Halloween party ideas 2015

[By Pu L.Keivom* Inpui Columnist]

zan re lai Silent night, holy night

All is calm, all is bright

Round yon Virgin Mother and Child

Holy Infant so tender and mild

Sleep in heavenly peace

Sleep in heavenly peace

-Joseph Mohr

Kristmas zùn

Kristmas a hung hnai a, a boruokin a mi hang chim meu hin chu, ngai aw loin iemani ei ti deu hul chu tie! A hang hril suok dan khom ka thiem nawh. Khawsik hung intran dinga a mi thram lai ang deuh hi niin ka hriet. Thaw thrang leia ngaia nei el thei khom a ni nawh. Upat leia rè el chi khom a ni bok nawh. Upat hnunga a mi thram dan le naupang laia a mi thram dan a danglam mei mei chauh a nih. Naupang lai chun hma tieng beiseinain a mi thruoi a, thingtlanga lem chu kristmas phaa silfen thar ei inbel ding chu hril lo, belpuia khu hlut hluta sa an suong, a’n hnikzie khom ei hriet tah hlak chu hang kil nawk ei chak a, hung tlung vat vat sien ei ta, December thla bula inthok lem chun ei thrung khom a’n dèn ta nawh.

Upat hnung ruok chun kristmas sikserin a mi thram pha leh nun hlui chul hnung ramah ngaituona a’n zin kuol a, kumpui sul tamin hnawl anga a lo chim nel tahai chu ruom dapa ru trawl indar phung el, Pathien mi hmang zawlnei Ezekiel rawl hrea an hung tho sung sung ang el khan, an hung tho nawk a, lung hlui a’n leng vong vong a, “Bethlehem ngaina chul hnung, par ang a vul nawk tah’ ti hla hi naah a’n bu veng veng zing el a nih.

Tuta hi lekha ka ziek lai ngei khom hin ka ngaituona chu Pherzawl tlangah a kir nghal a. Lal pieng hun chawimawi dinga tlang tina tlangsam par vul chuk el dam, fai tak le nal taka kristmas hmuok dinga Changpui tuikhur amanih Maukot tuikhur amania puonsawp le insila fiel bikhai leh kan fe lai dam, kan khaw sak Zopuia siel keia kan fe lai dam, hall cheimawina ding sawlfang thing puta kan fe lai dam, ruoithrenaa hmang ding hnachang hna kan lak lai dam, zan tieng in tin deuthawah kristmas bei ding suka an inthumron tlut tlut lai ri dam, meipuia sep ding thing bul trawl kan fom lai dam, zanah Independent Church biek in kotzawla meipui intrek uoi uoi hnuoia,

Hlimna ni ropui chu a var,

Zan tieng ni kawlrawnah a liem;

Hnuoi Bethlehem dai re a nghak,

A hming chu Lal Immanuel

tia khuongpui, khuongte le seki leh inrem bak baka Van Lal nau kan inawi lai dam le thil dang dang ka mitthlaah an hung invir let vut vut a nih. Kristmas hi a tleipuitu ta ding chun ieng kong zawng khomin tleipui tham a lo tling hrim a nih. Tu lai lem chu, a hmang suol ei ti ti hi an hmang dan kia inrui nasa lem lem an ni nuom khop el.

A khulang khangna dinga thu mal zali chuong zet ka zuk ziek hi ka thu ziek tum chu a la ni nawh. Amiruokchu, kristmas zùnpuiah ei hang lut hin chu tonhriet hang phor suok ding a tam taluo a, ei inring naw karin nun hlui chângin a mi lo phi awk nawk el hlak a nih. Hi bung le chang hi pumpel thei mol lo thil a nih. Manipura chenghai lem chun kristmas hi kum za khom ei la hmang tling nawa chu ei ram le hnam le mi mal nunah inpui hluotu a ni ta a, ei Sikpui Kut ropui tak khom a hlân dèr a, a chim pil a, hnam hmangaina kutin khawpuia umhaiin ei kei tho nawk leia hung hring nawk mei mei a nih. Kristmas hi a huhang a na a, sumdawnghai ta ding lem chun an sekibusuok dawbol a ni ringot el. Krista ringnawtu Marwarihai tak tak hi kristmas sor nasatu an nih.

Bethlehem tlang

Chuong chu a ni laiin, Bethlehem khawzawl ruok chu Arab-hai le Judahai inkara pawlitiks boruok leiin, iemani chena inthok khan ni danga a khuo keng lo hiel khopa tam khawvel hmun hrang hranga inthoka biekzin le kristmas hmanga hung an phul el hlak ang khan, abikin kum 2006 hnung lem chun a lùn zo ta nawh. Bethlehem hi Palestinhai ram hluo bik sunga um a ni a, a mihriem chenghai khom Arab kristien deu vong an nih. Israel le Palestinhaiin inremna thuthlung an siem angin Palestinhai chun an ram hluo chin sungah sorkar hrang an siem a. Sienkhom anni sunga mi kukal le turu pawlin Israelhai lakah buoina siem an thrul chuong naw leiin, Israel sorkar chun Palestina le an ramri zar zarah kul bang insang tak a bawl huol vong a, Bethlehem chu kul bang puo tieng, Arabhai enkolna hnuoiah a lo um tah a nih. Remna le muongna a um nawna hmun chu ieng anga hmun thienghlim le inhoi khom ni sien mi an ngampa naw leiin damten rausan a tuok hlak a nih. Manipur khomin chu lampui chu a hraw mek a nih. A poi khop el.

Bethlehem hi Jerusalema inthoka km riet vela hla ni sien khom tu ruok hin chu a karah mi an cheng rawn tak leiin khaw khat ang vong an ni tah. A hming hmasa chu Ephrath ti a nih. Jakob nuhmei Rachelin hi hmun an tlung hin a nau tlum tak Benjamin a nei a, a thipui a, a thlan khom Bethlehem tlung hma hin lam sirah a la um zing. September 28, 1993 Thawleni chawhnung tienga Bethlehem tlang ka kai hmain hi thlân hmuna hin minit sawm ka chawl a, mani thlatuhai thlan hmun sir ang elin lung a’n leng rum rum thei chu tie!

Bethlehem hi Jerusalem neka feet zakhata inzo lem, a sim sak nghaa muol inzam thla diei, hmun mawi tak a nih. A puollawi lienna tak le hmun thengthaw tak chu Shepherds’ Fields an ti a, chuong lai hmun chu beram tlatna hmuna an nei hlak a nih. Hieng lai hmun hi Davida thlatu laia mi, nawchizor Rahabi naupa Boaza le Ruthi an intongna hmun kha a nih. Ruthi chun Obeda a hring a, Obeda chun Jesai, Jesai chun Davida. Hieng lai hmuna hin Davida chun a tleirawl laiin beram a veng hlak a, a beram hung se tum sakeibaknei le savom dam a that a, an ran sehai khom an baua inthokin a’n chù thlak hlak a nih. Filistinhai mi hrat khawkheng Goliath khom kha hieng laia a beram vengna virvom bok hi hmangin a nih a deng thluk bul chuh. Chuong a tonhriethai chu hmangin, a hung upat hnungin,

Mi vengtu Berampu chu,

Ka Lalpa a ni leiin,

Tlasam ngai hrim hrim naw ning

tiin hla ropui takin a khek suok a ni kha.

Chuong lai hmun bok chu a nih beram vengtu danghai kuoma Lalpa ropuina hung inlang a, vantirkoin chatuon thuthlung, mi tin ta dinga chanchin thra lawmum, mihriem sansuokna ding thu a hung puongna le van zaipawl hung chim thla huk a, hlapawl ropui an hung remna hmun kha. Kristmas a hung hnai pha pha leh chu Bethlehem dai re, vanmihai zai hung vawrna hmun chun lungril le ngaituona a hîp a, chu hmuna chun kristien po poin lungrilah sun le zan umni ei kham hlak a nih. Zaipuhai lunglai a run a,

Berampuhai ram truonna,

Serafimhan zai an vawrna chu

Ka Lal piengna i lo nih.

Aw angelhai chun hung sak non nawk sien,

Bethlehem dai hmun khawsawta ka leng lai hin,

An rimawi le an thawmhai chu,

Ka lungrilah kumkhuoin cham raw se.

Aw van angelhai hla sak ri chun,

Bethlehem dai a nghor vel ie,

An lawm hla ri zam velhai chun..

ti le hla tam tak el chu ei khawvel hmun tina inthokin a hung far thla truk truk a, chuong hlahai chu kristmas huna mi’n awitu tak an nih.

Silent Night

Chuong laia hla ropui pakhat chu German tronga Joseph Mohr phuok ‘Stille Nacht! Hidige Nacht!’ ti, Saptronga Silent Night! Holy Night! tia an inlet hi a nih. A phuok hun le a phuok dan chanchin hi hril dan hrang hrang um sien, a chanchin tlangpui nia an hril chu ngainuom a um kher el. Chu chu a tawi thei ang takin hang hril ei tih. Kum 1815 khan Europe ram chokbuoitu Napoleon an man hnungin Europe-a thruoitu lien po po chu Vienna-ah inkhawmpui neiin Europe ram um dan ding an rel a, chu taka an thuthlung zam chu Treaty of Vienna Convention ti a nih. Chu taka inthok chun Europe-ah iemani chen inremna le muongna a hung um nawk a, kum tam kristmas hmang dukdak thei loa umhai chun kristmas hmang dingin an insingsa nawk thei tah a nih

Amiruokchu, Napoleon-in Europe ram a chil sop hrep lai, mani in lum khom nghak thei loa an um sung khan tu khom kristmas hmang mumal thei an um naw bakah an piano le rimawi hmangruohai a lo ngharek zo a, mazu ruol huongtauin lawmsa tiin, ha tât ngei nan an hmang a, an lo rèt siet nasa hle a. A thra sunhai khom a ri a lo dul zo ta a, her thrat lo chun hmang theia muol a um ta nawh.

Chuong ang ngirhmuna an um lai chun, kum 1818 khan chuong laia Prussia an ti, tuta Austria ti hung ni tah rama um, Alp tlangrama Salzburg vadung kama khaw chikte Oberndorf khomin urlawk zana Mass an nei ding chu khùn taka hmang tumin an inbuotsai a. Chu hmuna an Assistant Pastor Joseph Mohr, kum 26 mi chun an kohrana an pianist le zirtirtu Franz Gruber chu zinngtieng a va pan a, kum 1816-a a hla phuok, a thluk la siem lo chu zan inkhawma perkhuong le sak thei dinga a thluk siempui dingin a fiel a. An piano hlak a ripertu ding a kum nawka hung chauh ding a ni leiin perkhuong chauh naw chu rimawi tum ding an nei nawh. Chuong lai chun biek ina hla sakna dinga perkhuong hmang chu thil porche anga an ngai a nih. Kan tleirawl lai chen khom khan ei kohran thruoituhai ngaidan chu chuong ang tho chu a la nih. December 31, 1957 zana kum hlui inthlàna dinga hla ka phuok, perkhuong le Rengkai ICI biek ina kan sak kha biek ina hla sakna dinga perkhuong ei lak lut ka hriet hmasakna tak a nih.

Joseph Mohr le Frank Gruber khomin an biek in St. Nicholas Church-ah December 24, 1818 zan inkhawmah perkhuong le remin zing tienga hla thluk an siem chu an sak a. Chu hla chu khawvelin hla a hriet lar pawl tak laia mi ‘Silent Night! Holy Night!’ ti hi a nih. An sak trum hin inkhawmhai lungril a tawk hle a, tam tak mitthli a tla niin an hril. Amiruokchu, a hnungin a chanchin hriet zui a ni el ta naw a, kristmas nawk khomin an sak zui ta naw khom a ni el thei. Vangnei thlak takin a phuoktu Mohr chun kum 1820 khan a kawpi thra takin a lo siem a, a ziekna phek mong hnuoi voi tieng chun a phuoktuah ama hming, chang tieng monga chun a thluk siemtuah Franz Gruber hming, a phuok kumah 1816 tiin a ziek a. Chu ziek chu um naw sien, hi hla hi kumkhuoa bo song ding a nih. Chu chu Lalpan a phal si nawh.

Kum 1825 khan an biek in St. Nicholas Church chu riper thra vong dingin mi pakhat Carl Mauracher an ruoi a. Chuong lai chun Joseph Mohr chu hmun dangah a lo inson ta a. Carl Mauracher-in piano siena hmun a riper lai chun hla ziek hi a hmu a, an ram Tyrol tlanga Ziller phaia chun a chawi a. Tyrol mihai hi rimawi tieng inhnik mi an ni leiin hi hla hi an sak lar a, “Tyrolian folk carol” ti hming a put pha hiel a. Prussia lal King Friedrick Wilhelm IV-in hi hla hi carol hlaa a dit tak a ni leiin Berlin-a Director of Royal Court Choir chun a phuoktu sui suok dingin hma a lak a, 1854 khan Salzburg bielah an sui lut a, a phuoktuhai hi an hmu suok a, chawimawina an pek bok niin an hril. Amiruokchu, hi hla hi a hung inlar phing leh a phuoktu nia an hril le insâl an hung pung a. A thluk siemtu Franz Gruber ngei khom chuonghai laia pakhat chu a nih. Amiruokchu, kum 1997 khan Salzburg Museum chun a tira a Manuscript le a phuoktu indik tak an hmu suok a, Joseph Mohr chu a hla phuoktu, Franz Gruber chu a thluk siemtu an nih ti chu sel ruol loin an namdet tah a nih.

Saptronga inlet hmasatu tak chu John Freeman Young (1820-1885) a na, chu taka inthok chun chappui kang vanglai ang elin British ramper khawvel hmun tinah a hung in dar tah a nih. Trong tenau tiem sa loin, hi hla hi trong 300 chuongin an inlet ta a, inlet pei zing bok an tih. Mizo tronga inlettu chu thu thiem Upa Lalmama a ni a, Mizorama mingo misawnari hmasahai khom khan a saptronga mi nek hmanin a thra lem an ti hiel a nih. Hieng ang khopa kristien ram le ram naw khom fang dar nasa hla hi vang ngot a tih. Lalpan ama chawimawitu hmangruohai chu inkhel loin a chawimawi hlak hrim a nih. Ring tlak Pathien a ni takmeuh si a.

Ngun takin hi hla hi hang ngaithla veng veng la, a thu le a thluka hin hang cheng la, i hriet naw karin Bethlehem dai re, berampuhai ram truonna, van inthieng em em, arasi paw tuor hnuoia serafimhai zai remna hmuna chun thruoi tlung nghal a ti che. Chu hmun chu a nih lungruol taka tlang hrang hranga cheng Zohnathlakhai kum tina ngaituona le thlaraua ei lengkhawmna hlak chu. Chu hmun fienriel, van hmangaina tuipui a hung fawn lutna, van le hnuoi inzoma an infawpna, lawmna thli a hrang del delna hmuna lungril le thlaraua chengtu chun kristmas ruoi tak tak a kil hlak a nih. Hla phuoktu Patea khomin chu chu thaw dingin a mi fiel zing a nih:

Awleh, tu hin fe veng ei tiu,

Hmun khawsawt tieng chu pan pei ei tiu.

Tiemtu po po kristmas chibai vochuom ka buk a, in kristmas ruoi seng khom taksa le thlarauah khuoizu angin thlum raw se.

=============
[*Editor's Note: INPUI columnist Pu Keivom is a retired Indian Foreign Service officer, respected Hmar Mizo litterateur and author of 'Zoram Khawvel' series. This article is dated Dec 21, 2009, Delhi]

Post a Comment

Comments not related to the news or article may be deleted.

Powered by Blogger.