Halloween party ideas 2015

Pu Ramthienghlim Varte, Shillong

Khawvel insieng tira inthawk van boruoka fakzawng chi le hnuoi chunga invak rannunghai chuh vawisun chen hin anni danding Pathienin a siem angin piengphung, chetdan, nunphung, zierang le inhram danhai ala pangai zing leiin; chuh an niphung (identity) dinga ruot pek ani el a. Chuleiin, Sakei chuh tukhawmin Savawm anti ngai nawh, Savawm nunphung angin a khawsa naw a, an hram ngai bawknaw leiin. Chuongangin, Zawng chu Zawng, Sakawr chu Sakawr, Sai chu Sai, Kawlhawk chu tukhawmin Rangkek anti ngai bawk nawh. An nunphung dinga Pathienin a ruot angin vawisun chen hin an zie, piengphung, chetdan danglam lovin an chang a, an khawsa a, ransa dang lekhawm an inkawp ngai nawh. Chuleiin, mihriem khawmin awlsam takin ei hriet thei nghal a, chuh a nih NIPHUNG (Identity) ei ti chuh.

Mihriem ruok chuh ei piengphung angkhata siem ni inla khawm hnam tinin tawng hrang ei neia, incheidan, chetdan le khawsakdan le chibing-nunphung hrang hrang ei nei hih a nih ransahai neka ei danglamna le ei niphung, mihai mi hriet theina le inchikna theina chuh. Chuleiin, Adam a inthawk vawisun chena ei niphung (identity) zie le rang hrang hranghai humhim zolova inthlak danglamna a hungsuok pei a. Chuleiin, Niphung (identity) humhal tum leia insuol-inhal tamzie nitin a chanchinbu hluo bittu, apui-apangin a thar a thar a ei hriet nuom chuh ana; chu chanchin chuh ani bawk khawvel mithiem le varhai lekhabu suk hausa tu le hmun tamlem hluo bittu chuh, la ni pei bawk a tih.

India rama ringawt khawm hnam, tawng le nunphung hrang hrang nei sang le zali lai zet ei um a, chuonghai chun mani niphung (identity) seng humhala India khuo-le-tui nia chanvo tha dita insuol, in-eptuo, in-er tuo le insik buk buk zing chuh ei nih. A hratpa chun a hratnawpa a sirde a, chimralin a um a, a chimraltu khawm chuh a neka hrat an hungsuok pha chimralin a um ve nawk a, tawpintai umlovin hun sawtnawtea a chimraltu khah midangin an hung chimral nawk a. A hlui a tharin a hung thlak a, a thar kha a hlui a, a thar dangin a hung thlak nawk pei a. Chuleiin, mi dawnril Darwin-in khawvel nun intlakdanglam dan a hrietna-var Darwin Theory eiti ‘A ru no no suoka (Survival of the fittest)’ neka inril, indik bawk hi vawisun chen a ding chun a khel thla thei eila um hri nawh ti inla suol kher naw nih. Chuleiin, mani niphung (identity) ngaisaklova hum nachang hre bawklo hai chuh chimralin an um hlak. Chutaka inthawka ei inhumhimna kulbing le ralthuom pawimaw tak ding chuh iem ning a ta ? Khawlai a inthawka hungsuok ding am ? Tu am mawphurtu ? Hi zawna pawimaw tak sang ding chun thil pawimaw em em el pathum inthe thei derlo eini a hin a uma chuonghai chuh : Hnam, Tawng le Sakhuona a nih. Pa, Naupa le Thlarau thienghlim anga hieng pathum haihih a um kawptlat a tul.

Hi le inzawma niphung (identity) hmelhmang le umzie ei fie uor theina dingin khawvel hnam po po lai a niphung (identity) a piengthar le chiengtak hnam ni dinga ka ring Isrealhai nunphung tlawmte suklang a ngaiin ka hriet. A san chuh : Pakhatna- Ieng hun a khawm an hnam (Israel) hih Jehova (Pathien)-in a thlangsuok hnamah an ngaitlat a, beiseina hring neia chawisang an tumtak ani zing hlak; Pahnina- An ram chauh hi ram hlun le thienghlim Jehova mit fukna ramah an ngai tlat; Pathumna- An tawng (Hebrai tawng) hih Jehova pek ngei tawng hmasatak le Jehova khawm an puong rawpna tawnga an ngai bawk. Hnam, Tawng le Sakhuona ah an chienga, remruottu Pathien an inza lei a nih.

An chanchin sui ta laklaw, an niphunga an chiengzie la hei thaisa met ei tih. Jerusalem-Tempul hih an hnam thuthlung inthlungkhawmna sutpuiah an ngai takzet a. Babylon, Aigupta, Greek le Rome lalhai khawm khan indawt zutin anlo do ta hlak reng a nih.

Amiruochuh, AD 70 lai vel khan an Lal Messia (Chuh Krista tina a nih) hung khah Messia ni thei dinga an ringnaw leiin an chunga Pathien lungsenna vawrtawp a hungtlung zet chuh an Tempul Moria tlang ( Abraham in Isak an hlanna ) hmun ngei a an bawl khawm sukchim pekin an um a, chuongchun hnuoi chung popova sukchek/sukdar le thuoihmangin an um ta a nih. Amiruokchuh, niphunga an piengthar chiengzie chuh kum sanghni deuthaw sukdar le chavai a an um lai khawm khan ‘A nih, Kan tap hlak, Zion kan ngaituo’n…Aw Jerusalem, ka thienghil che chun …’ an ti vawng vawng hlak. Chubakah, hnawtdara an umna (Diaspora) khawlai ram khawm ni raw se Biekbuk (Synagogue) an bawl hrim hrim chun Jerusalem tieng ngha zawng kherin an bawla a chunga ‘Aw Jerusalem, ka theinghil che chun..’ ti an tar kher kher hlak. Khawvel kiltina sukdara um hnung, an rama kirnawk danding an hriet dernaw lai khawma an fekan ruoithe zo zatin ‘Kumnawk fekan ruoi chuh Jerusalem ah ti’n an pase kum tiem hlak. Isrealhai anga hnam niphung a chieng le det hih khawvelah hmu ding an um nawh.

An Sakhuo a inthawka Sakhuo thar Kristien Sakhuo thuring bulpui ‘mani mihriem chanpuihai le inhmangaituona’ thu Lal Krista chanchintha ringtu le zuitu rambung haiin chu lampui daltu le suk khawhlotua an ngaitlat leiin an ram inthawk sukdar a an um ti tak lova mi ram, mi hnam kar a an inbiknahai chena khawm suknawmnatna an tuok nasat dan hi hril seng an nawh. Kristien sakhuona’n ram a lak hrat si leiin Judahai chun thiemnaw Arbawm awrthei po po an awr ta pei a. England, Spain, France le ram dang dang khawlai hmun khawm an ta dingin thlamuongna a um naw a, inthawlna reng reng an nei nawh. Russia Lal Czar-in a ram Poland pel raka a hung zauh lem khan chuh khawvela Juda mi po po zatve deu thaw chungah chungpikna sumpui ala sa ta deu deu. An pumrawhmang thil inhlanna ding sa le an Sabbath ni a sathau khawnvar thaw dinghai po po Sie-chawi (Special tax) a siem pek a. Juda nunghakhai hrim hrim khawpui le University a leng ding chun nawchizawr sinsiena darkuol bun lo chun an lengsuok phalh an nawh.

Kum 1880 a Russia lal Alexander-II tuolthina a Judahai intum anni tum lem chun mipui hazat lungsen le Czar a sipaihai kuthak nulna a hmangin Juda veng tin hrutin an hmu taphawt an vuokthluk a, an inhai an raw pek bawk. Hienganga hnam sukchimit tuma inthatna a rapthlak taluo leiin ‘Pogrom’ ti tawng thar khawm a hung piengpha tah nghe nghe a nih khah.

Chubakah, German sawrkar hnuoi a Juda mi reng reng that chimit vawng tuma lal nunrawng Hitler a Gas chamber tiengpan a Juda mi nuhmei, naupang a pui-a panga an tuor dan ngaituo lem chun a chunga ei hrilhai hih a nep zo vawng el. Hi le inzawm a lekhabu Hmar tawng khawma inlet ‘INSUOTNA RAPTHLAK’ ti khawm a um ei tiem nuom chun. Hieng anga an tuor hnung khawma an niphung (identity) inphat ngailova cheldet tlat anni leiin tukhawmin an chimral thei nawh.

Hnamah an chienga, tawngah an chieng a, Sakhuona ah an chieng bawk a, an niphung (Identity) tui le thlarauva piengthar chieng a ring an um a nih. Hi lei hin an Pathien (Jehova) khawma a phatsan thei tlawtnaw a, a tawpkhawk an tlunghma’n beiseina a an pasie kum tiem Fekan ruoi chuh Jerusalem ngei a the thei dingin an ringphaklo le beisei ngailohai kut hratna hmangin November 29, 1947 khan United Nation General Assembly members 57 New York khawpui a inthungkhawm chun Jerusalem le Isreal chanchin kum sanghni deuthaw hriet nita ngailo chuh khawvel hriet ah pek kirin an um nawk el a nih. Niphunga an chiengna ra lieu lieu a nih. Pekkir anni dan chanchin hi ngai nuomum tak ani a chuh, ei thupui pel tieng ani leiin hun danga ziek lem ei tih.

Niphunga chieng le cheldet thlathai chu a petu khawmin a hriet zing hlak si a. Chuleiin, Isreal haihih an niphung (identity) khawlai khawm um hai sien cheldet tlat hnam anni leiin midang leh an inrem tak tak theinaw reng a, an umna taphawta hnam kher-in-khawng takel, midang le inpawl hlei theilo khawpa buoithlak um, naupang khawm an hung piengtlak hlima nu’n a malpui chunga nene a pek ding zata an Juda sakhuo dan insama chawilien anni leiin an Sakhuo thuringhi an cheldet em em a, chu kalzawnga mi`n chungthlak taka thaw an tum chun naupang e tilovin inza derlovin mi an tau ngam vawng a nih. Chuleiin, Pathienin an niphung ( Identity) a pek angin an ringum a, an chieng a, an cheldet tlat leiin Assam ram khawm tietlo Isreal ram chuh vawisun hin khawvel a ram hausa le ralthuom nei tha le khawvel rambung popovin an buoipui luoi luoi el chu a nih.

Chungangin eini khawm ei niphung (identity) hi khawlai khawm ei inzapui ding annaw a. A hma a ei hril ang khan Tum ka nih ti min min dawn hai sienla, ka hnam chuh Hmar, ka tawng chuh Hmar tawng, ka sakhuo chuh Christien ti hin bauva dawn pawl khawm nilang, ziekpawl khawm ni lang ka sangna ding chuh ani hrim hrima, ka chiengtawk em leiin ienglai khawm buoi ngai naw ning a. Chuongangin, Hnam chuh ei nina hrilfietu ding laia pakhatna ani leiin ‘Hmar ka nih’ ka tinaw theih nawh. Ka ni chiengzie chuh Hmar a khawm Lawitlang pahnam (Clan), Lawitlang pahnama a khawm Varte (Sub-clan), Tuolbung khuo, Manipur a pieng, chutaka inthawk hung inpemin Tuithaphai a pu hai Veng Khawmawi a khawsa ka nih, ti ka chieng em leiin.(Niphunga piengtharna –II next )

Post a Comment

Comments not related to the news or article may be deleted.

Powered by Blogger.