I ti ve hlak dim!

[By Lalringsan Hrangchal, for Inpui.com]

Vai hai Hotel a hin Khawhri hi an tam hlak ka ring leiin ka khat chau hin chu ka riek ngam ngai naw a. Allahabad ka fe tumin ka ruol haiin ka Hotel riekna ding an milo booking pek vawnga, riek tak tak dinga ka hang um chu ka Ti em leiin, Allahabad Agriculture Deem University ah eini Hmar mi Hostela an um a, an bula ka va riek tawp.

Bangalore ka fe dam hin kan thilthawna ding le a kar Km 30 vel nisienkhawm, Wilson Garden a dam, Shantinagar a dam ei ni mi hai Hostel siemna ah ka va riek nal nal pei hlak a nih. Chu ang bawkin Kolkata a khawm Bagjola (Dum Dum Airport) a inthawkin Nagaland House Km 30 vela hla a riek dingin zana ka la fe pei lem hlawl hlak a nih. Ieng Khawhri tak am ka Ti anih ti lem chu ka hriet ngai nawa, anachu Vai Mithi Thlarauhai hi ka ti zuol bik tak hlak a nih. Sienkhawm Mithi Thlarau reng reng khawm chu ka la hmu si nawh. Hieng hi ka ni leiin Bhopal a ka fe ding vawihni lem chu ka thul pha hiel a nih.

Chuonga ka dawi vanglai tak chun Tezpura um dingin ka hang fe chu ka bei hi a dawng thei em em a, ka ruolhaiin ka In hluo ding Rs. 1,500/- man an milo siemfel pek vawnga, zan a hung nia, zuk zamna ding reng reng hlak umlo, kar khat vel kha chu ka meng khawvar deu zing hlak a. Vai naupang inhlawfa a mi hung riekpui ding ka hang zawng hlak chun, zana ka in kar mi that pal an ti ka ti nawka ka riekpui ngam si nawh. Ka beidawng chun Km 70 vela hla, Balukpong, Arunachal Pradesh ah ei ni mi Missionary an um tawla, ka va fe tawp el hlak a. Nitina Km. 70 lai fe zing el hlak chu thilthei zozai a ni si naw leiin, SSB hai Camp a dam ka va fe thang mei mei el hlak a. Khawm chu va fe zing zing thei a ni si naw leiin lotheiloa ka khata ka riek a ngai hlak leiin, cham lovin ka khat chau chun ka riek hlak a, chu taka inthawk chun ka Khawhri Titna hi a re thei chau a nih. Pathien Nau ka ni leiin Khawhri haiin anmi chawkbuoi ngam ding kan nawh ti hi chu ka hriet hle a, anachu Pathien Nau ka ni lei hin Vantirko hai damin mi hung bie pal an ti aw tiin ka TI nawk tho tho hlak a nih. A khawlai Vantirko riengvai khawma an mi hang biek nuom naw em em ding vei leh Vantirkohai mi biek chu ka Ti tlat hlak a ni chu!

Kristmas a hung hnaia Mari chanchin hi ka ngaituo hlaka, a khat chauva a umlai Vantirkovin a hung biek thut el kha Ti tam a um ding ziet hi ka ngaituoin ka hang TI pui em em hlak a. Vantirko khawm khan khanga Mari ama khat chauva a umlaia a hang biek thut el kha Mari kha a ti hle a nih ti a hriet nghal ni naw nim, “Mari Ti naw, Pathien ngaisak zawng I nih” a ti el a ni kha. A hang hril zawm peia, “Ngai raw, inrai I ta, nau pasal nei ita, a hminga Isu I sak ding a nih” a hang ti phawng el kha, Mari tading chun TI TAM hi a um bek bek el a ni kha!

Mari kha an khawsunga chu nunghak virgin, mi fel le nungchang tha, Pathien Ti mi tak a ni kha. Chuonga a khawsung mihai khawma an nunghak suongtawlawi le an ngaisang em em, a pa khawm hriet nilova a hang inrai el ding chu! Mari kha Ti naw thei ding a ni naw reng reng a nih. Chun a pa bik khawm hrietlova nau hang pai puom pung el chu a hmangai em em Josef kha a chan pha ngei ngei ding a ni bawk si. Hang ngaituo tum, ei ngaizawng haiin ei inhmangai em em lai tak hrietlo nau hang pai el hai sien chu ei hei The chieng vang vang ding ziet chu. Chun Thuthlunghlui Dan a lem chu, a pa bik hrietlova/pasal huol neita zinga nau pai reng reng chu lunga denghlum ding an ni bawk si. Chuleiin Mari tading chun Vantirko thuhril kha TI a um bek bek el a nih.

“Mari TI naw, Pathien ngaisak zawng I nih, ………………, a chunghnungtak thilthawtheina chun hliekhung a ti che, …………………., Pathien tading chun thawtheinaw iengkhawm a um si naw a” tia Vantirkovin a hang hril nawk khan chu Mari khawm khan Pathien Hming lei a ni phawt chun, an khuo mipui popohai laka khawm Pathien Hming leia muolphona dam, khovela a hmangaitak Josef khawm chan hiel dingin Vantirko kuoma khan, “I thu ang tak chun ka chunga thlung raw seh” tiin a hang Amen el kha a ropui hi ka ti hle hlak a. Ani ngei Mari khan Pathien Hming leia muolphona dam, channa dam, tuorna le tapna dam, hrilsietna le hmingsietna chitinreng tuor ngama Pathien tadinga anpek ngam lei khan, a chunghnungtak thilthawtheina khan a hliekhu a, khovel a nu vangnei tak a ni ta kha!.

Khovela um ei na Mithi Thlarau le Khawhri chu ei Ti naw el thei, sienkhawm eini Churachandpura Pathien ringtuhai te hin, a tak taka Pathien hnungzui hi ei TI em em in ka hriet hlak a. Kristmas a hung hnai a, nu le pa tadinga TIT ding le beidawngna ding tam tak a hung inhersuok nawk ding an tah a. Khawhri chi dang dang- khawhri lukawl dam, lu kek dam, mit pawng dam le khawhri var le a dang dang ei insunga an hung inlawilut tan nawk ding an tah a. Inhlawna ding hrelo damin um ei ta, Sorkar sinthawtuhaiin hlaw dam hung la theinawng ei ta, naupanghai thuom inthar hung tul a ta, a kum thara an sikul kaina ding ngaituo ngai bawk a ta, Kristmas thawlawm pek theinawna ding ngirhmuna dam hung um ei ta. Annawleh, mi tam tak chu ei nu ei pa, ei nau hai le ei hmangai lo fe ta hai pur hung suok nawk a ta. Sum le pai indainawna le harsatna dang dang ei insunga an hung lut nawk ding ani leiin mi tamtak chu TI dawr dawrin hun ei hmang ding a nih. Sienkhawm, TI naw, Pathien NGAISAK zawng I nih, ………………, a chunghnungtak thilthawtheina chun a hliekhung ding che a nih.

Tuta tum thlasik chu Mazu hin an mi sukbuoi hle a, khawmuol a hung dei a, thuomhnaw lum hak ding ka hang lakdawk chu ka thuohnaw lum hai chu hak thei talovin an milo se ek pek nghien nghien el a, kan pam em em leiin pawi hi ka ti em em el a. A se ektu ni awma ka hriet Mazu pakhat chu ka man a, ka hrem zeka sienkhawm thuomhnaw tha a ni hmel a hrietnaw leia a se ek ning a tih ka ti leiin ka hremzo chun kan suo nawka, anachu a tlan hmang nuom der naw a, a ngir tawk tawk lei chun ka hnam em a, tui ka buok khuma, ka vawihni buok khumna a chun a tlanhmang nuom hram a. Chuzova chun, ka thuomhnaw siena a bawk chun ka thuomhnaw tha nei sun hai te khawm chu anlo se ek nawka, Bu an sepa, nau anlo nei vel nawk chu ka lung hi a awi tanaw em em el a. Pathum chu ka man a, hruiin ka khit tawla thinglera hnuoi tawk vang vangin ka khai kang tawl a, sawtnawte hnunga chun ruo a hung sura, ka hnam tawl em lei chun insuo nuomlovin ruo chu kan do tir tawl ngat ngat a.

Ruo sur hnuoia ka hang en tawl chun dei hi an ti tawl hmel em em el a, ka lunginsiet tawl hle a, Pathienin an fakzawnga dinga a ruot a na, ka thuohnaw hai hi se ek kherlovin lo zal mei mei hai sien chu hieng hin hrem tuoklo ding an na aw, ka ti a. Ruo sur zo phat lalut ka ta mei in awi tir tawl ka ta, insuo nawk ka ti ka tia. Ruo surzo chun ka hang zawng nawk leh ka hmuzo tawl ta der dal a. Ka ngaituoa, aw khang Mazu inhuot em em hai te kha iengtinam fak anzawng tawl tading chu maw! Iengdinga ka lo hrem tawl kher kher am ani aw ka tia kan sir em em el a.

Chutaka inthawka ka hang ngaituo chun, aw kei hin khang Mazu inhuot em em hai te kha an suol vei leh an fak zawng dan ding le an dei ti ding kan lauva ka hang ngaituo rak rak a chu, keia neka an hmakhuo ngaitu le an ni siemtu Pathienin an fakzawng danding le a lum le deia an in humhimna dinghai chu a ngaituo pek tawl ding a ni zie ka ngaituo dawk pha a.

Khovela thilsiem popo hai hi Pathienin a hun peia a ngaituoa, chungleng vatehai le hnuoia thilhringhai popo hi an fakzawngna ding le an khawsak danding chu an ni’n ngaituo sawl lovin siemtu Pathienin an tul ang peiin a ngaituo tawl pei ana. Thilsiemhai popo neka chunghnung le hlu lem Pathienin ama angtaka a siem, a hmangai luot leia a naupa thisen hiela an tlansuok a nauhai hih ei dangchar le phingtam ding dam le sil le fen ei inthuom lumna ding thlasam leia TI dawr dawra ei um hi thisena min tlantu Pathien hin a phal teu teu naw a nih ti a min ngaituo suok tir pha hiel a.

Ka Sin zawng le inzawma Interview vawisawmpanga (15) ka fe ding tum chun Pathien kuoma ka tawngtaia, chuonga ka tawngtai laizing chun, “…nauhai bei lakpeka Uihai kuoma pek chu a mawi nawh” ti Bible chang hi a hung inlang hlawk el a. Ka thla hi a sie em em el a, “Lalpa, ka sin zawng le hrietna imi pek khawm hi anphu tawk ta a, ka lekhatiemna khawm ka sawl tawk ta baka sum le pai khawm kan thlasam ta an nawm, lunginsiettakin min fethleng tir ta raw, en ta I Nau duot ngawi ngawi ka na, vawisawmpanga hiel written imin fethleng tira hmun hla tak tak a Interview imin fe tir hlaka, sienkhawm a tawp a hlawsamin imin kir tir nawk pei hlak si hi iem asan an ta leh? I nau duot ngawi ngawi hi iengleia hieng ringawta mi sawisak am in ta leh?” tiin ka tawngtai nawka sienkhawm, “..nauhai bei lakpeka Uihai kuoma pek chu a mawi nawh” ti bawk chun dawnna ka hmua. “Lalpa, ni chu a nih, sienkhawm Uihai khawmin an puhai dawkan hnuoia beinawi tla chu anrut I phalpek tho an nawm, chuleiin Lalpa, I nau mitha le mifel tamtak I dit ang le tha iti anga khawsa tam takhai ditnaw bek Sin ka chan dingin lunginsiettakin mi siempek ve ta rawh” tiin tap zawi zawiin ka tawngtai nawk a.

Chutaka Pathien mi dawnna chun, ka nau duot ngawi ngawi ini leiin mihai I nei lo Van khuo le tui neitu le ka Rohluotu ini an nawm, iengdinga tri dawr dawra um am I na? iengkim neitu Pathien nau ini leiin thil popo hi I ta a nih. A chawngpu ini leiin mi dang eila pek hmasa an nawm tiin Pathienin a mi dawn a. Ka hang ngaituoa, kum khat lai khan General Assembly Inkhawmpuia mikhuol sawmhnipakuo (29) kan nei a, ka nu chun bu le hme a tam, fa teu teu ro a ti hlak a, mikhuolhai anfakzo hnung keinin kan hang fak phat hin, hme le bu hi kan indainaw chang a tam hle a. Ka nu chu kan suosal a, nangin bu le hme a tam fa teu teu ro iti zinga, eini khawplovin ei um ani hi, nang I lei vawng a nih kan ti hlaka. Ka nu chun, eini chu a neitu ei na, mikhuolhai an khawp phawt leh ei ni chu ei khawpnaw khawma apawi nawh ami ti ka hriet dawk vawng vawng a.

Rev. H.P Runremthangin, “Achang hin chu nuor ngawi ngawiin, dawntu neilo ang el ka nih, sienkhawm thununna hlawlo chun I nau duotlai ni thei ka tim Lalpa” a lo ti angin. Achang hin chu beidawng le thlasie em em a TI DAWR DAWR a ei um chang hai hi vawi tam tak a um hlaka. Pathien nau eini lei hin mihai neka ropui le vangneina dawng rawn ding dama in ngai changhai hi a um hlaka. Keikhawm ka ngaituo hlaka, kei chu Pathien nau ka ni leiin hieng Vai ruol Pathien hring neilohai nek hin chu ka hlawthling lem reng reng ding a nih ka ti hlaka, sienkhawm Pathien nau ka ni lei tak hin mihai neka nasalema hlawsamna tuok ding ka lo ni lem an nawm. A Chawngpu ei ni leiin midanghai letza tama chan le tuor ding ei ni lem anih.

Tiemtu dittak, sum le pai harsatna dam, hriselnawna dam, hrilsietna dam, channa le muolphona dam le a dang dang tuok ding ei ni a, hi khovela hin hmun le hmanghai le intuomlumna ding sil le fenhai khawm a tha neizo lovin, mihai fak ang khawm fa phak lovin harsa le rethei taka khawsa in beidawngtak le TI DAWR DAWR in um la khawm Pathien nau duot ngawi ngawi, a mit nauleng I ni leiin TI naw Pathien NGAISAK zawng I ni kha, …. A chunghnungtak thilthawtheina in a hliekhu zing che a nih, … Pathien tadingin thawtheinaw iengkhawm a um si naw a. Krista zara mi hausa I ni ti kha hrezingin Pathiena iengkim in nghat la, I hnuoi beiseina popo in hning hnung khawma Pathien NGAISAK zawng I ni ti kha theinghil ngai naw raw aw…

“Hnungtieng hmelma ral antho ie, suolin a thlan a zar hman ding che, Jehova Jire tlang ahung kai la hossana hung chawiin, Salem puonzar hnuoiah. Salem puonzar hnuoia himna, Salem Lalpa kuta malsawmna, Jehova Jire tlanga mihai chun an chang ngei ding a nih. Halleluia Amen”

Krista leia ropuina chau nilovin Krista leia chan ngam, Krista leia tuor ngam, Krista leia rethei ngam le Krista leia muolphonahai popo phur ngam dingin Lalpa’n a I NGAISAK em em a hmangai a nauhai hi TI lova kalchawi dingin a mi MAMAW a nih.