Halloween party ideas 2015

[By Pu L.Keivom*, Inpui Columnist]

I aw Lalpa, i malsawmna hi chu,
Nang nekin tam takin an ngaihlu lem.
-Thangngur

Zing inhma taka inthoka ka thu ziek lai zo tuma mong inson loa ka thrung char char kha chawhnung dar thumah ka zo hràm a. Ka phingtràm chu ka lungin a mi lo dawk tran hi a ni tah zing a. Ka zuk inngaituo luo chun, sunbu chu hril lo, zingbu khom ka la fak nawh ti ka zuk hriet dok phut a. Ei thil invet chilh ei buoipui pha chu phing ruok theinghil khopa mi fentu a um hlak leiin, ka taksa mamaw ka lo ngaisak hman naw chu thil mak a ni nawh. Isu’n a zirtirhai kuoma, “In hriet lo fak ding ka nei” (Joh 4:32) a ti ngirhmun hi a tak ram ngeia mani nuna dai chieng phot naw chun hriet fie tak tak thei ruol a ni nawh.

Bu ka fak khop chun chawl hadam malama thrungna seia zâl inzamin TV ka en a. Prokram en tlak ka zong lai chun HBO-a film pakhat, ‘Shortcut to Happiness’ ti an insuo lai chu ka tong fuk a. Hi film hi ka la en ngai nawa chu an inbiekna tlawmte ka ngaithlaka inthokin, kum sawmthum neka tam liem taa ka tienami tiem ‘The Devil and Daniel Webster’ ti kha angin ka hriet a. Hriet chieng tumin ka en pei a, minit nga hnunga chun a tienami chu a ni chie a, an inchang dan ruok chu tu lai khawvel le inhmè dinga an her rem a nih ti ka hung hmu suok tah pei a. A thupui chu, hausak le hmingthang nuomna leia Setan kuoma thlarau zor a nih.

Setan le Ukil Daniel Webster
Ei thu buon lai hriet chieng ding chun a thu bula inthoka phok suok a ngai leiin, chu chu hang phok vak ei tih. Kum 1937 khan Stephen Vincent Benet ziek tienami tawi ‘The Devil & Daniel Webster’ ti chu Farrar & Rhinehart haiin an insuo a, chu hnung 1938 khan The Saturday Evening Post-ah a suok nawk a, literechar tienga chawimawina insang tak el O Henry Award a dong hiel a. Hi tienami hi kum 1941 khan ‘All That Money Can Buy’ ti hming inputtirin film an siem a, Academy Award a dong bok a. TV-a insuo dinga hming hrang hrang hnuoia an siemhai chu kum 1960-1990 inkar khan a’n khat tawkin a suok zing bok a. Kum 2004 khan ‘Shortcut to Happiness’ ti hmingin an siem thra a, buoina hrang hrang leiin 2007 khan a hung suok thei chauh a nih. Chu film chu a nih ka en ve chuh.
A tienami chu hieng ang hi a nih. America ram New Hampshire-ah loneitu pakhat, mi taima le ni tina Baibul tiem hlak mi a um a, a hming chu Jabez Stone a nih. Hausak tumin nasa takin sin a thaw a, sienkhom vangduoina ngotin a hmuok si. A beidong tawpkhawk chun, “Kei hi Setan kuoma thlarau zor khop hiel ngirhmuna ngir ka ni tah. Inzor ding ni lang, cheng hni mabak insak naw ning” tiin a lungrilin, a tak chun hril suok si loin, a ti a. Chuonga a ti hnung chun a beidongna le lungzingna po po chu zâng huoiin a hriet a, a san hre si loin a hlim a.

A zinga chun zanbu fak hun velah ram dang mi pakhat, zakaw fuol dum hâk, boot ring sei chi tle lep el bun, hâ vâr tak nei, savun mansa dum lien tak khai hi Jabez Stone inah a hung a. Chu pa hming chu Huota (Scratch) a nih. Jabez Stone chu intiemkamna lekha a ziekpui a, a kutpui chiu popin, a thisenin suoi a’n namtir a. Kum sari sung Huota sum le pai a hmang aiah Jabez Stone chun a thlarau pek a tiem a nih. Jabez Stone thlarau inchawtu Huota hi Setan, mihriem taksa puta hung inlang a nih.

An thu intiema inthok chun Jabez Stone chu a ni têlin a hung hmuingil a, a nuhmei le nauhai an hung hrisel a, a ranhai an hung thau a, a lo thlai suok a hung hlawk a, a hausa tuol tuol a, mi rawn kai a hung ni a, Governor chen ni thei ding ngirhmunah a hung chuongkai a. Kum thum kum li sung chu a hriet naw karin a liem a. A hung hausak le hmingthang ruolin a hung du-am deu deu a, kha hmaa mawl taka a lungawinaa khan a lungawi ta naw a, a khuo le venghai thìk le theida a hung kai a, an inkar a hung hla deu deu a, a sunghai ta ding takngiel khomin hun a hung nei tlawm deu deu a. Kum ruk a hung tling chun Huota khom chu a hung inlang tran a, an thu intiemkam chu a tawp hnai tah ti Jabez Stone chun a hriet a, a ni têlin a hlim naw tul tul a. Kum thum beka suksei dingin a ngiet a, sienkhom Huota chun an intiem hun taka hlen dingin a nor a.

Chuonga beidong taka an ngaituo lai chun, an thu chu Court-a intlun thra dinga ringna a hung nei a. Ama chu America khuo le tui, Pathien thu ngaisak mi, Baibul khom tiem hlak a ni leiin ram dang mi Huota le an intiemkamna chu a ram danah tlakna neiin a hriet naw a. Chuleiin, an khuoa ukil hmingthang Daniel Webster chu rawn thrain a hriet leiin a va pan a, ama chun thrangpui a lo intiem leiin Huota le chun a ina inhmu dingin thu an rel a. Ziek le suoi nam ngeia thu an intiemkamna chu hang hnawl thei chi niin Huota chun a hriet naw leiin Court-a hnè chu bêl sûng saa a ngai a nih. An thu chu mitthi khuo Court-a rèl dingin an sukthluk a. Court hmaa Daniel Webster-in thiem tak le hnesaw taka an thu a hril hnung chun Jury-hai lungril a’n hmin a, Jabez Stone chun thiem a chang tah a nih. Chu chu a tienami laktawi a nih.

Hlimna kawitan (Shortcut to Happiness)
Hi tienami tawite sunga hin thu tam tak inphûm a um a, chuonghai laia pakhat chauh chu hi artikula hin hril ka tum a, chu chuh: Hlimna kawitan a um am? ti a nih. Hi tienami film kum 2004-a an siema a donna chu: Hlimna kawitan a um nawh (There is no shortcut to happiness) ti a nih. A tawpah keima donna ka hung tar lang ding a nih.

Hi film hi tu lai khawvel nun le inhme dinga an her rem a ni leiin, kum 1941-a an film siem leh chu danglam tak a ni tah. Hi film-a hin chu Jabez Stone kha loneitu ni ta loin lekha ziektu a nih. Novel inlar, best seller ni thei ziek a, hung hausa a, nasa taka hmingthang ni a tum a, sienkhom a hlawtling thei naw leiin beidong takin a um, a tawpah a hlawtling theina dingin Setan kuomah a thlarau a zor a nih. Jabez Stone-a changtu chu Alec Baldwin a nih. Setana changtu khom pasal Huota (Scratch) ni ta loin, nunghak zei deu el, Jennifer Love Hewitt a ni tah thung a, Setan mizie ei hril rop leh khom inhme lem daih dingin ka ring. Daniel Webster-ah Anthony Hopkins a chang a, a hnesaw kher el.

Jabez Stone hlawsam beidong laiin Setana changtunu chun hlawtlingna, hausakna le hmingthangna tiemin a zawr thluk a, a thlarau a’n chawk a, a nuom hun hunah Five Star hotel-ah zawlpuon a zawnpui a. Chu taka inthok chun a lekhabu ziek le sut taphot chu bestseller a hung ni a, hausain a hung hmingthang a; company lien po poin an company le an thil siemhai tarlartu dingin sum tam tak pein an hung dawr a; television channel inlàr taphotin a bawrin an hung bawr huoi huoi a; a bupanga hausakna luong lut hum hum chu mani tranghma kei taka chalai nuom sumpai sukpung thiema in hril financial experts hai chun, thoin thil thlum an bawm angina, an hung bawr hut hut bok a. In le lo a mit la deuh, inchawk theia um taphot chu a’n chawk a, a’n chawk rawn po leh mi thîk le theida a hung kai a, ertu a hung hau a. A sungkuo, laina, a ruol le paihai hmuna hun le inpawlpuina hun a nei ta naw a, ni tinin an kar a hung hla deu deu a. A tawpa chun Setannu (‘Thratannu’ ti ding ni lem awm tak a nih) inkuopui le a ditchingna uoiin le suma inchawk thei thilhai ni tina inruipui chu an hung ni el tah. Hausaa a hming a hung inthang zuol po leh a hlim naw deu deu a. A nun hluia kir nawk a nuom a, sienkhom harsa a ti tah ding bakah a thlarau khom chu ama ta a ni tah tlat si nawh. “Miin khawvel hi nei vong sien, a thlarau inhmang si sien, a ta dingin iem a sawt a?” (Mt 16:26) ti char kha a chana tlu a lo ni tah zing el.

Chuonga hausakna le hmingthangna hnota lu le mong hre lo khopa a buoi vanglai chun ni khat chu a ruol hlui, thu ziek tieng le thil iengkima lo thrangpui le somdawl hlaktu chun thuom trop tak leh ama hmu dingin a hung a. A ofis thar le a ruolpa incheina chu an intu naw taluo leiin a secretary nu chun a pindana a lut tum khom chu a lo dang a. Pindan danga film shooting thaw dinga a hung suok chun a ruolpa trop tak el, ama nghaka lo inthrung zing chu a hmu a, a barakhai hle a. A dam thra naw leiin ofis sunga chun a’n luok nawknghal a! Poisa a mamaw leia hung ni a ring a, pek a tum a, sienkhom sum dita hung a ni si nawh. A thi hma ngeia a ruolpa thlarau inhmang chu san suok tuma hung a ni lem. Sienkhom, a thu ngaithlakna dingin hun a pek thei si nawh.

Chu zan chun a ruolpa, kansara na a nih ti a hriet lo chu, a thi a. A thi thu a hriet chun a lung chu chemtea sun angin a na a. A hung hmuna san tak hril hman naw sien khom a novel ziek zo hlim chu Jabez Stone-in hung tiem ngei sien a nuom thu chu a thucha nuhnung tak a nih. Chu novel-a a thu mu tak chu: Hlimna kawitan a um nawh (There is no shortcut to happiness) ti a nih. Chu thu a hang tiem chun dang ruol loin a mitthli a sûr a, hun tawite bek a pek thei naw chu a’n sìr èm ém a, sienkhom pengpelep khuo an hnu ta si. A tienami ei hril tah ang khan, hi taka inthok hin Jabez Stone chun a ngirhmun derthawngzie a hung inman suok zuol a, ukil thiem Daniel Webster ruoiin a’n tal suok hràm a nih.

A hun le inmila her rem
A hmaa ei hril tah ang khan, 2004-a an film siem le kum 1941-a an siem chu tienami thuhmun ni siin inang naw tak a ni tah. Hi thil le inzom hin inchuk ding poimaw pahnih a um a, chu chu hang hril vak ei tih.

Pakhatna, thil hrim hrim hi a hun laia mihai pei hriet thiem thei zawnga ei tar lang ding chun an sumphuk le taptebula ngei intrumtir a, an tukvera inthoka an tarmit ngei hmanga inthlirtir a ngai. Chuonga thaw thei ding chun inbuotsai lawk a ngai bok. Sura tienami ei hril ding chun ei hril lai huna mihai hriet thiem thei zawng le Sura mizie khom kong hrang hrangin a thlahai zie-ah an hriet loin a la kop zing a nih ti hril fie thiem a ngai. Chuong chu ni loa a tienami hul ringot ei hril chun invet biling le nuizat bûrah ngai an ta, an mizie le inzomna inthuk tak um chu hmu thei naw ni hai. Ei thaw ve thei zing khom, thaw thei lo anga inngaina lungril ei put thu hrilna, ‘Sura pelte lo tum ang’ ti tronglamkei dam hi ei nunah nghet taka inphûmin, ‘Nahai chu ni sien hieng hin a lo el ding bah’ a ti ang bok khan eini khomin, ‘Saphai/vaihai chu ni hai sien, an thaw el ding a na’ ei la ti ve zing dam hi a umzie an hung hmu chieng pha chun an nunah inthuk takin Suran thu a hril ding a nih.
Chemtattepu tienami khom hi kaikuongin a mazute a va sai ringot thu a ni nawh. Thilthaw (action) pakhatin a kakhawk tung pei dan (chain reaction) hrilna, histawri umzie hrilfiena thra tak a ni bakah a changtuhai khawsakna ngirhmun le hlimthla chieng taka thlir theina tienami var le inril a nih. Chu thu chu thrang la hung thar peihai khoma an hriet chak le ngainuom ni zing a ta, an ngainuom ruol ruolin hieng ang tienami var phuoktu an pi le puhai ngaisangna lungril hung nei an ta, an thlatuhai an ngaisang ruol ruolin anni khom chuong ang thluok thra rochung peitu an nizie hung hrein, an hlutna inthukzie, thudik um sa chu hung man (self discovery) suokin hung pieng thar an ta, chu inhriet suokna (self realization) chun an theina inphûm (latent ability), hmang trangkai nachang hre loa an thrung de mei mei chu thil ropui tak thawna dingin an hung kei suok ding a nih.

Ei ngirhmun tlangpui ei bi veng vengin, a hun le inmila ei nun le khawsakna her rem thiem dinga inbuotsaina hi ei tlasam ti inhmai ruol a ni nawh. Ei hlimthla hmu chieng theina thra tak pakhat chu khaw tina Pathienni zata Sande Sikul ei inthruoi dan hi a nih. Kum za lai liem taa kristien hmasahaiin an lo thaw dan kha zaa sawmkuo vel chun ei la sunzom ngat ngat a nih. A changkang hreta inthruoihai chun inri nuoi nuoi loin mi pakhat thruoina hnuoiah ei thaw a, sienkhom thruoituhai thaw tlangpui tak chu hrilfiena bu tiem suok ringot a nih. Ei hrilfiena bu siemhai bek hi changkang met sien chu zieum hret ding a ni vei leh! Hi taka ei hril nuom tak chu, a hun le hmun, ei hun tong tah le inmila inthruoi dingin inbuotsaina thra ei mamaw a, chu chu ei nei si naw leiin ei sande sikulhai hi ei trangkaipui ding angin ei trangkai thei naw a nih.

Chun, pulpit tlanga zer huom tla raka ei sermon thu tam lem hi ngai chet chun a pasie ngawi ngawi a, lungnonaa tuom mawi tumin ei thaw ngiela chu tin bur ruok vuok puok ang chauh a nih. Ei rawl ri a re a, a hriltu le ngaithlatuhai chu ei ruok dan pangngaiin ei trîn diel a, imu thatnaa hmang le hmang nawhai a tu khom ei inchen rong a nih. Abikin, naupang tieng le thralai tieng hin thutak khom ni sien thring taka ei thurpek hi chu law ngaina an hriet naw a ni tak. Ei sana le an sana her mil a ngai takzet a nih.

Pahnina, her mil dan hriet poimawzie ei hril laiin, iengkim her mil tum hi, abikin Pathien thuah, thil trium tak a ni thei bok. Entirnan, hleprûk thil ‘lawmmana’ inchangtir dam, kut tling loa inthoka lak lut sum le pai le hausakna thil hrim hrim Pathien malsawmna dong anga hril mawi le pomzam dam, ei rama Chanchin Thra hung lut tranna ni February 5 ni si, May 7-a her rem tum tlat dam hi thil trium tak, sienkhom inzak nachang hre loa ngampa taka ei thaw tlat si chu a nih.

Chun, kalchar le sakhuo inlaichinna hi hriet fie a trul khop el. Hre fie si loa her rem ei tum chun an thrang nawna dinga inthrang kawkaltir thei a ni a, chu chu thil trium a nih. Pastor Thangngur chun kalchar le sakhuo inlaichinna thiem taka her remin, Kristmas le a hmangtuhai inkara inbiekna le inthlàna thu (dialogue) chu hla mawi takin a siem a, chu chu kristmas trumtriek tienga sak hlaw tak, hla vâng, hnam hmasawnhai hlaa khom hmu ding um lo a nih. Literechar huongah hi hla hi hlu lut ding ni inla, ‘Hla lenglawng’ ei ti laia zel ding a ni laiin kohran hla buah sungpui nau chan changin, tu soisel hlaw loin, tu chen hin hmun a hluo tlat a nih.

A hun zira her rem thu hril tâka chun, Tirko Paulan chawibiek inkhawma nuhmei inchei dan ding le um dan ding a hril dam, nuhmei pasal innei thu a hril dam, Thuthlung Hluia Sabat inser thu dam, sertan thu dam le fak thieng le thieng lo Pathienin a hrilhai dam chu ei her rem dan a khuongruol ta naw khop el. Chuong ang bokin, hlimna thu ei lak dan le pom dan khom a ni tho. Baibul thu inthup ei hrilfie dan lem chu a khuongruol naw nawkzuol. Fundamentalist le Modernist hai inkara inselna khomin tawpintai nei naw nih. A san chu mihriem hrietna le varna a hung insang pei dungzuia Pathien ropuizie ei hriet suok deu deu ruolin ei Pathien ring dan le hmu dan le a thu ei hril fie dan a hung danglam pei a, voisuna Modernist-a ngai kha zingah Fundamentalist-a ngai an hung ni pei a nih. Pathien thutak ruok chu sunhang khat khom a bo thei naw a, bo ding a ni bok nawh. Ei ringna le hrietna mita a nina tawp chin nei lo ei hmu phak chen chauh chu mihriemin ei hril hlak a, ei hmu phak chin a’n ang tawl si naw leiin a thua inselna hi khawvel um sung bo naw nih. A poimaw tak chu ei hmu phak china ei hriet dan hi a’n dik am a’n dik naw hriet fie a ni a, chu taka ei darthlalang hmang ding chu Baibul a nih. Chu khom chu chang khat chauh lak bing a, mani lung tluk zawnga fepui chu thil trium tawp a nih.

Setan kuoma inzor
A nih, hlimna kawitan zongin, ei tlung inhmat thei dan ding a ni phot chun ieng thil khom thaw inhuomin mi tam tak sun le zan ei invir buoi a. Shakespeare tienamia Macbeth khom kha a nuhmei kawitan hriet a hrawpui rok a, thisen tam tak insuoin Setanin a hlem hlum thrak a nih. Pathienin lal dinga hriek a’n nàltir Saula ngei khom kha a hun tawp tieng khan Setan azenda zuia kal chawi a ni leiin a che buoi hle a, a nauhai leh rawng takin an that a, an ruong muolpho takin sahrang lu târin hmelmahai kul bangah an tàr a ni khah.

Pastor Thangngur ngei khom khan suma a thlarau inchaw dinga dawr pawl a tong a, thlaraua mit varna nei mi ni naw sien chu awk veng a ta, chepchep vuok thlak angin re hmak a ta, ama hmanga thlarau malsawmna hla ropui tak tak hung far thla dinghai chu kang inchat a ta, hla ropui tak tak a phuokhai hi hmu ding um naw ni a, ama hma lakna zuia mi dangin hla tam tak an phuokhai khom hi hmu ding um bok naw nih. Sum le paia zawr thluk tah hai baua inthoka Pathien hla ril hung pieng hi hril ding a vang khop el. Ei kohran chanchin hi chuong ang thila hrepuitu sàkhi (witness) inkhel thei lo ngir zing chu a nih. Sui nuom le nuom naw, hriet chak le chak naw thu mei mei a nih.

Ka ngaituo a, Jabez Stone ngirhmuna intang hi khawvelah mi ei va hang tam awm de aw! Vaihai chun ieng dang neka an biek chu sum a ni tlat leiin, hausak thutna ding a ni phot chun ieng khom thaw an inhuom a lo ni khomin inthiem an um. Sin insang an beisei khom sum tamna tieng a ni zat zat. Sum chu thilthawtheina, iengkim deuthaw inchawk le nei theinaa an ngai a nih. Chuong mihai ta ding chun sum ngainat hi suol tinreng bul ni loin thil tinreng thaw theina bul a nih. Mi tam takin pawlitiks an khel san khom sum hnâr chalai theitu ngirhmun chel an nuom lei a nih. Eini kristien inti, pawlitiks bu zawla inhnelhai khomin chu tho chu a nih ei tum chuh. Remchang hun inhong sien, anni nêk nèka zuola che nuom ei nih. Ei nauhai sorkar sin thawna dinga ei dit tak khom hlepruk treuh theina, sum tamnaa ngai service a nih. India hmar saka silai piellung hmanga zalenna suol suok tuma inhril po po deuthaw tum tak khom sum hnar nei tho a nih. Setanin a mi hung dawr hma khoma ei thlarau inchaw dinga thlut ngat ngat pawl ei tam taluo leiin Manipura lem chu inthlangin umzie a nei ta nawh. Hmun tam taka tlinghai khom Setan le a azen-haiin an tling hmaa an lo inchawk tah sa vong an nih. Ei rorelna inpuia hai hin Setan kuoma thlarau zor ve lo mi ieng zat am um an ti aw?

Kohran khom hi kohran hming ei put lei ela hima ei inngai a ni chun indik kher naw nih. Kohran sunga hin Setanin hnienghnarna chi hrang hranga a chawm lien le ngirhmun poimawa a hlangkai, an thlarau a’n chawk ta sa, thiem taka sakhaw pawl hminga a sor ding mi tam tak a nei a nih. Chuong mihai chu pawla hring, mani pawl lienna le hamthratna ding a ni phot chun iengkim thaw huom an ni nuom hle. Baibula thing thra le thra lo an raa inthoka inkhi ding thu a hril kha eini lai chu hmang mumal thei a ni ta nawh, a san chu ra thra ei inkhina chu sum thaw rawn le rawn naw a ni tâk tlat lei a nih. Ei bùkna lung chu sum a nih. Ieng anga kut porche le tling loa inthoka hung khom ni sien, sum a ni phot chun ei hmu thienghlim fawm vong a, chuong ang pe theitu chu Pathien hmingin mal ei sawm a, thu hrilna hun thra ei inhlàn a, ei pulpithai an chìl porche a, an thlarau inchawtu Setan chu a’n nui ver ver el a nih.

Hlimna kawitan a um am?
Khawvelin a pek thei hlimna kawitan po po chu lam mong ping, Sheol-a tawp vong a ni leiin mong zâng vuka hrawtu po po khom sawt naw teah Jabez Stone ang bokin an bei a dong nghal vong a nih. Chu kawitan po po chu Lal Solomon khomin a hraw vong a, a tawpa a thu kharna, hawroppuia mark a pek chu: IENGMA LO VONG a nih. Thuhriltu bu hi khawvel hrieta chu thila a testimawni a puongna chu a nih.

Hlimna kawitan, chatuon hol tlang, Bethlehem le Kalvari tan tlanga hmangaina tractor-a Krista Isu lam sat hong, ringnaa kal chawituhai chauh hraw thei a um. Ringnaa chu lampui hrawtuhai chauh chun chatuon lawmna PA kuom an tlung thei. Chu chu hlimna kawitan um sun chu a nih. Chu kawitan chu Krista a nih. Chu chu a nih Pastor Thangngurin hla ropui taka a lo insam suok khah:
Nang ngei Isu nei tlak i nih,
Chatuon chena ropui le mawi deu deuh,
Hnuoi le vana malsawmna hlu.
===========
[*Editor's Note: INPUI columnist Pu Keivom is a retired Indian foreign diplomat and a respected Hmar Mizo litterateur. This article was written by him on Aug 20, 2009, New Delhi.]

Post a Comment

Comments not related to the news or article may be deleted.

Powered by Blogger.