Halloween party ideas 2015

Ziektu: Pu L.Keivom, Inpui.com Columnist

Kum 2013 ni nuhnung tak, December 31 zing dar 10:30 a lo ni dÄ•r tah. Thingpui dawn malama ka hang suikir chun, kum 2013 hi mani nun senga thu a phurzie fûn khawmtu ding thupui tawite hril seng ding ni inla, ieng am ning a ti aw? ti ka ngaituo a. Kum 47 liem tah a Sergio Leone dairekna hnuoia an film siem Clint Eastwood, Lee Van Cleef & Eli Wallach inchangna le hming hlun an siemna, voi tam tak ka en tah leh tu chen khoma ka la en nghok lo The Good, the Bad and the Ugly chu ka lungrilah a hung inlang a. Inthlang nuhnung taka hmai thÅ­m Delhi tlanga Congress hai chun 2013 hi “The Ugly” ti mei an ta; ‘tling threlh apiang pawitih a zual’ ti pawl BJP chun ‘The Bad’ ti nuom an ta; ‘rina loha uibÅ­k sa’ tia khêk pawl Aam Admi Party, Arvind Kejriwal marawihai ruok chun “The Good” ti ngêi an tih.

Tu kum kum bul tieng khan David Buhril kuomah (fiemthuly and konfidensially), “Kum 2013 hi kan innei kum sawmngana, Golden Jubilee a ni ta a, keini ta dinga kum vangnei a ni el bakah ei ram le hnam ta ding khoma kum vangnei, kha hma kum tam inrim taka ei lo suol tah thil hrang hrang, abikin intuoi tharna, iemani bek a hung tlung ka beisei a nih” tiin ka hril a. Kum a hung thar a, thla hnina ei suo chauh ti-ah Hmar Inpui thruoitu thar, February 15, 2013 khan an thlang a, thruoitu thar le thatho mi fel tak takin ngirhmun poimaw an hung chel a, thla khom an sukmuong hle. Hnamin thuok thar laa tha thar putin, zaper thâ thrum tah, khûp tlep tah le bân thâ zoi tah sang mar nawka hma tieng pan dingin mi tam takin ei beisei a, chu ding chun ei insingsa bok a. T.Khuma dungthulin, “Kawl ang a êng tran ve tah ei lengna” tiin ei lungril darbenthek benin, mi tin hmÅ­r a’n phu sep sep niin a’n lang.

Sienkhom, thimna lal chu buoina lal a ni tlat leiin, mi thra le indika insie, thlarau mia inngai, zawlnei Mikaia hun laia thlarau khelhlip changtu zawlnei ruol ang el kha rawi a hau èm ém a, chuonghai laia threnkhat chu a hung chok tho amanih ti ding ang elin, thil a hung tlung a, Inpui thruoituhaiin hma ieng khom an la lak hman hmain, an beisei letlingin Delhi tlangah boruok thra naw tak a hung suok a, kong khata thlir chun a beidongumin a vangduoi thlak a, thla iemani zât zet ei khawvel zim buoiin thil dangin hmun a chang naw a, a poi takzet a nih. Ei sawsaiti hi tuthlaw le laptop inkara leng, betlebut khawvela cheng mi tam tak ei la um tlat si leiin, hang inhril fie el thei ruol lo khopa zau chadan a um a, mi nuizat bur ei kai naw thei naw a nih. Inthlak thlengna hun a tlung ding pha chu hieng ang thil dangdai le mak tak tak hi a tlung hlak hrim a nih. Sienkhom chuonga sietna hmangruoa hmang dinga mihai dawi vettu chu Pathien a ni ngai nawh. Saula sunga lut le Juda Iskariot sunga lut kha, an inkarah kum sang chuong hiel tla sien khom, a pangngai tho a nih. Hieng ang mihai hi ‘The Ugly’ laia zÄ•l sa ding ni awm tak an ni laiin, anni chun ‘The Good’-ah an inngai tlat.

Sienkhom, kei chu thil innîm le inthim zawnga thlir mi (pessimist) ni loin, khaw var mawi tak la hung suok ding beiseia thlir mi (optimist) ka ni leiin, ei thil tuok threnkhathai hi inthlak thlengna dinga khawfingchat hung tlung ding hriltuah ka ngai tlat a, ka bei a dong nawh. Harsatna hung tlung hrim hrim hi ei nina tak tar langtu a ni nuom hlak a, ei beram vun silhai ei hang hawk zet chun, ei inhmu chieng tawl thawkkhat niin ka hriet. Chu boruok chun Guwahati tieng khom a hung kangkai pei a, Kristmas ei hang hnai meu chun zu khawn chang lo, Gospel Centenary hmang ding lai khoma zie lo insuo tah threnkhatin a hranin sa bêl an hung kuol tah pei a nih. Zawlnei Amos hun laia Lalpa PATHIEN kha zangaina PATHIEN-ah inchang hlauh naw sien chu:

Chu ni chun sÅ­nchang lai tak,

Nisa intlâktir ka ta,

Sun pachang lai zing siin,

Hnuoi hi hung inthim a tih.

Kûta in ruoi thrèhai chu,

Ruokngha ruoiah inchang a ta,

In hla sakhai po po khom chu,

Trap hlaah inchangtir ka tih (Amos 8:9-10 DV)

a ti ve a ni khomin dem rak chi ni kher naw nih. Mi tin an thilthaw ang peia rul hi Pathien thusuok, ringtu le ringnawtuhai chunga khom ieng lai khoma thutak ngîr zing chu a nih.

Chu chun ei hma dom ding pikzie amanih zuomumzie le ieng hmangruo am hmangin hma ei tawn pei ding a na ti iemani chen a tar lang a, thil lawmuma ngai ding a nih. Chu chu a tak ngeiin Hmar Inpui thruoituhai chun an tong nghal a, theitawp suoa siem thrat tumin Rengkai-ah March 20, 2013 khan HSA Buonzawl-ah inkhawm ko a ni a, Delhi, Guwahati, Chandigarh le Pune-a inthokin, HSA, Hmar Fellowship le Welfare Society tin aiawtu dorzon khat chuong palai an hung intir a. Sienkhom, bawsetua ngaihaiin hnam inpumkhatna neka mani pawl bing trânghma an ngaina chu an sakhaw biek tak a ni tâk tlat lei le pawla turŭna thlarau inrui pawlin thisen insuo ngama thrang an khaw tlat leiin Inpui thruoituhai ta ding khoma hma hang lak zui ngaina a um ta naw a, an thrahnemngaina chu a hlamzui tah hri a nih. A tuka ka tlungna ina ICI thruoituhai an hung khomin Gurkha sipai angin an khong thra hle a, sienkhom an ke tet khan an khaitelel bak chuh a sukthĕn nawh ti an hriet si nawh. Lawmum ka ti pakhat ruok chu, anni lai khan Krista Isu thlarau kol pakhat pahnih an la um niin ka hmu a, an beram thruoihai ta ding khomin a thlamuongum thlak hlein ka hriet.

A ieng ieng khom chu ni sien, Delhi-a ei Sinlung khawvel chu a pangngai neka hrat lem hmanin a fe pei a, ei ringthar khawvel phun khom a phuntuhaiin an dit dan ang taka an enkol zui pei dingah ngai inla, an nuom dan ang takin khawsa raw hai se, fei ruok chu baw ve loin. Mani thilthaw senga a maw phur le a ra sik le mani kros seng put hi thil umphung dinga khuonu ruot, thutak ngir zing chu a nih. Inthuruolna le inpumkhatna huonga hung lut nuom nawk hai ruok chu naupa tlan hmang unaupa lungril puthmang kha hnawlin, a pa, lo lawm luttu lungril kha puta lo lawm lut ding a nih. Tam tak lem chu an thu le hla khom ni loa khawsa an nih. Inpumkhatna dit loa kawi ve rêng rÄ•ng hai ruok chu khawtlang ta dinga mi hnoksak an ni leiin, an inlengna hmuna an um a thra tak. Chuong zawnga thlir chun, 2013 March thla bula thil tlung kha khawtlang le ram le hnam ta dinga inthlit fimna hun remchang, Pathienin eini ngei hmanga a mi hremnaah ngaiin, mi dang maw inphur ding zong loin, ei dawi sa vek fatu ei ni leiin a tûrin a mi fang siet tuor dingin inpuocha inla nuom a um. Kohran pawl hrang hrang inkara buoina le insèkhêna hi eini lai chauh ni loin hmun hrang hranga khom um hlak a ni laiin, pawl pakhatin mani pawl trânghma keina leia hnam pum inthuruolna vuok chen vong khom poiti loa hma a lak voi khatna a ni leiin a law dan thiem a’n tak a; suolin taluo a nei si naw leiin, ieng anga pangzatum le râpthlakin am hi tûr hin hnam inthuruolna le inpumkhatna a fak siet pei ding ti khom hisap phak ruol a ni nawh.

Delhi tlanga ei khawvel vangneina le damtea hma ei hung sawn pei theina chu inthuruol taka lungthu pathum- HSA, DHWA le HCFD- haiin kal an chawi tlang lei a nih. Insomdawlin an inphuhruk tuo a, iengkim thawnaah inthuruolin an thrang tlang a, hmun danga thaw thei lo amanih le thaw harsa an ti khom zâng tak le zo takin an thaw thei pha hlak a nih. Tlawmngaina thilah, khaw lai hmuna khom Delhi tlanga tlawmngaina a tak ngeia an kengkawna le a hrila hril loa a thawa thawa an phur suokna hi hmu ding a tam ta naw el thei. Khawtlang, inchuklaihai le kohran thilthawna ienga khom neitu nina changin an thrang tlang vong a, sorkar thoktuhai khomin an awfis an maksan chara inthokin khawtlang thila chu sorkara an nina thè thlain vantlangah an inhlawm lut vong a, kâr a um nawh.

Hi hi a theina san poimaw pakhat chu biekbuk khata tu pawl kha pawl ti um loa Fellowship hnuoia ei inlawi tlang vong lei a nih. Hmun danga thaw thei ta lo, kohran pawl hrang hranga thruoituhai hung inzin chang khoma an inhmu le inlawi tlang theina dawkan um sun chu Fellowship-a chawibiek inkhawm a nih. Chu inthuruolna boruok chu hung vaw se a, March thla bula a hrana inkhawmna an hung neia inthokin hieng pêm tharhai hmel hi ieng thawnaa khom hmu ding a um ta nawh. Sienkhom Delhi-a a nawlpui inlawinaa ruok chu kha hma neka inthuruol lem le hrat lemin kal ei chawi pei a, intuoi tharna thlarau khomin hmun a hluo lien deu deu a hoi. Kum danga ei la tong ngai lo, hla pawl inruolsieknaah lawmman pakhatna le cheng fai nuoi thum ei thralaihaiin an dong. Chun, Hinduhai laia rongbawlna khomin ra hlimum insuo peiin, ringthar nasa takin an pung a. Delhi Thurawn khom hi inpêm tlawmte leia thi el dinga an hril kha a hring zui pei chauh khom ni loin, a sungril tieng insawi mukin, a hrât deu deu. Chu ra suok, mit ngeia hmu thei chu August 24-a 2013 Fresher Social Meet-a tlangzarh ‘TLAITLAN’ kha a nih. Chun, 7th Northeast Tomchon Memorial Football Trophy 2013-ah ei pasaltrahaiin pakhatna le lawmman cheng faiin nuoi nga an dong bok a nih. Pêmhai trongtraina le bawsietna ra lei chu ni kher naw nih.

Sung bing thilah

August 27, 2013 khan artikul ‘Thlazing-Tlaitlan’ ti ka ziek a, Delhi Thurawn le website hrang hrangah an insuo a. Hi artikula hin August thla sunga ka nun le inzoma inchik tlak thil tlung threnkhat ka ziek a. Abikin, DT Editorial Board-in kum khatah voi li bek Special Edition insuo dinga thutlukna a siem tah anga a suok hmasa tak, TLAITLAN ti hming chawi chu mellung poimaw a nizie thu ka thluoina a ni tak a.

Special Edition insuo dinga thuthlukna an siem hi ka hriet ni chun ka lawm èm ém. A san chu, naute anga ka duot, ngaisak le hlut Delhi Thurawn (DT) chun kum 30-na a suo kum 2013 khom hin kulcho el loa tha thar insuo a, thâ sukthak a, zak khawng a, hma tieng pana a la’n per zek zek lei a nih. A mi hung betu Zakaria Varte, naupang chikte, inchum bat el a ni laia Elizabeth Varte-in Rengkaia inthoka umpui ding le lekha inchuktir dinga a hung thruoi thlak hlim lai dam chu sinema angin ka mitthlaah a hung inlang a. Tuta anni rawi, Delhi tlanga seilienhai hi HSA le ram le hnam kalchawina kong tinrenga kut le ke poimaw an hung ni el tah dam hi Pathien malsawmna a nizie a mi’n ngaituo nontir a, lungrilin lawmthu ka hril mol mol a.

August 15 hi India ramin zalenna a hmuna ni a ni el bakah ka nuhmei Darthrachong piengna ni a ni a, a piengcham hi ofisial thil leia sungkuoa kan lawm hman naw chang khoma India mi, tlukledingawn neka tamin kum tina an ni inser hlak a ni tlat leiin kan nu hi a vangnei chauh khom ni loin mi ‘nihlaw’ a nih. Ka ruol le pai le ka’n hnaipui tam tak khom hi August thlaa pieng an nih. Chun, 1988-a inthoka tu chena ka ni inser hlak chu Burma rama Aungsan Suu Kyi le a pawlhai National League for Democracy (NLD) ni inser hlak, 8.8.88 champha a nih. Sipai rorelna hnuoia inthoka suok a, mipui rorinrelna lak lut tumin kum 1988 khan mipuiin thla thum ding lai lam an hraw mup mup a. Hmu el dinga an inbeisei laiin sipai bokin 8.8.1988 khan thuneina an hung lak nawk a. Hieng hun lai hi a kip a kawia mit ngeia thlirtu le na ngeia ngaithlatu ka ni leiin, khanga mipuiin hnÄ•na nopui an dom trÄ•p nia an inngai laia an kuta inthoka ben thlakpek an hang ni nawk el kha chuh, lung a dong hle.

Mipui roinrelna hi an hmu theina dinga a kûl a tâia thranga suolpuitu ka ni ve leia sipai sorkar theida kai hiel ka ni a, an hmu teuhzie khom hretu ka ni a, ‘tling threlh apiang pawi tih a zual’ ti ang el khan, poitiin ei inchek tlok tlok el a nih. A rama chenghai le himna zonga khawvel hmun hrang hranga tlan dar le umhmun khuor mi sang tam takin hi ni 8.8.88 hi mipui sorkarna (democratic government) suol suok dinga beipui thlakna ni-ah an ngai a, khÅ­n takin kum tin an inser zie hlak a nih. Delhi tlanga khom Kawlram buoi leia rifiuzi tlan khawmhai inbuk tamna Janakpuri-ah kum tin an inser hlak a, kum tam kha khuollienah ka va thrang tah hlak a nih.

Tu kum khan August 8 kher kher hi North Cachar Hills le Cachar-a tlangmihai ngirhmun fe pei dan ding hril tlang dinga Sorkar Laipuiin HPC (D) aiawtuhai Delhi tlanga inhmupui dinga rem a ruot ni a ni tlat chu tie! Kei khom Observer dinga an mi fiel leiin, ni dang ka lo pom nuom ngai nawa chu lungril thlakin, tuta trum chu thrang dingin ka lo inpuocha a. Sienkhom, insilna pindanah ka tlu pal leiin ka voi tieng dar inchuktuona ka tet pelsol a, hospital-ah ka fe lem a ngai tah tlat leiin ka thrang hman ta naw a. Hi inbiek hi Guwahati tieng sunzom dinga ti a ni angin a sai lawkna dingin inhmu khawm nawk a ni a, lampui thar rel tung mek a nih. Ka thu zuk suklang nuom tak chu, ka ta dinga ni poimaw, ka ni inser hlak ni champhaa Sorkar Laipuiin Delhi-a inbiekna hun a hung ruot tlat kha a nih. Chu ni chun vang iemani hung phur ngei dingin ka beisei a nih.

Delhi-a inbiek zo hin Mizoram sorkar le Sinlung Hills ngirhmun hril zom dinga August 14-a inbiek rot le ruot tah angin, chu hun chu nang hman dingin ka mikhuol threnkhat chun Aizawl an pan tung nghal a. Aizawla inbieknaa hin, kha hma kum tam an lo simbudawi tah hlak anga dawi zom pei an tum kha an nuompek ta naw leiin, hlawtling takin an inbiek tlol a. A hma khoma voi tam a trong invet kha sunzomin, Mizoram sorkar thruoitu chun, mani khuo le tuihai le inkap dan ding phierpui ding ni awm hrima Aizawl tlanga hmarsak ram tieng vengtu sipai laltak a ko zing si laiin, inkap sunzom nawk el ding chu poi a tizie hrilin, India zalenna ni inzaum tak chu a awle mitthliin a sukporche ti chanchinbu tiemtuhai chun hrieng an tih. India le Pakistan ta dinga zalenna an hmuna thla August hi a letling zawnga hmang chu khuonu remti zawng khom ni kher naw nih.

A nih, vanin a ruotui ren thrak loa hnuoiah buok a, thing le ruo, thlai chi tinreng le hlo hnahai inthrang hlut hluta a chawm hun Thlazing thla bok hin a nih, kum zahni chuong British hrengkol lo bun tah India khawmuolpui (sub-continnent) chu a hrengkol sût thlakpeka insuo zalen a ni hun chu. Hi Thlazing, thla vangnei bok hi a nih ka koppui ding khom ka hriet hma daia inthoka hringnun bu zawla lo sietu chu nih. Tu kum 2013 hin malsawmna bawm chawiin keini sungkuo khom a mi hung kan a. Serampore College-a inthoka ka naupa David Lalhmingsang Keivom ekzam rizal hung hawnin, Bachelor of Divinity (BD) thra takin a tling a; a hung suok char kha khawvela radio hmanga rongbawlna lien pawl, Trans-World Radio (twr) ah Communication Manager sin a hmu nghal bok a nih.

A sang, kan mi tlum tak, New York khawpuia um photo-journalist James Lalropui Keivom khomin India zalenna ni le a nu piengcham ni tak khan New York khawpuia Photo-Journalist Association-in kum tina thla la thiem fal bik a thlanghai lai lawmman paruk zet a dong a, a dong rawn tak a ni bakah a thlalak pakhat lem chun ‘inlâr tak’ nina a dong bok a. Hi hma khom hin kum tin deuthaw lawmman a lo dong tah hlaka chuh tuta anga chawimawina insang hi a la dong ngai nawh.

London-a khawsa, kan naunu upa tak Margaret Thangmawi Keivom (Mawi Limited) khom Overseas Indian Associations haiin Fashion Designing tienga India ram cheimawitu laia mi suongum nia an ngai leiin chawimawina inhlan an nuom thu le sina a buoi leia a la hman hri naw thu le kum 2014 March-a dinga a hun a son hlat thu khom Thlazing thla bok hin an mi hung hril a. Hieng naw khom hi thil dang tam tak, beisei phak lo sir hrang hranga inthoka Pathien kut inlangna a tam a, a hun ruota a hung keu pha leh ei la hril pei ding a nih.

New Zealand tienga um, kan tunu hmasa tak Jessy Darmawi Keivom-Lockhart, kan naunu pahnina, Helen Ruolsingpui Keivom (Deputy Chairperson, District Board) naunu, Wellington (New Zealand)-a khawsa chun February, 2013 khan New Zealand Army-ah Lieutenant Colonel (Psychiatrist) sin a zom bok a. Helen sin chel hi sin liena hril ding ni naw sien khom, New Zealand-a Asian mi khawsahai laia hieng ang ngirhmun hluo hmasa tak a nih. Kum 2013 khan DHWA chun ‘Chawimawina’ a’n hlan nghe nghe. A naunu sin chel khom hi chuong ang tho chu a nih.

Hienga vangneina chungchuonga kan insung inthuoma a um el hih kan fel le tlak bik lei ni loin, kan hma khala ieng lai khoma hnuoi tienga inthoka mi lo domtu, Lalpa thratna le lunginsietna zar lieu lieu a nih.

Baibul inlet & suta rongbawlna

September 28, 2013 khan artikul pakhat dang, ‘Thrangpuitu Ban Sei’ ti ka ziek a. Chu taka chun kum 2007-a sut le tlangzarh tah Baibul, Delhi Version-tia hriet lar hi international standard-a inphân danga mawi taka sut nawk ding le a sutnaa sum le paia mi santu ding chu Pathienin a mi pek ding a nih ti beiseia ringnaa kan buotsai a ni thu le chu chu bawzui dinga Sivakasi (Tamilnadu) a ka’n zin thu ka ziek a. a A hnuoia hin a laktawi ka hung zep nawk:

Kum 2002-a sorkar sina inthoka ka penson charin mi tu khom ruoi le sor ni loa mani lungpuok ngeia a hran hlaka Baibul inlet thrat le chu chu Manipur simthlang Senvon khuoa Gospel a hung lutna zabili 2010 hma ngeia mi dang sum thaw khawma inthok ni loa mani thaw suok ngei sum hmanga sut chu kha hma daih a ka target a ni a, chu chu zabili hma kum thumah hlenin a um a, Senvon-a ngei October 13, 2007 khan tlangzarh a nih. A kûl a tâia mi enpuitu H.K.Kawllienthang le hi rongbawl sin kan thaw ngat ngat sunga kan tonhriet poimaw tak tak laia pakhat chu Pathien ringumzie, mihriemin ei chana innghat thaw ding ei tlâk phot chun ama tienga a thu tiem chu hni non khom ngai dĕr loin, mihriem beiseina khêl daia nasain, a hlen zat zat hlakzie thu chu a nih. Chu le inzom pei chun a nih mani sum senga India sim tawp pan dinga vuongnaa kan zin hih.

Baibul (Delhi Version) hi hawrop inhrol phura sut, phek 1700 zeta sa, kilogram 1.2-a rik, thingtlanga meivar um nawnaa le tarmit thra an nei nawna hmuna khom nu le pa-in harsa loa an tiem thei dan ding ngaituoa duong a ni a. A hmangtuhaiin an hril rawn tak chu a sa le rik thu a nih. ‘Chanchin Thra mansapui’ paitu hnama inngaihai khom hin inkhawm sung chauh khom Baibul rik tap el pai chu ei lo pei naw tlang khop el. A hung suoka inthoka sawt naw te-ah computer le mobile-a inthoka tiem thei dinga sie a ni khan thralai tam tak chun remchang takin mobile-ah an chawi ve thung a, an tiem le tiem naw chuh thu dang ni sien. India ramah mobile-a Baibul sie hmasa tak a parietna ei niin ka hriet, Lalchungsiem Thlawngate bengvarna zarin…

A ieng khom chu ni sien, Baibul inlet thar sut hmasa tak hi tu khomin a aitecheuna anga ngaiin, siem thrat le sukdika sut nawk vat dinga riruong a ni hlak angin Delhi Version khom sut zo a ni char khan ennon sin tran nghal a ni a, a sut dan ding le mi sutpuitu ding lampui lungrila dap zing pumin, mihriem thaw thei bak khela iengkim sukpuitlingtu, thrangpuitu bân sei, tawpintai nei lo Pathien kutah kan innghat top a…

Iengtin am thil a hung inher pei ding ti ka hriet naw laiin, ni khat chu John Ruolngul-in Hanoi-a inthokin a mi hung biek a. “Pu Muong, printing press tienga sumdawng Indian Company pakhatin hi taka hin UN project-ah kontrek an hmu a, Vietnam sorkar le a ram mi, hmu lo inbeiseihan dang tuma nasa taka thrang an lak leiin contract khom sign thei loin ni kum khan an lo um ta a, an bei a dong der a. An chungthu hrilpui dinga Indian Embassy an hung inpun leh kan sukfelpui a. An lawm taluo kha, “Iem kan thawpek thei ding che” tiin an palai Dr. Manoj Verma hin a mi’n don lep a, pawl ding dang a hriet naw bok leh, inah dam a hung leng a” tiin a mi hung hril a.

“Kei chun, “John, innu inzin lai, i parol lai a nia chu lo nghok naw rawh. A hung leng nawk pha leh ei Baibul prawzek hi lo hril la, khawl thra nei an ni bok a, ieng chen an an hung thrang thei ding ti lo indon rawh. Pathien hung tir khom an ni el thei a nih” ka ta. Ka ti ang chun a lo hril a, an theitawpa Baibul sutna thrang an nuom thu an hril bakah, India rama an hmunpui Sivakasi-a um Director Senthil Kumar chu lo inbiekpui dingin a address le mobile nambar iengkim an mi hung thon a. An Company hming chu Lovely Offset Printers Private Limited a nih. A hmunah mani ngei fe hmasak phot thrain ka hriet leiin Chennaia um, unau sungkuoa inman, Rathinavelu chu ka zuk telefawn a. “Chennai-ah hung thla phot la, i fe nuomna taphotah fepui ka ti che a, Maldives-a i um laia Pu H.T.Sangliana hai le ei hril vet, Security Training Academy indinna dinga ram acre 50, Madurai-a inthoka km 75 vela hla, Kerala le inramrinaa kan inchawk dam ei va sir ding a nih” a ta.

Chennai-Madurai-Sivakasi

September 23, 2013 Thawtranni chawhnung dar 2:30-ah Madurai panin vuongnain kan suok a, 3:50-ah kan tlung a, ka fena ding Sivakasi tienga ka’n hmupui dinghai car hung thona chun kan chuong a, zantieng dar nga inrik vangah kan tlung a. Ka fena san tak, Baibul sut thu chu Senthil Kumar, Director, Lovely Offset Printers Private Limited leh kan hril nghal a, minit sawm sungin kan zo a, kum 2014-a sut tran dingin kan rèl a. Baibul sutnaa hmang lekhapuon, Bible Paper hi an tawk thrang naw leiin, a sut tak chu Bangalore-a a ruolpa, hieng ang tawk thrangin buoipui a ta, a dang po po chu anni buoipui ding a ni thu Director chun a mi hril bok a.

Chu zoah an faktawri a mi fangpui a, an khawl hmanghai chu German siem, a thra tak chi vong a ni a, pui rep rep tak a nih. Assam rama inthoka hung le chu faktawri-a thok chu thralai iemani zat an um a, a thren chu ka’n biekpui a, mi thar deu vong an la ni thu an hril. Hi faktawri kan fang lai chun ka ruolpa L.Rokung, kum 2003-a muol liem tah le hausa dang Liensangvung inthukopa kum 1962-a Churachandpur-a printing press hmasa tak, a hminga L & R Press an inbuk, an hung inthrut lai chu mitthlaah a hung inlang a. Hieng lai hin hieng ang khawl hi Churachandpur lai chu a la um naw leiin, a en ding ringotin khaw hrang hranga mi an hung fuon khawm hlak. Hi Press-a hin a nih lekhabu puitling ka buotsai hmasa tak, HMAR HLA SUINA ti chu 1980 khan kan insuttir ni. Tuta faktawri-a ka khawl hmuhai le L & R Press inkara hin kum 50 chauh a la tlaa chuh hmasawnna tienga an inkar hlatzie chu mel sang tam a ni tah. Ei buonhai hi mihriem taksa put ve an nia chu pa le pa inkar hlatzie hi hril ngam khom a ni nawh. Trong khat hmang seng seng, uisa fa seng seng lai khom, tuthlaw le laptop civilisation inkara chenghai inkar khom hi a hla ta hle a, “a pawng bik a phai bik um loin” ti hla hi bau chauh naw chun ei sak ruol thei ta nawh.

September 26-ah dam takin Delhi ka chuong lut nawk a. Pathien lunginsietna le thratna zar lieu lieu leiin, thangsuoa hung inlawi angin ka’n ngai. Kan zin sung po poa ka fena taphota ka thil tuok chu ditsakna ngot a nih. Damlai suk le tunga ka voi le chang, ka hnung le hma sir tina mi vengtu, Baibul sut dinga Delhi-Hanoi-Chennai-Sivakasi-Bangalore suikhawmtu le iengkima mi thrangpuitu Pathien bân hi a lo va hang sei de aw!

A sut dan ding sukfel a nia inthok hin thla khat sung ngeia sut thei dinga inpei fel tumin Kawllienthang leh Final Editing & Revision sin kan thaw ngat ngat a. Chu sung chun Shillong tieng Umran Retreat-a thrang dingin ni sawm ka suok bakah, ka hung kir kar khat hnungah New York tieng chawlkar hni inzinin ka liem thla nawk a. December thla tawp hma ngeia zo kan tum tlat leiin ni tin a tam takah darkar nga bak inna hun ding ka nei nawh. March 2014 sung ngeia a bu thar hmel Lalpa zar lieu lieu-in hmu hman ei beisei a nih.

Umran Retreat

Kum 2013-a thil tlung lawmum le hriet zing tlak chu Shillong phak hma km 33-a um Umran-a Rural Resources and Training Centre (RRTC) a Hmar Inpui thruoituhai huoihota thu le hlaa fienrielna October 23-25 a ei nei kha a nih. Tlawmngaia sum le paia hma hung latu Dr. Rochunga Pudaite le mi dang dang hai khah lawm an umin inpak an phu takzet a, an thrahnemngaina chu a thlawnin luong ral naw nih ti chu Retreat-a hung thranghai kha hrepuitu ringum an nih. Hieng tienga mi sukphurtu le a phusa taka thrang ding ni awm tak pawlin an bawikawt ruok kha chuh kum bul laia hnam inthuruolna dai thriektuhai voi rimsie an lo inruipui ve lei khom a ni el thei.

Thil thra a hung hring suok hmasa tak nia inlang chu Manipur, Assam le Mizorama Hmar Literature Society thruoituhai Aizawl tlanga December thla bula Hmar MIL le inzoma an inhmu khawm kha a nih. Ieng anga mong rik ei ti khom hi a khîk hartu an um pha chu an inphu zuk hlak hrim a nih. Ei don tlang dinga thra ruok chu, ei thu le hla tui tling po po hi sawr khawmin thu le hlaa hnam hmasawnhai inkhina noah sung tah inla, far ieng zat am intling khawm a ta? ti zawna hi a nih. Ei hrietna po po intling khawmin Vai mithiem pakhat hrietna a buk hne teuh naw ang bokin, ei secular literature bŭk hi pângpat bawr khat buk nêkin a zâng lem el thei ti hih tapsak zawla insan puom rak neka ei ngaituo chieng a mamaw khop el. Thu le hla rikzie buknaah dikri le taitlil inzaum nei tam tak inhawr khawm ringotin thu a phur nawh.

Tlangkawmna

Ieng khom hi famkima siem a ni naw ang bokin, kum 2013 kha kum vangnei a nizie hril lang khom kan inhnaipuihai sungkuo pahnia inthoka thinaa kuol khum (bracketed) a nih. January 13, 2013 khan kan sangpa Laltranpui (Trana) nuhmei, kan farnu Lalhlimpui chun muol a mi liemsan a, Shillong-a a tuka an vuinaah Delhi-a inthokin ka hang thrang hman a. December 24, 2013 Kristmas urlawk niin Imphala um kan tupa Dr (Prof) Lal Dena nuhmei, kan farnu bok Lalhlupui thi thu an mi hung hril a, a tukah Sielmat-ah an vui a, sienkhom kristmas mi hmangpui dinga London-a inthoka hung kan naunu upa tak Margaret Thangmawi le a pasal Tim Awan an hung tlung hlim a ni leiin ka tupa chu ka hang trawiawm hman ta nawh. Kristien indik thukhawchanga hril chun, thina kotsuo kânhai hi vangneina tawpkhawka hlangkaia um, van ropuina chang kumkhuo dinga an chatuon in dinga Lalpa buotsaia inlawi lut ti ding ni lem a tih. Chu chu kum thar hongna ding le kharna dinga ringtuhai ta dinga duthusam a nih. Ringtu ta ding chun thi hi hlawkna el khom ni loin chatuona hring songna a nih.

Tiemtuhai po po kum thar 2014 ditsakna chibai vochuom ka buk. (December 31, 2013 Tuesday, Delhi).

Post a Comment

Comments not related to the news or article may be deleted.

Powered by Blogger.