Halloween party ideas 2015

By JL Malsawm, Imphal Valupa
Exclusively for Inpui from Sawrtui Monthly

Siet nia ei intawiawm dan hi a mawiin a tha a. Amiruokchu, fak le dawn zawng dan a hung danglam a, sawrkara kamdingna nei le khawpuia lekha inchuk dam ei hung pung tawl tah a. Khuo tea khawtlang inthununa le inrelbawl danhai angiel angana khawpuiah hai chu hmang thei an ni tah nawh.

Chubaka khawpuiah chun hnam danghai leh pansak panthlangin ei um a, mani hnam dan tia apawng apuia thaw el thei vawng nawna chin a um.Tulai khawvel khawsakna le hmasawnna inthlak danglam zula, a bikin sietnia ei intawiawm dan siemthat le thlak danglam ngaia inlanghai tlawmte hang tarlang ei tih.

1. Mithi insawngbawl: Eini, a bikin Hmar, Mizo le Paitehai hi ei kawl le kienga hnam dang hai ang bawkin hun thara ei hung chuongkai pei a. Kristien sakhuo ei hung zawma inthawk khan khawtlang invawng dan khawm fumfe lema neiin, khaw sunga mithi insawngbawl dan hai khawm a hung changkang pei a hawi a. Tlangram le phairama khawm ni sien, dannaranin sun dar 12 hmaa thi chu a ni la lain ei vui a; sun dar 12 hnunga thi ruok chu thalai le sung le kuo hnai hai baka khawtlangin zankhawvar ei lengpui hlak a. Hieng anga tlawmngaina insuo hi sawl umin lo hautak deuh met sien khawm, thiltha thaw ei insukhmuna le hnam dang hai inpak ei hlawna pakhat a ni nawk tlat. Thi ni la laa inphum hi mi dang ta dingin varzang sien khawm, lusun sunghai ruok chun khawral le hmun danga sung le kuo le lainahai la hang ko khawma la sun tlangna hun a um hman ngai naw leiin hril a haihin, an thla khawm a sie nuom vieu. Meiteihai hi zanrila mithi lo nei hai sien, mithi insunghai sungkuo an inrel fel pha leh an inraw chauh hlak. An ngai pawimaw tak chu mithi sungkuohai ditthangna a nih. Chuleiin, hienga khawpuia cheng damdawi in lien le khawvel thiemna (mithi thuk thei nawna) dam hmang thei tah ei ni si chun, mithi chu ruong siena (morgue) ah sie ni sien, in neituhaiin vuina hun ser an hmang nuom ni ruot hai sien, chu hma poa intawiawmna le insunpuina chu khawtlang mawphurna ni lovin, mimal le sungkuohai chanpuola ngai bik inla. Amiruokchu, mithi sungkuo le khawtlang thuoituhai inrawn hai sien, a darkar bi tuka, entirna’n, darkar 48 neka sawt chu phal ni naw sien ti dam ni sien; chu sung chu sungkuo khawm lo inko hman tang an tih.

2. Thlan cho: Eini Hmar, Mizo le Paitehai hi Imphal chauh ti tak lova, India ram khawpui lien deuha hai hin ei cheng ve phuor tah a. A then a neinung deuh hai lem chu in neia um khawm ei um nawk tah. Imphal-ah hin Kristien thlanmuol pakhat Manipur Baptist Church enkawlna hnuoia um ni sien khawm, ei renga ei intawm a nih a. Imphala Kohran tinin kum tin thlanmuol fi ei pek seng a; Hmarhai lem hi chu Kohran le biekin hran hrana inkhawm ei tam leiin thlanmuol fi ei chawi rawn hrim a nih. Khawpui a ni tah leiin thlanmuol hi veng thenkhat ta ding chun hla tham tak a nih a; a bul hnai deuha um hai ta ding khawmin kea fena ding chun a hla tho tho. Mithi um phaa thlan cho hi ei pi le puhai hun laia inthawka Valupahai inrawina hnuoia tlangval sin lo ni de sien khawm, fe le hung harsatna baka, nunghak tlangval a tam lem chu ni tina sikul kai an naw leh awfisi kai dam ei ni tawl tah a. Sin pawimaw zamsan thei lo le ekzam laklaw dam a lo um thei hlak bawk a. Chuonghai chun tlawmngaina an nei naw tia intum thei a ni tah nawh. Unau Paitehai chun thlan cho ni hin bus an an san a, chu chun thlan chotu dinghai a lak khawm hlak. Khawpuia um hai ta ding chun thil thaw awm tak a nih. Chun chubaka thlan chotu ding inhlawfaa ruoi hi an tum mek tah; a thu lem chun zaah za deuh thawin an remti tah. Chu ding chun in tina sum dawl el tum. Khawpuia um hai ta ding chun hi thil hi thaw makmaw a la ni ding a nih; sukfel vak tha heng a tih.

3.Khawsawt inlengpui: Mani hnam chanpui, Kohran membarpui le sungkuo lainahaiin thina an lo tuok chun, tu hril ngai lovin mithi in pana, thei ang anga lusun sungkuo hnem chu mi tin mawphurna a nih. A chunga ei hril tah nunghak tlangval thlan chova ei inawl thei tah chun, suna mithi intienga intawiawmna sin hi nunghak tlangval mawphurna bika sie thei ning a ta; zana khawsawt inlengpui chu nu le chana sie ta lem bawk inla. Hienga ei thaw chun, ei thalai a bik takin inchuklaihai ta dingin a tha zuol. Mithi ruong um nia sun ni thlak an chai hnunga, zan hni zan thum dam khawsawt inlengpuia an la chai nawk hin, an hun le tha el bak a, khawpui sunga fe inlawnna chu sum sengna ruok a nih. Motor nei hai ta ding khawmin sengsona tho a nih. Hieng hun lai hin tlawma lo chuongliem deuh haiin an hringnun an lo hmang khawhlo pha hlak bawk. Tienlai chu siet ni that ni hi tlawmngai inkhina taka lo hmang hai sien khawm, tulai chu tlawmngaina a tha naw ni lovin, inchuknaa pasi tha, awfisar ni dinga inziek tling le mani sina mi neka thaw tha le ringumhai hi sawrkar le khawtlangin a chawimawihai chu an ni ta lem a. Chubaka, ei chengna khawtlang le ram hi inelna khawvel a ni tah hrim hrim a. Ei khawsak an sang dan zir peiin tlawmngaina khawm changkang lema insuo dan ei thiem pei ding a nih.


4. Mithi vuina hun ser: Mithi ei nei changa ralna sum ei nei ang ang ei pek hi thil tha tak a ni a, sunzawm pei ei tiu. Lusun sungkuohai phur khawm a sukzang sawt. Hi khawm hi thaw dan tha lem a um a. Ei pek nuom zat chu dakbawma thuna, ei address leh ziek dapa pek el ding a nih. Receptionist-haiin an nuom leh ei hming le ei pawisa pek chu lo zieklut el an ta. Tulaia ei thilching dit um lo em em chu hi hi a nih: mi mal, local committee, thalai, nuhmei pawl, laibung, farnu le association hran hranin ralna thilpek hi a uolau zawnga mipui tam lai prawkram kar laka inzellut phet phet a, thiem le thiem lova thu hrilsa phet phet hi a nih. Ralna thilpek hrim hrim chu Receptionist-hai kutah pek el ding a nih; a petu a chawngpuhaiin hre hai sien ei nuom leh lekha bel el ding a nih. I kut changtiengin a pek chu, vawitiengin hre kher naw raw se. Ei thilpek a chawngpuhai le Pathienin an hriet kha a huntawk. Chun, thil dang pakhat unau dang haiin an thaw ve lo, mani tuhai thi nia ‘pu zu/pu thingpui’ thaw kher kher le lukawm inkawmtir dam hi an rang thei anga bansan a tha. Puhaiin an tuhai an ral nuom a ni chun, ni hrana an nuom leh ruoi chen khawm the hai sien a pawi nawh. Laibunghai khawmin an unaupa ral an nuom khawmin ni hrana thaw el raw hai se. Ralna hun ser hi pastor le ineituhaiin an hmang hi a hun tawk. Hmun hla tak tak le khaw dang danga inthawka fe khawm dam ei ni leiin hun ser hmang hi thiem tum tang ei tiu. Chun, hun hi vawng dik tum bawk inla.

5. Tuomna puon: Mithi ni hin farnuhai chun makmawin tuomna puon hi an pek hlak a, a tha. Khawlaia inthawka ei ching dawk amani thangsuo puon sahmula khawng inpek hi ei ching ta khawp el a. Pi le puhai huna chu thangsuohai chauh sil thieng a lo ni a, an hmang paw lawt ngai nawh. Tulai chu ei thangsuo puon le Hmar puon ei ti hi ei hmang pawlawt nasa ta hle. Mi tha deuh an thi hin thangsuo puon hei inkhum vel hi thaw awm takin an ngai a. Thi nia inralna taka ei hmang tah a. Mi tha deuhhai chun hieng ang ralna puon hi tam tak an dawng hlak a, iem an law ta ding, an semdar nawk el dim. Mi thenkhat chun ralna puonhai hi an kohran dam an pek a, kohran sum hmunaa dam an hmanga, a thatna chu a um tho. Mithi sunghai farnuha’n an ngaina law law chun, ei puon pek aia a sumin inpe lem inla chu mithi sunghaiin tangkaipui lem dai an tih.Chubaka ei thangsuo puon hi hlu zuol a tih.

6. Mithi inthla: Mithi inthla hi in tieng le thlanmuol nei v eve a ni hlak. Tuithaphai le tlangrama khuo pakhata um hai ta ding chun thlak danglam a la tul naw el thei. Khawpuia um hai ta ding chun hi khawm hi sukdanglam met tulin an lang tah. Dannaranin, mi langsar le mi neinunghai chu thlanmuola inthlapuitu an tam hlak. Unau Paitehai chun mipuiin thlanmuola inthla kha thaw ta lovin, in tieng an zo vawng a. Thlanmuola inphumna chu tlangval tlawmngai le mithi sunghai mawphurna a ni lem tah. Imphal le khawpui danga Hmar umhai khawm hin thaw vet a inla chu thain an lang.

7. Damnaw sawngbawl: Khawpui chu khaw lai lai khawm damdawi in lien umna a nih a, damnaw kan ding le thangpui ding hi an um deuh zing hlak. Tlangrama inthawka hung hai lem chu ngaisak le thangpui an tul zuol bik. Natna inrik zuol bik, thisen pek ngai an um pha lem chu a buoithhlak zuol a. Hieng huna hin chu laibung an naw leh HYA hotuhai inhriettir vat ni hai sien nuom a um. Chun damnaw kan chang le operation thaw changa ei thaw thei um der lova, ei ngir bumhul dam hi a mawi nawh. Enkawltu ding daktawr le nurse an um zing a; ei tangkaina ding nawa chu van ther rak kha a mawi naw tieng a fe. Amiruokchu, pastor/upahaiin kut innghata damnaw an tawngtai pek hi chu a tha a, lawm a um taluo.Ei pastor/upahai hin mani kohrana mi chauh naw khawm, damnaw kan hi mi uor zuolpek hai sien nuom a um. Mithi nia ralna sum ei inpek ang bawkin, ei nei ang ang inro lova, damnaw enna, an natna zira sum ei inpekhai hi a hlu taluo, sunzawm pei ei tiu. Saruoka ka umin puon in mi’n suiltir a, ka damnawin in mi enkawl a…Mat.25:36 ti ziek khawm a um kha tie!

8. Khawsawt inriekpui: Khawsawt inriekpui hi chu sunzawm pei chi a ni tah nawh. Khawsawt hnem dinga riek hi, in neituhai mit sukkhamtu ei ni thei. Inveng fimkhur seng a ni si nawh. Khawpuiah lem hin chu sorkar quarter intep tak taka um ei ni tawl a, inriekpui hi thaw chi a ni tah nawh. A tul lul chun mithi sung hnaihai le an ruoltha bik zuol hai a riek awm chi an um bik. Hi khawsawt inriekpui hi Aizawla hai khawm an problem pakhat a ni ve a, an thaw naw tieng a ni ve tah. Pi le pu huna thil ching hlak hai, sawm zing chi um a ta, bansan chi khawm um bawk an tih. Inriekpui hi chu sunzawm chi a ni ta nawh.

Thu kharna: Ei hnam nunphunga ei thil ngaihlut tam tak hai hi tulai huna thil tlung mek leh tep hmea, ei siemtha pei a tul. Tu lem hin chu computer khawvela ei chuongkai tah a, nunghak tlangval inlengna khawm a danglam tah. Ei pi le puhai huna khawvel lien tak an lo ti hlak kha khuo te (village) a hung ni tah. Mi ha’n khawvel pum huop globalization an sai lai hin, eini khawm ei khaw nghat suklien deuh ei tiu. Khi a chunga rawtna ei hung siemhai khi, pi le puhai huna inthawka ei lo sawm pei tlawmngaina sukdauna le ngaithannaa ngai lovin, khawvel inthangpei le hmasawn dan dungzui ang peia ei nunphung le chingdanhai siemthatnaa ngai lem ei tiu.

Hnam dang dan thahai la veng ei ta,
An dan suol thik lovin;
Et ram lungmawl indar hi,
Kei khawm tuma varna tha zawngin;
Hma tieng ke pen ei tih.

*Hi thusep hi “On modifying the role of the youths in the change circumstances of the means of livelihood and education with reference to the Hmar, Mizo and Paite in towns and cities” ti seminar, Directorate of Tribal Welfare, Govt of Manipur, huoihawt nia tiem suok, a tawi thei anga laktawi a nih.

Post a Comment

  1. a tha khawp el amiruokchu ieng contex a ziek am a na? khawpui thlur biek am or even village...village tienga ei unauhaiin an hmang thei chu ka ring nawh. Chun thil pakhat chu Hmarhai hi Manipur chova um ei ni nawh. Assam, tripura, mizoram they have their own culture. Hmar vawng ni inla khawm our culture are different. Thanks....

    ReplyDelete

Comments not related to the news or article may be deleted.

Powered by Blogger.