Sung le kuo, thren le ruolhai le chaua krismas hmang loin Isu le ngei hmang lem inla ei lawm kim a ta, Berampuhai ang bawk khan Pathien chawimawi le inpak pei pumin ei kir ve thei ding a nih. Tiemtu dittak , Isu thrang loa a piengchampha chaulawmtu ni loa Isu le ngei krismas hmang dingin ditsakna insang tak kan hlan che.

(Keivom run Greater Noida)

21 December 2014.

Prof Lal Dena*

Chang thlang: Ei ta dingin nau a hung pieng a, Naupa pekin ei um tah; Rorelna chu a liengkoah innghatin kengkawng a ta, A hming chu RERUOTTU MAK, PATHIEN HRAT, CHATUON PA, REMNA LAL an ti ding a ni sih a…David lalthungphaah thungin ro hung rel a ta, Indik tak le fel takin, chu hun le chatuon chenin, A ram chu suknghet a tih.(Isai 9: 6-7).

Krismas chibai.

Hming ropui hlu tak chu, hnuoi beisei le van lawmna. Vawituk chu Lalhmingmak Remruottu Mak a nina chauh zuk thlur bing ei tih.

A pieng hma daiha pieng dan ding hrillawka um, a hming lo phuok lawk vawng le a pieng lai huna thiltlung reng reng hai coinincidental (thil hung tlung inruol pal thut) le accidental (hmu lawk loa thil tlung pal thut) ti thei ding mak tak tak a um.

Kaisar Awgusta’n hming ziek ding thupek insuo, Bethlehem khuo kher khera hming ziek tul dam, manga Josefa kuoma vantirko hung inlar dam, Mari kuoma vantirko hung inlar thut, Nunghak thienglam tu pawloa hung inrai thut, naute hminga Immanuel sak ding dam, khawsak tienga arasi danglam tak hung inlang kher kher dam, khawsak mivar Jerusalem khawpuia hung inlang thut el dam, vantirko hawn berampuhai kuoma an hung inlar thut dam le van hla mawi an hung sak hum hum dam, a zan zana Bethlehem pan thu dam, khuolbuk lo sip vawng kher kher dam, ranthleng a lo ruok kher kher dam, naute puona tuoma ranthleng kher khera lo inzaltir dam, arasiin in inhmang der lova Bethlehemah khawsak mivarhai an tlungna ding taka a thuoilut kher

kher dam, rangkachak, beraw le murra dam an pek kher kher dam, lal tlawm Herod-in a thi tawma naute rawt hmang vawng a tum hrim hrim dam, thlaphang taka Aigupta rama tlansiet dam. Vawituk hin hieng po po hi zuk ngaituo ta um, ruotlawt ni loa, thil hung tlungruol pal thut (coincidental), annawleh, tum lawk reng ni loa tlung thut (accidental) an ni? Hieng thil po po a tlungna san hi iem ni tang a ta? Isu pieng laia thil tlung po po, a tlung dan ding ang taka tlung kher kher hi mihriem sierkawp chun a mak ti naw ruol an nawh.

1. Isu pieng ding hrillawkna le a lampui hraw a mak:

(1) Ge.3:15- Nang le nuhmei hi indotir ka ti cheu a, I thlahai le a thlahai khawm la hung indo pei an tih. Ama chun I lu la sukthithling a ta, nangin a kekhawng la sukthithling i tih. (2) Ge.3:21- Lalpa Pathien chun Adam le a nuhmei ta ding chun savun zakuofuolhai a siem pek a, an haktir tah a. (3) Ge.22:13-14- Isak inhlanna

2. Bethlehem kher kherah:

Kaisar Awgasta’n census thaw dingin thupek an suo tlat. Chu ding chun Josefa sungkuo chu an thlatu Davida khawpuia fe a tul tlat. Davida khawpui chu Bethlehem a nih. Isu piengna dingin Bethel dam, Gilgal dam awm ve fuin ka hriet chu tie. Amiruokchu Isu piengna dingin Bethlehem a thlang a ni tlat. Bethlehem chu Davida khuo a ni el baka, a san dang a um a nih. Bethlehem umzie chu “Bei In” tina a nih an tih. Isu Krista’n iem a ti ta kha? “Kei hi hringna bei chu ka nih, tu khawm ka kuomah hung chu phingtam ngai naw nih”. Chang dangah, “Vana inthawka bei hung tum chu ka nih”. Bei in kher kherah “Hringna Bei Isu Krista” pieng chu a awm hlie hlie! Hi sukfiena ding hin bei in kherah a hung pieng a nih.

4. Arasi le khawsak mivarhai:

Hun dang, zan danga astronomer/astrologer-han an la hmu ngai lo, Isu pieng hun lai kher khera sak tienga arasi inlang khawm kha a mak bawk a nih. Hi thil tlung ding khawm hi a hma daiah hrillawka lo um a nih.

Number 24:17: Balaam hrillawkna: “La hung ding mi chu ka hmuh a, la hnai si lo mi chu ka hmuh, Jacob a’nthawk arasi hung suok a ta, Israel a’nthawkin lal hmawl suok a tih.” Kha arasi kha Isu Krista pieng hma’n an lang nawh a; Isu pieng hnung khawmin hmu nawk a ni ta ngai nawh. A sinthaw ding a thaw zoa, a bo nawk el a nih. Kha rasai khan Isu an entir a nih. Isu Krista ngei chun, “Kei Isu…David tobul le a thla, Sikhawvar tak chu ka nih” a ti kha.(Thup.22:16.).Khawask arasi khawm khan Isu Krista nina puonglawkna dinga hung inlang a ni kha!

Aw Lalpa Davida thla Zing Arasi.

I felna rama dingin I mi buotsai;;

Ka lawmna tuisuoriet angin a liem a,

Thina vakama I hming inpak ka tih.

Arasi chanchin hril chun khawsak mivarhai chanchin hril sa naw thei a ni nawh. Judahai histawri dungzui chun khawsak mivar pathumhai kha Melkior (Greek), Casper (India) le Balthasar (Aigupta) mi, ram dang mi vawng an nih a tih. Aigupta, annawleh, Greek philosophy/astronomy inchuka Babulon-a inhmu khawm khawm an ni el thei. Ieng po khawm nisien, mel za tam inzinin Juda lal hung pieng ding chu an zawng a; arasi khan an tlungna ding tak Bethlehem bawng inah a thuoilut chat el a nih. An thilpek rangkachak, beraw le murra-hai inentir neiin an lo thaw vawng a nih. Remruottu Mak remruot hi mihriem sierkawpa chawk chun a mak ti naw ruol an nawh.

Khawsask mivarhai khawm rimtui chawiin an hung,

Thangvana arasi’n an hma a hung thuoi a;

Ranthlengah a nu Mari chawiin an va hmuh,

An robawmhai hawngin Lal chibai an va buk.

Eini khawma ei robawm hawngin Lal chibai buk ei tiu. Lungril a kuom tieng hawng inla, rothil dang a ngai ta naw ie. Haleluia, Lalpa ropui raw se.

5. Josefa le Mari kher kher:

Nazaret khuoa khan tlangval fel dang an um naw maw? Ieng dinga Lalpa Pathienin Josefa her kher kha a hung thlang am? Chanchin Tha bu khatna ziektu Matthai-in iengtin am a ziek a? Jacob-in Mari pasal Josefa a thlah a, chu Mari-ah chun Krista an ti, Isu chu a hung pieng tah a”. (Mt.1:16) La zuk suih hla met inla, Isu hung piengna dinga a lampui hraw hi a mak bawk a nih.

Isu hung piengna dinga Juda’n a monu a lo inraitir hrim hrim dam, Lal tlangval Boaza’n thlawibuong Ruthi hmaa a heih tlawm el thei dam, Lal David nuhmei tam tak, hmeltha tak tak nei zingin, a general Uriah nuhmei Batsheba Solomon thlatu dinga a heih uirepui kher dam ngaituo’n Lal remruot hi a mak naw ti naw ruol an nawh. Josefa hi tlangval fel ei tit a kha, “Ka nuhmei ding tho, inhuol tasa kan ni ta leiin lo ‘advance’ ka tih” khawm a ti der nawh. A rukin mak chu a nuom. Sienkhawm vantirko thuhril awi a, a mak nawh. A ringna mawl hi ngaisang a va um de aw!

Nunghak thienglam Mari tak tak khawm kha! Anleh, Nazareth khuoah khan nunghak thienglam dang an um naw maw? Magdaline le Mari danghai kha te? An lo um pal khawmin Mari (Josefa dawngmanu) neka thlang ding chu an um naw ning a tih. Vantirkoin an rai ding thu a zuk hril khan, “E! Chuongchu ni thei naw nih. Ka hming a sie ding a nih, inhuolpui ka nei tah”tia suonlam siem a va rem de! A siem teuh nawh. Mari dawnna kha, “Ngai ta, Lalpa suoknu ka nih, I hril ang peiin ka chunga tlung raw se”. Ringna hrat, thuawi thei. Entawn tlak a va ni de! A hla heih insam dam kha heih tiem ta, a va heih ropui hem hem de!

Ka thlain Lalpa a chawimawi a,

Ka thlarau khawm ka Sandamtu,

Pathien chungah a hlim bek bek,

A bawinu tlawm tak a ngaisak leiin,

Tuta Le ruolthar peihai khawmin,

Hamthanu mi ti ngei an tih. (Lk.1:46-48).

Mari ang ku hin, “I hril ang peiin, I thu ang peiin ka chunga tlung raw se. Lalpa I thu thu ni lem raw se. I tir phawt zangngaina thlawn pek a nih” tiah lawmna, hamthatna a um a nih.

6. Berampuhai kuom kher kherah:

Vantirkohai berampuhai kuom kher kherah van hlapawl a zu sak chu tie! An hlasak hlak kha a ropui. Zuk dawn kir ta, a san a um a nih. Berampuhai beram vengna hmun kha ei hril ta kha, valbuong Boaz le thlawibuong Ruthi inlengna hmun le “nang naw chu” tia biethu an thlungna hmun a ni kha!. Bethlehem khuo neitu David a tlangval laia a beram vengna le sakei khakru dam a kei thlamna hmun khawm a ni kha tie! Hi hmun kher khera Isu pieng zana berampuha’n an beramhai an lo riekngha khawm kha, a va mak de aw! Thil dang a ni nawh. Hi thil tlung hin Isu Krista nina hril hriet a mi nuom a nih. Isu Krista nina hril hriet a mi nuom chu iem a na? Isu Krista ngei chun, “Kei hi berampu tha ka nih, berampu tha chun beramhai ta dingin a hringna a pek hlak. Kei chu berampu tha ka nih; ka beramhai chu ka hriet a, ka beramhai khawmin an mi hriet”.(Joh.10-11/14). Tlasam ngai lo ding, vuoi ngai lo ding, thina hlim ruom hraw le hmelhma inhuol vela um khawma ti ngai lo dinga, Berampu Tha- mi vengtu Lal Isu Krista a ni zie a pieng zan la la khawmin an hung hrilfie nghal a nih. Ei va hei hamtha de aw! Lalpa chu inpakin um raw se.

Van mipui tiem seng naw’n an lawm hla an hung rem

An rawl mawi thangkhawk vel chu berampu’n an hriet;

Lal Krista zalna chu fel takin an hril a,

An beram maksanin Lal chibai an buk a.

7. Ranthlang kher kherah:

Iengleia kha zan kher kher khan ranthleng kha a ruoka lo um? Naute Isu kha inzaltir a tul tlat lei an nawm. Thlenga um hrim hrim chu fak (bak) ding a nih. Ranbu pekna thlenga naute Isu inzaltira um kha, nang le keia ta dinga intlanna mi siempektu a nih. Isu Krista ngeiin iem a ti ta kha? “Ka taksa hi bu tak tak a na, ka thisen hi dawn ding tak a nih. Tu khawm ka taksa fa a, ka thisen dawntu chu keimaah a um zing a, kei khawm amaah ka um zing a nih.”(Joh.6:55-56).

Tui po poin ka suolna an tleng thei nawh,

Ran tam tak thisenin a min tlan thei nawh;

Isu thisen hlu chu inthawina a nih,

Ei suolhai na loin a mi sukdam thei.

Haleluija, Lalpa ropui raw se.

Thu tlangkawmna:

Thilmak tak el chu thu, thu ringawta um kha taksa’n a hung inchang a. Tiem chin nei lo Pathien kha, tiem chin neiin a hung um a. Pathien hrat mihriem anga insiemin, naute chitein a hung pieng chu! Iengleia Iengkim Siemtu Pathien chu mihriema a hung inchang? Iengleia thil Iengkim Siemtu chu a thilsiema a hung thang ve el am an leh? Arasi lien tak tak makteduoi tam tak um laia, ieng dinga ni-arsi (planet) chite leihnuoiah hin a hung kher am? Iengleia vanram ropui maksana tawngsephur hmunah a hung? “Ama zara iengkim um le ama ta dinga iengkim um bawk, a ropuina chang ve dinga nau tam tak thuoiluttu Pathien chun tuorna hmanga sandamna siemtu sukfamkim chu awm a ti hle si a.(Heb.2:10). Isu khawvel hringnun chu thu pakhat hin a hrilfie; tuorna leia sukfamkim a nih. Ranthlenga a pieng khawm hin Isu chu a famkim naw mani? Suol nei lo nunin a khawsa an naw maw? A thina khawm pawitawk lo (suksuol lo) thina an naw maw? A nih, ama chu a tha famkim a, famkim sa a nih. “A famkimnaa inthawka ei dawng seng chu lunginsietna ngawt lunginsietna ngawt a nih. Dan chu Mosie hmanga pek a na; lunginsietna le thutak ruok chu Isu Krista zara hung tlung a nih”(Joh.1:16-17). Haleluia, Lalpa ropui raw se.

Shawn chu misuol tak ning a tih. A testimony hienghin a ziek: “Insuolpui ka nei a, tanginah makhat chauhah khumin ka um a. Ka buthleng dawmna (food tray) chu envelope inthlengpuinain ka hmang hlak a. (Envelope hi jail sunga pawisa anga hmang a nih). Ni khat chu envelope (lekhabawm sunga) chun “Thlarau ta dinga Thirchakai” (Anchor For the Soul” ti lekhabu te a lo um a. Ka zuk bi a, sakhuo thil a nih ti ka hriet a. Pathien ka ring nawh a. Naute ka ni lai baptis lo ni tang ka tih. Amiruokchu chu chu ka ditthlangna a ni nawh. Sienkhawm chu lekhabu chu ka zuk tiem suok el tah a. Ngaita, ka lungril thawlekhat loin a hung danglam tah a”. A lekhathawnah: “Pastor, I lekhabu ka lo hmuh pal thut a. Ka tiem pal a. Lalpa Pathien kan tuokpui pha a, sandamin ka um tah”. Haleluia, Lalpa ropui raw se.

A nih, Chrismas hun lai hin thilmak tak tak, thil hung inruol pal thut (coincidental) le hmu lawk um lo thil tlung pal thut (accidental) ti thei ding mak tak tak a tam. Chuonghai chu mak ti naw rawh. Chatuon Pa, Lal remruot vawng an nih. Unau, vawisun hin ieng suolna khurah khawm um la,

Isu ka lungrilah hung la,

I hmun ding ka lungilah um;

Aw lalpa Isu, tuhin hung la,

I hmun ding ka lungrilah a um”.

ting ei ta, lawmin hlimin Lalpa inpak ei tiu. Lalpa’n a thu malsawm raw se. Amen.

*25 DECEMBER, 2014, KRISMAS SERMON. HMAR CHRISTIAN CHURCH, IMPHAL.


Pi Khawlpi-LRS Puruolte|Photo: Alan Famhoite

Tuithaphai: Rengkai Lalnu Pi Kholpi Joute (72) w/o Pu J.C. Chongkholien Chief of Rengkai, natna leia Nov. 29, 2014 ni a inthawka Guwahati a doctor pana um chu, a natna tuor zo loin Dec. 13, 2014 zing dar 10:47am (Inrinni) khan a boral. A natna hi ‘primary source’ tak hriet ni naw sienkhawm Thlina Cancer (Bone Marrow Cancer) a ni thu hmusuok a ni a. Chuchu enkawl thei ni ta lova um a ni thu a sunghaiin an hril. An Lalna khuo Rengkai Val-Upa, VA, HYA, Kohran le pawl tum tum hai le Khawtlang le khawral a inthawk Mipui, Nunghak le Tlangval haiin a ruong hi ngainatna, chawimawina le inzana insangtak leh zan khat an mengpui hnungin a zing Dec. 15, 2014 zing dar 10am a inthawk tanin an lawina ICI Kohran inrawinain ursun taka a ruong chunga 
programme chu hmang a nih. Hi hun a hin Suntu le raltu mipui an tam hle a, Kohran, Khawtlang, Hnam tum tum a Pawl thuoitu le Sawrkar tienga milien milal an thang tawl. In tienga Program ursun taka hmang a ni zoin anni Lal suongkuo thlanmuol bik dinga khawtlangin hmun an i pek, mawi taka inhuon sunga ngei chun ditsakna le inza vawrtawp suklangin vuiliem a nih. Hi vuina hun hi Rev. H.L. Laltholien Awptu Pastor, ICI, Rengkai in a hmang.

Pi Kholpi Joute (Vungzakhol) hi July 27, 1942 khan Dibrugarh ah a pienga. Ama hi (L) Pu L. Kampu le Pi Lalthansangi (Sangi Khiangte) hai nau 7 hai laia a upa tak niin Unau nuhmei 3 le Unau pasal 3 a nei a. A Graduate hmaa inthawkin JN Model High School, CCPur ah Under Graduate Teacher sin a thaw hmana. Govt. H/S-a Asst. Headmistress chen a kai a nih. Ama hi thiemna tieng Kum 1963 khan Tamphasana H/S (Guwahaty University hnuoia) Matric a zo a. Kum 1971 khan Guwahaty University hnuoia CCPur College a inthawkin a Graduate a, B. Ed. chu 1983 in a zo a nih.

Ama hi nu hmeltha tak le mi taima tak el a nih. Kohran le khawtlanga hai an hmang nasa em em a. Hmar Women Assn. (HWA), Gen. HQ Founding President niin HWA hi 1988 – 1992 a lo thuoi a nih. HWA Rengkai Unit Adviser ni lai zing a ni bawk. Chun, Kohran Nuhmei Pawl Committee Member ni ve in ama hmingin Missionary khawm a chawm.


A thina le inzawm hin Pu Phunzathang Tonsing Hon’ble Minister (Health & Family Welfare, GAD, CADA), Manipur chun a sunpui hle thu, an in a fe zata lo welcome hlak tu a ni thu le a ngainat zie hai a hril a. A tuok ang Pu J.C. Chongkholien in a hung tuok chu pawi a ti le sunpui hle thuhai a hrilin ama ngei khawm a ruolnu kum 4 hnunga khawm a la theinghil thei naw thu hai a hril. Chuonglaizing chun, Kristienhai hamthatna hrilin beidawng ding a um naw zie le ringtuhai chu an thi hun chu an hringna intanna a ni lem thuhai hrilin Pi Kholpi khawm a hring an tah, Pathien tak tak ei nei a nih tiin a hril. Paite puon a ruong hung tlung ni zantieng hin an khum bawk. A ruong hi Guwahaty ainthawk by road a Rengkai chen phurtlung a ni a.

Lampui a tlawmngai pawl tum tum Guwahaty Hmar Welfare Assn., HYA Diphu, KSO, KNA Manza , HYA Dimapur, Kangpokpi Gangte haiin an lo hmuok a, HYA Imphal haiin Imphal a inthawk Hmar Ambulance hmangin Rengkai chen an thaktlung.

HYA Rengkai chun Kangvai ah inlirthei tam tak leh lo hmuokin hi taka inthawk an zui a, CCPur khawpui laili fangpuiin ropui taka Rengkai lutpui a nih. Rengkai khawsung lampui sir a hai Hmar Puon inzana-in khai a ni bawk.

A naupa Zofonlien Joute chun Chibai senglo rakin an lo hmuokna thu a lawmthu a hril.

RENGKAI: HSA Platinum Jubilee Lawmna le inzawma Marathon Race chu Dec. 6, 2014 zing dar 7am a inthawk hin Khawmawi ainthawk Tiddim Road-Nehru Marg-Saikot-Rengkai inkar nei ning a tih. Hi Marathon hi Pu K. Kabib IPS, SP CCPur Police in Flag-Off a ta. Police hai khawm tlan veng an tih.

A tlan taphawtin HSA PJ T-Shirt dawng an ta. Hi T-Shirt hi ATSUM le Down Town Grafix, CCPur in an Sponsor a nih. Hi ni zantieng hun a HSA Platinum Cup Football chu Rengkai Playground a zing dar 10:30am in tan ning a tih. Hi hun a hin Pu N. Gouzamang EM/ADCC chu Chief Guest, Pu Lalhmangpui MDC chu Functional President le Pu Lalhrillien MDC, Pu Lalditsang MDC le Pu B. Khaikhanmung MDC hai chu Guest of Honour in thang an tih.

Zing dar 11:30am in Rengkai Playground hmuna HSA Platinum Cup (Football) hi Opening Ceremony tan ning a ta. Opening Match a Saidan vs Rengkai,1pm-in  Muolbem vs CCPur College, 2:30pm-in Ngurte vs Imphal Jt. Hqtr. hai inkhel an tih. HSA PJ Grand Finale Dec. 11 - 13, 2014 a nei ding le inzawm hin India ram hmun tum tum a inthawk HSA hai inkhel an tih. Hi hun sim ding mikhuol khawm CCPur an pan tan mek bawk.

Tuithaphai/CCPur Dec. 5, 2014: HSA JHQ CCPur le HYA GHQ in 8th NE Tamchon Football Trophy 2014 neizo a  lo um ta a Champion Team Hmar FC le Runner's Up SSPP FC hai chu an Lawmpui thu an puong a.

Hmatieng peia khawm ditsakna insang tak an inhlan.

Thalaihai chu inruithei neka taksa inzawizawina hi uor ding le ei hnam mihai hriet ei hlawna tak khawm inkhelna (Sports) hi a ni thuhai an thusuok chun a tarlang sa bawk.

Hung Thang Ve Rawh! Hung Thang Ve Ro!

Hungtlung ding Dec. 8, 2014 (Thawtanni) zan dar 6pm khin HSA Platinum Jubilee Talent Carnival In Aid of HSA Platinum Jubilee Celebration Grand Finale Dec. 11 – 13, 2014 chu HSA Campus, Rengkai, CCPur hmun ah nei ning a tih. A nuom taphawtin mani Talent nei chi hran hran hai HSA tadinga thawlawm thei ning a ta, hi hun a hin hlasakthiem inlar tak tak Benny Khongsai, James Arjun (Paupu the Hero Film a background vocalist) le Hmar hlasakthiem haiin an talent show veng an tih. Kut thiem thil chi tum tum thawlawm thei le hi zan hin lilam a ni ding baka. J&J Fast Food in Coffee, Fakthei chi hran hran le HSA PJCC Lottery khawm HSA Thangpuina dingin zawr ning a tih. Mitin hi hun a hung thang ve din fiel ei nih.  

Sd/- LRS Puruolte                      

Event Co-ordinator 

Sd/- Lalthanzau

Asst. Event Co-ordinator

VELVETNA (PREVIEW)

Manmasi Year Book Volume-III hi asunga thu kisun ho kana sim’in pha kasahlheh in ahi. Hitobang Year Book hin guong doh Pu Timothy Z. Zote hi kapachatna asang’in ahi. Inam sung’u (Chin, Kuki, Mizo) vah year book boldoh midang a-umbehseh pon, ama in masang’in jong Manmasi Digest kittile Manmasi Year Book kitiho hi ahin boipi jing’in, agun chu na ho le athoh hat na ho chule Chin, Kuki, Mizo chate lah a minasa ho phuondoh na anei jing hi kakipa pilheh e.

MYB_Releasing_Soon

Hiche Manmasi Year Book Volume-III sim jousen inam sung’uva minasa ihet doh louh o ihet doh diu ahin, chule achesa phat le kum ho-a Manmasi Year Book Volume I & II ana phuondoh jong inasim doh diu katah san’in ahi. Chin, Kuki, Mizo, Kachin kiti ho jouse hi Manmasi suon le pah te ihiuvin, ipu-ipaten themthu anasep naovah jong ipu Manmasi ana minphah jing uvin ahi. Manmasi hi thilha ahipon, mihem ahin, Pu Joseph (Vanthang) chapate ni lah a –a upa jo ahije. Eiho jong Israel ihiuvin, nikho khat leh ihinao hi vannoija hung kiphuong doh thou thou ding ahi.

Hiche Manmasi Year Book Volume III hi asim jousen aphat chuompi ding kaki nemin ahi. Chule khonung teng jong leh nampi ding gelkhoh na jalla Pu Timothy Z. Zote in jong abol/atoh jom ding in tilkhou nale tiemna kanei jin ahi.

Pathen in Manmasi Year Book Volume III hi Chin, Kuki, Mizo, Kachin chate ding in phatthei ei boh pih tao hen.

Kakipah e,

(DR. SIR H. H. MATE)

L. Semoul, Churachandpur

                                                                 - LRS Puruolte | Photograph by: Alan Famhoite

Tuithaphai/CCPur|Dec. 2, 2014: The 8th NE Tamchon Football Trophy 2014 India khawpui New Delhi hmun a nei zo ta a Champion Team Hmar FC chu vawisun khan Manipur an hung lut le inruolin ropui taka hmuok le lawmlut an nih. Imphal an hung tlung le inruolin HSA Imphal Jt. Hqtr le HYA Imphal Jt. Hqtr haiin lo hmuok le lo lawmlutin, Imphal a inthawk Tuithaphai/CCPur chen an thak a. Zantieng dar 2:30pm khan Moirang a inthawk HSA CCPur Jt. Hqtr, HYA Gen. Hqtr le HYA CCPur Jt. Hqtr. haiin lo hmuokin, motor chi tum tum an chuongna motor hnung le hma a tlanin CCPur khawpui sung fangpui an ni hnungin zantieng dar 3:30pm vel khan Rengkai Community Hall ah Lawmlutna le Chawimawina hunser hmangpui an ni a. Hi hun a hin HSA Jt. Hqtr, CCPur le HYA Gen. Hqtr chun Hmar Thangsuopuon Muffler a hran ve ve in Player-hai hi an inbattir.

Hi hun a hin Pastor Lalrohlu Puruolte chun Pathien kuoma Lawmthu hrilna tawngtaina hun a nei a. Pu Balram Singh MPS, Addl. SP, CCPur Police chun HSA in Muffler a pekhai hi inbattirna a nei a. Pu Abdus Salam MPS, OC, CCPur Police chun HYA in Muffler a pekhai hi inbattirna a nei ve thung. Hi hun a hin Pu Laldawnlien Varte Gen. President, HYA Gen. Hqtr. chun Hmar FC in hlawtlingna ditum tak a chang chu lawmpuiin, Pathien malsawmna dawnga hmatieng peia khawm hung hlawtling pei dingin a ditsakna an hlan a. Taksa insawizawina hi mihriem hriselna tading khawma a tha a. Thalai haiin inruithei nekin uor zuol dingin an fui. Pu James Pusing Sanate President, HSA Delhi Jt. Hqtr. le Hmar FC Organising Committee Thuoitu chun Hmar FC hi mi tlawmngaihai contribution zara hiengang ngirhmun a um thei a ni thu hai hrilin, Player hai khawm hlaw nei hranlo a hnam tadinga an inpekna leia inkhel ve chau hlak an ni thuhai a hril a. Hmar FC tadinga mi thahnemngai India ram hmun tum tum a mihai kuomah lawmthu a hril a. Hi hi a tawpna ding an nawa a bul ei tan chau a nih tiin a hril. Pu Balram Singh chun Hmar FC hlawtligna hi Churachandpur District mipui hlawtlingna a ni thu hrilin. A lawmpui tak zet thu a hril a. Hi inkhelna a hrattak le a dawttu Hmar FC le SSPP FC hai chu a lawmpuiin hmatieng peia khawm a ditsakna insang tak an hlan a. Hril nekin a thaw a thaw hi hlawtlingna a ni thu hrilin, chuonganga um rawp di’n mipuihai an fui bawk. Hi hun hmangzo hin Upa Laltlanmawia Secy., Finance, HYA Gen. Hqtr. chun Pathien  kuoma Tawntainain hun a suktawp a. Chu zo chun mipui fekhawmhai inthedar a nih.

Hmar FC Player hi hun a Lawmlut le Chawimawi hai chu hienghai hi an nih. (1). Lalramsang F. Tusing (Captain) (2). Daniel L. Hmar (3). Immanuel L. Intoate (4). David F. Tuollai (5). Lalthuoisang (6). Ramthazuol  (7). Cleaven Hmarramnghak (8). Jamthianlal (9). Dhananjoy (10). Lalsiemthang (11). Michael Joute le (12). Kenneth Malsawmthang Darngawn hai an ni a. Annihai hi Pu James Pusing Sanate in Delhi hmun a inthawk hung ve peiin a hung tawiawm a nih. 




        

By Joseph Joute, Chief Sub-Editor, Manmasi Year Book, Vol. III

Manmasi Year Book (Vol. I) buotsai ṭan(tir)-a inthawkin ka laibungpa Timothy Z. Zote felna zârin a kûl a taiin ka lo ṭhang ve a. Sinthawna chi hran hran leiin Volume III buotsainaa hin chu a tâwptieng ka ṭhang thei chau a. Hriet naw kârin hun le pawisa tam tak sêng hnungin tlângzar thei dingin a hung um nâwk tah a, lâwm a umin a ropui hle.

Ditsak takin a Copy tharlâmhlawk, la tlângzar lo chu “I lo chang ve ding le i lo thlîrlâwk (Preview) ding” tiin a mi hung pêk a. A lekhabu (MYB) ka hmu hmasa taka ka lungrila hung inlangchu, “Tuhin chu mihai Year Book angin Size, Design le Layout hai khawm a hung ang ve pei tah a. A hma nêkin chin lemin inphân lem sienkhawm, a tulai lem a nih,” ti hi a nih a. To á¹­awka ka lungrila ka regard tak ruok chu, Timothy Z. Zote’n, harsatna tamtak, hrilsietna le demna kârah; a la hung thaw ṭâwkṭâwka, inngaitlâwm tak le thiem taka mi hnuoia lût peiin, teireina leia mi chunga um thei dinga a la hung puitling nâwk elna hi a nih!

A Nina: Manmasi Year Book hin Zo nauhai tamtak a mi kei khâwm zie chu a bul kan á¹­an tîr laia inthawk khan ka hmu tah a. Hmar á¹­awng hmanghai chauh ni lovin, khawvêla Zo hnathlâkhai (Chin-Kuki-Mizo-Naga) po po chu Manmasi Year Book hin a mi kei khâwma, an hlutsak seng bawk niin ka hriet. Year Book dang dang hai leh a hlutna a’n angnawna, a special bîkna chu; Year Book dang haia ang General Knowledge thil tam tak a um bâkah eini tlângmihai Culture le History tam tak á¹­hang tharpeihai ta dinga ro inphûmrûk a um sa hi a nih.

Thlîrdân pangaia thlîr chun MYB (Vol. III) hi Book size, phêk 225-a sa, paper quality khawm top quality, paper back cover (Color) a nih a. Tulaia lekhabu tamtak, National Standard Publication hai Standard a nih. Overall-a ding chun lekhabu hnawksak lo tak, a sûngthu fûn kim vieu si, Rs.250 chauva hrietna tamtak inchâwk theina a nih. Tuita tum chu English deu vawnga ziek a ni a, Mizo le Hmar tlawmte chau a nih. Asanchu, eini political playground-a harsatna ei tuokhai le hnamin sawrkara ngen ei nei hai mithiem lem, Scholars le Journalist dang dang haiin an hriet awlsam theina dinga hmadawm sukdang met a ni a, chuleiin I lo hmu pha khawma lo hrethiem din ei ingen nghal bawk a nih.

A Sûngthu (Contents): Year Book tam tak chu a sûngthu (Contents) hi a ngai deuh vawng, up-date pei le up-date á¹­hel dâm a tam thei êm êm a. Manmasi Year Book (Vol.III) ruok hi chu, chuong angaRegulars tamtak um zing bâkah Year Book dang haia um ngai lo, Zo hnathlâkhai chanchin le nîna tamtak a um a. Abîkin, Latest Who’s Who hi national le international level-a mi chu hmu ding a tama, eini Zo hnathlâk laia mi hi chu á¹­ha taka compiled le sut hi hmu ding a um meu nawh. MYB-in a record hi thil hlu tak la hung ni pei a tih.

Thil dang po po nêka hlu ka ti chu, khawvêla Zo hnathlâk hnam chi hran hran bâkah ei unau Naga hai Politics chenin kimchang taka record a nih a. Hieng anga hnam hran hran Political le Church History record-na lekhabu hi lekhabu pakhat chauha hmu ding chu um kher naw nih!

Khawvêla ei châm sûnga ding chun thil pawimâw ve tak tak, Naga Political Movement, ZORO political Movement, Local-Self Government in Manipur, Kuki Movement in Process, Analytical Study of the Conversion of the Hmars into Christianity, The Hmar Struggle for Self-Determination, ti le Manipur (Village Authorities in Hill Areas) Act, 1956 and its Impact on the People’s Administrative System ti hai hi mi tamtak tiem thei dinga English ngeia sie an nih a.

Chun, Article pawimâw tak tak le tulaia India rama North East mi hai ngîrhmun le thil tuok tamtak chungchâng thua Social Profiling senior journalist pakhatin a ziek dâm, Journalism and Mizo ti dâm, Sin Zawngna Lampui (Career guide), Hmar Music ti le Article dang dang ṭawng hran hrana mi a um bawk a. Year Book lai po pova chu a Contents a chi (varieties) a tamtakin ka la hriet!

A sûnga thu um a tlângpui thu chun, Mizo-Tedim-Chin-Kuki) group hai ta dinga rotling thu tam tak a um a nih, ti hin dittâwk el inla. A bâkchu i hriet nuom chun lo tiem ve el tah rawh!

The Good and The Ugly: Thil iengkim thaw a thieng a, thil iengkim thaw a á¹­ha kher nawh, ti ang khan, thil iengkim inpâk a thieng a, thil iengkim a ninawnaa inpâk a á¹­ha vawng kher nawh hang ti’ng ei tih. Thil hrimhrim a á¹­hatna a um chun, a á¹­hat nawna khawm a lo um ve pei hlak ti hi khawvêl le a sûnga thil um po po ah a’ndik a. Mihriem chungah khawm a’ndik a, mihriem kutsuok chungalek lem chu a’ndik nâwk zuol a nih!

Manmasi Year Book (Vol. III) khawm hi famkim lo mihriemibuotsai tho a ni leiin a famkim chuong nawh ti hi hel lovin hang hril el ei tih. Ka tinasan chu, buotsaina kawngah, sum-le-pai, tha-le-zung, hun-le-ni tamtak a lût a. Dûthusâm anga a hun taka Print le tlângzar thei a ni nawnaa dâm. A sung thu lâk khâwmhai remkhâwm lai hun le hun lo fe pei leia thil lo danglam tah si hai inmil naw met met dâm a um thei a.

Abîkin, Latest Who’s Who (National le International) le Statistical Dataá¹­henkhat, hi a lekhabu Press-ah a um lai zinga lo danglam dâm an um leiin, abîkin India Council of Ministers hi sawrkâr thar (BJP sawrkâr)hmaa Congress á¹­huoi UPA sawrkâr (2013) a mi kha a la ni leiin a “Tulai naw de” i ti el thei. Problem leh a’ndik naw hulhuol a ni nawa chu a up-to-datenawna met a ni leiin tiemtuhai lo hrietthiem dingin ei hang zepsa a nih.

Statistic le Dataá¹­henkhat, abîkin Census thil dâm a Latest lo deuhbesan khawm a um thei a. Chuonghai chu “Hlutna dang nei” bâwmah ei khum el naw chun thaw dân dang a um ta chuong nawh a. Chuleiin, thil iengkim mâni hunpeiah an mawi ti ang khan, hieng thil “The Ugly” a lo um zeuhzeuh hai khawm hi á¹­henkhat ta ding chun “The Good” an la ni thei tho ti hrein i lo ngaiven ve ding nia.

The Good and The Ulgy a um a, amiruokchu; “It is Bad” ti ding ruok chu a ni nawh.

Editor lem chun inthlahrung takin a hrilfie tah a; ka hung hrillâwk ve a nih. Chuleiin, a Year khawm hi 2014-2015 ti a ni khawma mak ti naw rawh. 2014-a sut, 2015 le hmatieng peiazawr ding a ni a, hmatienga thil la hung tlung dinghai chu a’n hrietlâwk vawng thei si naw leiin 2015-a thil tlung (ding) a lo um naw a ni khawma, Year Book hai fedân a nih ti hrein Io ngaithiem el ding a nih.

A tlângpui thu chun, insit a um naw êm êm a, eini Zo hnathlâkhai ta ding lem chun hieng ang Year Book sut thei hi ei la um naw tih inla ti suol kher naw manih.

Tuhin tlângzar dinga zofel vawng a ni tah a. Hun sâwtnâwteah tlângzar ni vat ta’ng a tih. Copy hi tlâwmte chauh sut a ni leiin a dithai chun ngaiven á¹­hat ngai a tih. State dang tienghlutsaktu an tam bîk deuh leiin chang naw thei a nih. Mâni á¹­awngaYear Book ei neisun nanana chu nei ngei ngeitumin lo ngaiven la, nei ngei (tum) bawk la, mivar laia tiem sa nîng i tih.

Tlângkâwmna:Thu tlângkâwmna dinga ka hril nuom chu hi hi a nih; tulaia Music Video Album pathum nêk khawma hrietna tieng chu iná¹­hanglienna ding le lungril châwmtu a tam lem ti hi. Phîngpui inki rak le vun mar tuna vawksa - taksain a ngei bêk bêk khawm ni lo - hnukin a du leia ifâk, dârkâr 2-3vêl chauh khawpna nêk khan chu damsûng thila sawr á¹­angkai thei ding, hrietna kawnga khawp taka siemtu ding che, abîkin Research la hung thaw peihai ta ding lem chun ro hlu tak hi sa sêr khat manin i’n châwk thei ding a na, vângnei deuh I nih, ti hi a ni bawk a.

Vawksa or bâwngsa Rs. 250/- a i’n châwk nêk khan, Manmasi Year Book(Vol.III) hi Rs. 300/- khawmin lo inchaw la, la manhla lem daih a tih! Sa sêr khat chu ni khatin bo a ta, MYB ruok chu i damsûng chauh khawm ni lovin, i nauhai chenin an la hung sawr á¹­angkai (khawppui) ding thil a nih!

Chun, lekhabu chu a kâwm ringawtah inkhî ngai naw rawh, an ti ang khan; MYB khawm hi a kâwm ringawta inkhî chi ni kher naw nih! A tle nazawng hi rângkachak an naw ang bawkin, a tle naw nazawnga hin rothil an phûm naw kher nawh ti hrein, a hmêl enin tlâwm sienkhawm “rothil hlu” a nih ti hi i tiem vawng pha hrie’ng i tih.

Hmêl chu siemṭhat thei an ta nawh a, nungchang ruok chu siemṭhat thei a nih ang bawkin; a sûnga thu um ṭhenkhat hi siemṭhat thei an ta nawa chu, i hrietna ruok chu siemṭhain i la sukzau thei a nih!

Lo ngaiven kar rawh! Chang naw pal i tih!

Manmasi Year Book ,III booking (huol) theina hai:

Hmarkhawlien : Pu Vomaikung (09401326182)

Halflong : Pu Ngaineisiek Neingaite (09957411670)

Shillong : Hony. Capt. Lachunghnung Zote (09089074975)

Delhi : Pu Lalhmingtha (09650109826)

Bangalore : Pu Robert L. Sungte (09900911963)

Guwahati : Pu Ramditum Ralsun (

Aizawl: Pu C. Dinthanga, Editor, Lelte Weekly & Tv. Ngurrivung

Tuithaphai: R & L Enterprise (09862244823)

Imphal : Pu Lalhmunmawi Zote (08974146531)

Thu chieng lem hriechieng nuom

chun: manmasiyearbook@rediffmail.com/timothyzzote@rediffmail.com /(08794202329) in dawn thei ning a tih.

keivomBy L.Keivom

Chhinlung chhung khat Zofa kan nih hre rengin, Insuihkhawm leh zai i rêl ang u. -Capt. L.Z.Sailo

ZoFest 2002

Mizo Zirlai Pawl (MZP) huoihot Zo Festival (Zo Kûtpui), a tawi zawnga ZoFest (ZoKût) thupui chu Zo hnathlakhai insuikhawmna a nih. ZoFest-2002 nei hmasakna tak chu Churachandpur-ah May 28-30, 2002 khan Young Paite Association (YPA) Hall, Lamka-ah hmang a ni a, thupuiah ‘Unity is our Strength’ (Insuikhawm hi Hratna) ti chu nei a ni a, hlapuia hmang chu Capt. L.Z.Sailo phuok ‘Insuihkhawm leh zai i rêl ang u’ ti a ni a, palai aiawhaiin inpumkhatna thutiem ‘Bond of Unity’ an ziek bok. Aizawla inthokin palai 140 an fe a. Hi trum hin unau Kom hnam, kum 1886 laia Manipur Gazette-a hnam pakhata lo chuong tah le an sa himna dinga Naga hnama lo inziek lut hiel tah hai khomin an nina tak hung suklangin palai an hung tir bakah an lam mawi tak an hung inentir bok a nih.

ZoFest 2004

ZoFest-2004 chu December 15-16, 2004 khan Aizawl Lammuol-ah hmang a ni a. Hi trum hin Zo hnathlak hnam le chi peng hrang hrang Bawm, Chin, Gangte, Hmar, Hrangkhol, Kuki, Kom, Lai, Mara, Maring, Paite, Ranglong (Langrong), Sakechep le Vaiphei hai chu mani hnam hminga hung thrangin an hla le lamhai an inentir a. A rambung zawnga palai hung chu Assam 43, Tripura 40, Manipur 283 le Mizoram 275, an rengin 641 an nih. Mani hnam kutsuok thuom inbelin (costume parade), lam le hla mawi tak tak an inentir a, Zo hnathlakhai hi pum khat le thla khat an nizie le hnam changkang lem an chengpuihai zie le rong an lak rawn dan zira an trong, hoiher le lam a chim chin le an tla fâl pei chun chim pilin an la um ding a nih ti khom a suklang chieng hle.

Chun, teknawlawzi insang pei hmanga boruok zaia inrunna hmangruo hmangin, hi truma thilthaw po po chu LPS le Skylink Cable TV-in ‘LIVE’-in an pek suok zing a, a hmuna thrang nawhai khomin mani insunga inthokin en thei a nih.

Zofest 2006

ZoFest-2006 chu Guwahati-ah December 13-14, 2006 khan hmang a ni a. Hi trum khom hin palai le lam pawl thrahnem tak an thrang a. Chuonghai chu Manipura inthokin Aimol, Kom,Tarau, Vaiphei le Zomi hai; Tripuraa inthokin Darlong, Hrangkhol, Kaipeng, Muolsom, Ranglong le Sakechep hai; Assama inthokin Biete le Chawrai hai; Mizorama inthokin Bawm, Lai le Mara hai an ni a, an rengin palai chu 460 vel an nih. Hnam thuom inbela costume parade dam, lam chi hrang hrang dam inentirna a um bakah hla sak thiemhaiin hla chi hrang hrang sakin, rimawi rem thiem beat group chi hrang hrang- Patch Work Neurology hai, Fakes hai, MALTA hai, Tribal Power haiin an inawi mup mup bakah khawvel huopa Zo hnathlakhai sukhmingthangtu boxer hmingthang Mary Kom le Jenny R.Lalremliani hai chu ropui takin chawimawina an inhlan. Chun, ni danga la thaw ngai lo, ZOFEST 2006 SOUVENIR insuo a ni bakah Mizo Writers Association (MWA) le thrang ruolin Zo hnathlakhai inpumkhatna tieng ngha tienami inzieksiekna nei a ni a, lawmman thra tak siem a ni bok.

ZoFest 2009

Zo Fest kum hni dan peia nei chu remchang nawna threnkhat leiin kum 2009 October 2-3 khan Vanapa Hall, Aizawl-ah hmang a ni lem a. Hi trum hin insuikhawmna thu ki dang danga hril dingin kei le mi pahni dang- Dr. H. Lallungmuana le Rev.(Dr) Vanlalchhuanawma-hai an mi fiel leiin Delhi-a inthokin ka hang thrang a, fe man a um takzet. States hrang hrang Assam, Manipur, Meghalaya, Mizoram le Tripuraa inthok le ram dang Bangladesh le Myanmar-a inthok chenin palai thrahnem tak an hung a, an hnam lam chi hrang hrang an inentir a, mit a tlai hle. Hnam dang chep de kara khawsahai inchei dan le lam dan chu a sie a thrain hnam dang zie-in a triel nasa ta hle a, chim pilin an um mek a nih ti inhmai ruol a ni nawh.

Chuonghai laia a tam tak chu Old Kuki ti hnuoia G.A.Grierson-in Linguistic Survey of India Vol III Part III a a khum khawm tawl, tuta mi threnkhatin Hmar hnathlak hnamhai laia an jel khawm, hnam hrang anga insâl tah hai hi an nih. Hienghai hi Tripura sorkarin Hallam ti hming hnuoiah khum khawm a tuma chuh kha hmaa lo nuomhai khom khah nuom nawk ta lo an um leiin an khuongruol ta nawh. Manipur phaiah Khul Union sunga khum khawm tuma hma an lo lakna khom a zik suok zo naw a, tam tak chu Naga hnamah an inziek lut tah. Anni rawi threnkhat inkona tlanglawn nuhnung tak ‘Hmar’ ti hnuoia insung khawm tuma hmalakna chu a fê mek a nih.

Hi a chunga ei hril taha inthoka banga kut ziek tiem thei lo amanih tiem thiem lo ei la um chun dam khawsuokna lampui tieng kir nekin bohmangna lampui ei hraw zui pei tum tina ning a tih. Khawvel hmun tina hnam hung insiem tung dan ei thlir chun, chitereka intekêm tumna lungril kholbinga inthoka suoka lien lem le hrat lema insung khawm nuomhai chauh an dingchang hlak niin a’n lang. Chuleiin, thupuia ka hmang chu inchimral dan chi hrang hrang le chu laka inthoka him theina chu interekna lungril bansana inthuruol taka lien lema insung khawm a nih.

Zo hnathlakhai hi hnam dangin an mi kona hming tlanglawn pahnih- Chin & Kuki-a hriet ei ni hmasa tak a. Kawl rama chenghai chu Chin tia ko an ni a, a hung thlangtla hmasahai chu Bengalihaiin an kona ‘Kuki’ tia hriet ei ni vong a. Lusei hnam, abikin Thrangura thlaa mi Sailohai inlalna hnuoia tuta Mizoram po po deuthaw a lut hnung le British-haiin a ram an hung opa inthoka Lushai Hills District a hung pieng khan, a sunga chenghai khom Lusei hnama ngai an hung ni pei leiin ‘Lusei’ ti chuh Chin le Kuki anga inkona hming tlanglawn a hung ni tah pei a. Sienkhom, ‘Lusei’ chu Zo hnathlak hnam laia pakhat a ni leiin, hnam danghai khom inhuoptir chu thil fel nia an hriet naw leiin ‘Mizo’ tia thlak a hung ni a. Chuleiin, ei umna hmun le hun zirin hnampui (nation) hming Chin, Kuki, Mizo ti-a ko ei nih. Chu hming hnuoia chi-hnam hrang hranga inkohai hi Zo hnathlak tia hriethai chu ei nih. Thing lien taka a zâr, a kâupui le kâute, a hna le a zîkpui laia pakhat amanih le an saphuntu amanih ei ni naw chun hieng hming ei hrilhai hnuoia mi hi ei ni nawh tina a nih.

ZoFest 2012

Chuonga Zo hnathlakhai laia hnam dang hnawchepna hnuoia chim rala um mekhai invoina thlarau paitu laia pakhat MZP chun hmathlir hla tak neiin, ZoFest-2012 chu December 11-12, 2012 khan Darchawi-ah hmang dingin a hung rel a. Anni sunga buoina inkhang leiin a kal pawl an um a. Thuhriltu ding le Chief Guest-a ruot chu Pu Bijoy Kumar Hrangkhol le keima kan ni a. Delhi tienga Sikpui Kut leh an inbichil bakah prokram duong sa iemani zat ka nei leiin fe lo dinga ka ti zet hnung kha Darchawi boruok lum chap dei trûla ka hriet leiin Sikpui Kut trumtriek tuka suok dingin ka’n siem thut a. Remchangah, hla sak thiem, Sikpui Kut hmanga hung Lalpanliani (Pante-i) thruoiin ka vuong tung a. Darchawia unauhai khomin lungril lien tak putin ZoFest chu an lo intlung a, inhoi tak le hlawk takin kan hmang tah a nih.

Zofest 2014

ZoFest-2014 tlungna dinga MZP thruoituhaiin Muolhoi an thlang hi Pathienin varna a pek tawl lei niin ka ngai a, lawmum ka ti takzet. Thuhriltu dinga an mi ruot hi lawmum ka ti zuol a, fe ngei ka tum bok. Ei unauhai, ei hnam chanpui pil mekhai sansuokna dinga hmangruo poimaw-ah ka ngai a, a hre thiem phak lo ei um a ni khomin, ei hriet thiem hun la um a tih ti ka ring tlat. Lien lema insung khawm hin ei hnam nina bo nekin a suknghet lem a, a him lem bok. Kum 2003 buoina le 2005 laia siet ei tuok truma thrangpuitu ding le bel ding ei zong lai ngirhmun khan thu tam tak a hril. Theinghil nawng ei tiu. Kholbing lungril puta intekem tuma inhûkhai hi chongkor mit put an ni nuom. ZoFest dam sawt raw se. (November 19, 2014, Delhi)

-LRS Puruolte | Photo: Alan Famhoite.

CCPur: Nov. 8, 2014 sun dar 12 vel khan NE Tamchon Trophy 2014 Delhi hmun a inkhel ding Hmar FC Player, Manipur a inthawk a mi hai chu HSA Jt. Hqr. CCPur chun HSA Campus, Rengkai hmun a ditsakna inthlana hun an hmangpui. Mr. Joseph R. Joute in hun a keithuoi a, Ms. Lalhlimum Joute Secy. Education in HSA Jt. Hqr. aiawin ditsakna thu hrilna hun a hmang a. Mr. Joshua L. Amo @Jr Amo Secy., Info. & Pub. chun anni hai tadingin Pathien kuoma tawngtai pekna hun a hmang bawk. Chu zo chun, Pu Richard Laltanpuia President  khawmin hung hlawtlig ngei dinga a ditsakna insangtak inhlanin, anni hai hi a Flag-Off. Hmar FC hi HSA Delhi huoihawtna hnuoia indin a ni a. ISL (Football) a inkhel mek Delhi Dynamos in an Sponsor pui ding a hril an nih. Oct. 24, 2014 khan Hmar FC Organising Board in tuta fe mek Indian Super League (ISL) a Delhi Dynamos hai manager an in hmupui hun a khan Delhi Dynamos haiin sponsor an pek ding thu Hmar FC hai an lo hril a nih. Tukum a Hmar FC Jersey a khom DDFC hai logo hi a chuongsa ve ngei ring a um. Hmar FC hi NE Tamchon Trophy 2013 Defending Champion nilai zing an nih. 

Mr. Laldawnlien Varte Gen. President le Mr. Francis Songneilien Songate Gen. Secretary, HYA Gen. Hqrs. hai khawmin hung hlawtling ngei dinga an ditsakna insangtak an inhlan. Hmar FC Player hi hun a Delhi pan dinga suokdawk hai chu 1. Mr. Lalramsang F. Tusing of Rengkai, 2. Mr. Daniel L. Hmar of Muolbem, 3. Mr. Kenneth Malsawmthang Darngawn of Rengkai Road, 4. Mr. Immanuel L. Intoate of Sielmat, 5. Mr. Cleaven Hmarramnghak of Saikot, 6. Mr. David F. Tuollai of Rengkai, 7. Mr. Michael Joute of Rengkai , 8. Mr. D.N. Dananjoy Keinou le 9. Mr. Lalsiemthang Fimate of Imphal hai an nih. CCPur a inthawk Tulihal International Airport, Imphal chen a an fena ding Transportation tumtuhai chu Mr. Lalditsang MDC/Senvon, Mr. H. Samson Social Worker, Mr. Ruotsang F. Tusing Social Worker le Mr. Lalvullien Social Worker hai anni a, HSA Jt. Hqr, CCPur chun anni hai chunga hin a Lawmthu a hril. Hmar FC hin Nov. 18, 2014 khin Hornbill FC (Nagaland) inkhelpui an tih. Annihai hi Manipur an suoksan hmain Airport hmun a hin HYA Jt. Hqr. Imphal chun an ditsakna insang tak inhlanin midanghai ang bawkin hung hlawtling ngei dingin an inthlaliem. Zantieng dar 3pm khan Imphal a inthawk vuongnain Delhi an pan. 










CCPur: NE Tamchon Trophy, Delhi a football inkhel dingin Tuithaphai a inthawka Hmar FC Team hai chun Nov. 8, 2014 sun 12 Noon hin Tuithaphai suoksan an tih. Chuonghai chu Lalramsang F. Tusing of Rengkai, Daniel of Muolbem, Hmara of Saikot, Michael Joute of Rengkai, Buka of Rengkai, Immanuel of Sielmat le Kenneth of Rengkai Road hai ning an tih. Sun dar 12 hin Flag-Off HSA CCPur Jt. Hqr. in HSA Campus Rengkai Road, CCPur hmun ah nei pui an ta. Zantieng dar 3pm in Imphal-Delhi vuongnain pan an tih. Hmar FC hi HSA Delhi in an Organise, ISL a khel Delhi Dynamos in an Sponsor pui ding a nih. Nikum 2013 khan Hmar FC hin NE Tamchon Trophy Campion nina an lak a nih.

Oct. 24, 2014 khan HMAR FC Organising Board in tuta fe mek INDIAN SUPER LEAGUE (ISL) a DELHI DYNAMOS hai manager an in hmupui a.DELHI DYNAMOS haiin sponsor an pek ding thu HMAR FC haiin an hril. Tukum HMAR FC jersey a khom DDFC hai logo a chuongsa ve ngei ring a um.


Pic: HMAR FC Organising Board le Delhi Dynamos manager le Marketing hai. A hmaa hmar naupang hai hi Oct. 25 a Delhi Dynamos FC vs Chennaiyin FC hai inkhel tuma mascot a thang kha an nih.

-LRS Puruolte


Tuithaphai: Nov. 7, 2014 sun hun a khan Thenmuol Community Hall, Thenmuol, CCPur hmun ah Hmar Women Association (HWA) Gen. Hqrs. le Centre for Organisation Research and Education (CORE) thangkawpin ONE DAY WORKSHOP ON CRIME AGAINST WOMEN nei a nih. Hi hun a hin Thenmuol, Ngurte le Muolbem khuo haia inthawk HWA member za (100) chuonglai an fekhawm. Hi hun hi Session 1 le 2 a the a ni a. Mrs.  Rothari, Vice-President, HWA GHQ in a keithuoi a, Mrs. Elizabeth, Treasurer in Pathien kuoma tawngtaina-in hun a hawng. Mrs. JL Sawmi, President in Lawmlutna thucha a hril zoin Workshop Thupui tum tum hai ngaithlakna nei a nih. 

Ms. A Shanta Devi, JMF/CCPur  in “Lok Adalat” le Mr. Y. Rothar, CJM/CCPur chun “Domestic Violence”  le Ms. Lalsiamleni, Advocate chun “Women’s Rights” ti a hril bawk. Hieng thupui tum tum hai ngaithlak zo hin mipui tienga inthawk dawnletna le hriltlangna hun ditkhawplo taka hmang a ni a. Fekhawmtuhaiin an hlawkpui zie le hiengang hun nei rawp dinga tha an ti thuhai an hril. Mrs. Chongtuozing Gen. Secretary  chun hi hun a hin Nauhai enkawl that a tul zie, Naupang khawlai inleng tir mei mei lo ding, mi kut a sie mei mei lo ding le fimkhur hle hlak dingin nuhai chu a hril. Tulai hnai el a thil tlung nuhmei suolluina le suollui tumna case hai khawm hi fimkhur tawknaw lei a nih tiin a hril bawk. Lawmthu hrilna hun Mrs. JL Sawmi Gen. President in a nei a. Mrs. Lalnunmawi Thenmuol in hun khar tawngtaina a nei zoin hi hun hi hmangzo a nih.

Gen. President, HWA GHQ  chun, tulaia nuhmei hai chunga suolna chi tum tum hai laka mitin fimkhur a tul zie, Human Trafficking laka inveng fimkhur seng ding le miin umpui dinga ei nauhai an mi hni khawma hrietchienglo hai kuoma sum dit lei ringawta pe dawk ngailo dingin a hril a, hiengang Worshop neina Area lai ngei khawm hi hieng thil lo tuok tasa an ni leia hi hun hi hmangpui an ni thu a hril. Hmatieng peia khawm hiengang hi Tuithaphai lai ngei la thaw nawk vat an tum thu le Hmarbiel (Tipaimukh Area) a hiengang hun hi kum thar ah an hmatieng la buotsai an tum thuhai Hmasawnna Thar Palai kuomah a hril.

LRS Puruolte| Photo: HWA GHQ File Pictures







CCpur: Nov. 6, 2014 (Ningani) dar 11:00 am khan VTI Auditorium, Muolhlum, Rengkai, CCPur hmun ah Hmar Inpui Special Assemby chu Pu Dr. John H. Pulamte in rawina hnuoia tluong taka nei a nih. Hi hun a hin Hmar hnam sunga pawl tum tum hieng HI, HCF, HWA, HYA, HSA, HLS le Region dang danga inthawka HI palai le inhnikna neihai mi 40 lai an fekhawm. Hmar Inpui hin Special Assembly 2013 khan Vawi khat le Tukum 2014 sung  hin Vawi hni tuta mi le hin an neina a nih. Hi hun a an thurel hai lai, Hmar Inpui Constitution siemthat a um chu an pawmin an namdet, Hungtlung ding Feb. 2015 sung ngei HI Gen. Assembly nei dingin tha an ti tlang a, a hmun ding ruok chu an la sukfel nawh.

HI Constitution Draft thar a um hi a Lekhabu a sut (Print) chen a mawphurna la dingin Prof. Vanlalnghak Convenor, Hmar Inpui Constitution Drafting Committee; Pu Lalthalien Co-Convenor, Dr. John H. Pulamte Gen. President, HI le Pu David Buhril Gen. Secretary, HI  hai ruot an ni baka Mizoram Hmar Welfare Committee  (MHWC) le Tripura Hmar Welfare Society (THWS) haiin Hmar Inpui (HI) hnuoia um dinga an ngenna hai an pawm thu hai a thang.

Powered by Blogger.