Hmar Hills (Tipaimukh) mipui hai kuoma lekhathawn

By Dr. Lallukkhum Infimate

Krista thisen zara unau ditum tak talc, Tipaimukh mipui hai, inrengin ei Lalpa Isu Krista hmingin chibai ka buk cheu.

Li tUng luoi luoi, MLA election chu ei lo zo duok el taha. Election sungna na na chu ei sosang nasa hle. Khuo tinah, General Assembly ang hielin ei in zi mur mur a. Senvon a ei repoll lemkha chu, mi tin, chi tin, hmun dang danga mi hung fuon khawmin, a khuo ei sip mup mup a. A sun a zana, ku tin ku tanga inn ye vu hai kha, tu hin chu a ri re riei riei tang atih. Khawsung mi ta ding lem chun khawsawt urn hiel dingin ka ring.

Chun, tuta tuma Assembly Election dinga nasataka milo santa, ka na a ka hriet el khela ka mit ngeia ka hei hmu hin lawmum le ropui ka ti taluo a, in renga chungah lawmthu ka hung hnil anih. A bik takin, nu-le-pa, pitar putar, kohran thuoitu le thalai tamtakin ka sawl ka kham ti lova in milo supportna le tawngaina haia in milo sanna hal leiin in chunga lawmthu hrilseng ruollo batin kan hriet. Mi tamtak, ka hmel khom lo la hrnu ngailo dam, thahnemngai takin sin in milo tan peka, hma in mi lo lakpui pei dam kha ka ngaituo’n ropui le lawmum ka tia. Sum le pai, artui le thilpek chi dang danga in mi hung hangpuina hai kha ka darnsunga dinga theinghil ruollo an nih. Pathien hausakna dong nasa hle in kan hniet bok. A nil vote nawtu hai khoma ditsakna tawngbau tha in mm hlawtir hal kha ka ta ding chun a hlu hie anih. lemani tiha zui lakiaw nei dam le inbâtna chite te leia mi la vote lo rnei mei chauah ka ngaia. Chuleiin, an chunga khom ka lawmhle tho anih. Pathien zar le nangni hai zara hlawtlingna kalo chang lem chun, mitin chungah ramni khang lovin, ka mile sa hai hung ni vong dingin ditsakna in hian mol ka tih. Ei politics hi MLA tlinga, mali party ta ding chaua sin thaw nilovin, hnam ta dinga sinthaw ding ei ni lem ti brie seng ei tiu.

Ei ram hi an riengin a tlasie ta em ema. Li hnam in ‘ml hnung a hnot hie bok’ ti hi mitinin a thunon a ei nei ani tah. Ni dang laia, “Hieng anga ram in.hoi le mawi hi, a urn noh hi khawvela hin chu” tih a hla ei lo sak dup dup hiak kha, voisun ni bin chu,” ci ram ci hnam a chim zo tab, a siet nawna hrim a urn noh” ei ti nawk dup dup ci an ta hi. Ei bei a dongin, ei in ngai tlok tiok a. Ei lung senin ei ha ei rawt hiak. Ei thuoitu hai chunga lungawi lovin nuor thusim ei inzawta, Thuoitu thar ngaia, inthlak danglam nuomin du thu ei sam ei sam hlak bok. Mak ka ti bêk bêk chu, “hieng lawm lawma ei hnamin beidongna le lungzingna runpuia antâng lai bin, election boruok in ami hung nuoi zet chun, harsatna run puia inthoka ml thuoisuoktu ding thuoitu tha zongna lungril nekin, sum sawtnawte hung inlanga bo nawk el hiak ang, tangka sum tiengpang ngainatna hin mi tamtak lungril mit a suk del thei el hiak hi anih”. Mi pakhat chun,” Ram le hnam, ram le hnam, eita, Election a hung tlung meu chun Ram le hnarn chu ka ha Se, ‘tangka sum chau anih’ ei briet fuk” atih. Chu khom chu indik mei atih. MLA hi ram siemna dinga hmangruo tha tak au vei leh, chuong ang ringota election ei hei hmang el chu ava poi awm de! Ei hmabak chu an kho vieu awm! Nisienlakhom, ka bei a dong noh. Hieng anga lungrila pasie ngai ye lo ml ringum, sang tamtak ei rama hin an urn ti ka brieta. Chuong hal chu, Krista a ka ringna inawmpui, ram bmangaitu, kei ang bok a mani hnama bring, thuoitu tha dit nil, lak neka pek turn lem mi an nih. Chuong ang mi hai chu ram ml siem thar pui dinga kan hnemna hai chu an ni hrim anih.

Ei rama election boruok hi a danglamin arik em ema. A lampui hi a thap-inthira. Mi lung anno hiaka. Thaw ding le thaw lo ding hi a tama. Ei election dawha hai, ei thang lak dan le ei in dawr dan hai hi ka thlir kir châng chun, cinema lem chang khom ei ang yang yang in ka hriet hiak. Ka ta ding chun hrietnaw ram fang ang ka ni leiin kan thor hie hiak bok. A chang chun, ei election nungchang le, ei beisei dan hai le, ei lampui hraw hai hi ka ngaituo chângin, “Ram nêl umlo” ti hia a mm hrietsuok tir hiaka. Ram nêl umlo a leng angin kan ngai chang a tam. Ruol thenkhatin “I vote zang chu I zei naw taluo” an mi ti hiak. “Ka zeinaw thu thur lovin Pathien mi tirna hi ka fie em leiin hma tieng ka fe pei lem anih” tin kan naituo lem hlak. Ram le hnam invoina nei dêrlo, hmathlir nei dêrlo, khawtlang hmakhuo ngaina nei dêrlo, thang la hung thar ding hai ta ding ngaituona nei dêr lo, fak ding le hiep ding ringot zong, thaw lova fak turn mi ka tong changin ka bei a dong hiak. A bikin, tuta tuma Senvona repoll than ami suk beidong zuol. Inthihaina hai, inhuoihmangna hai, le selai hai chen lek phekna ram ei hang chuongkai ye el ta chu mak ka tib. Ei ram, ram thiamuong urn tak le hnam dang haiin, “ Thiempu hnam” an mi ti hiel hai laia tiung ding chun a rapthlak taluo. Tlung ta ngai naw hram sien ka nuom. Hieng ang lawm lawm hi chu eini laia un dingin ka lo ring phak ngai noha. Hieng ang hmuna election ka hei ngir ye el hi kan sir rum rum chang a tam. Lungril le ti tak zeta mi lo san tu hai dam ka hai hmu châng hin ka lunginsieta. Ka nuhmei, ka nau hai, le ka sungkuo hai ka suk buoi chum chum dam hi kan phalama, kir nawk thei nisien ka ti vong vong hlak. Nisienlakhom, ka ringna mitthla a ka hmu, hi Ram nêl umlo khela Ramthar mawi hung indinthar nawk dinga kona rawl mawi talc ka dong hi, tiansiet san ruolah ka ngai noha. Chuleiin, ei mipui hai harsatna le tlaksamna khêk rawl hai hi sansuok dinga kona rawl ri ngeia ngaiin, rinumna, harsatna le inzakna hai hnungson in, huoisen takin ka fe pei hrim anih. Hi ka hmalakna a tlawmngaia, taima taka milo san tu hai chungah lawmthu ka hril non anih. A then chu lohrna thorn intuo theilo le insung thorn enkol hman lo rak khopin an mi san. Hienga milo santu hai p0 po chunga hin lawmthu ka hrilseng noh. Anrengin, Pathienin rnalsawm seng raw seh. Anni hai hi, Dr.Lallukhum thangpuitu el nilovin, ‘ram le hnarn ta dinga tlawmngaia inpe an nih’ ti ka chieng anih.

Inthiak danglam tang eitiu.

Ei hnam hin chu inthiak danglam a va tul ta de aw. Mi hai an inthang hiut hlut lai, ei hnam hlak chu a pu tier tier el si. Ei hia phuoktu’n, “ In son a hun tah, Zion nau hal hin” ati ang than, eini Hmar nau hal thom bin, Gospel Centenary chen chen ei lo hmang phak ta hnung hin chu, ei ngirhmun inson a va hun ta de. Ei khawsakna le, ei khawsakdanhai, le ei fak zong dan hal hi inthiak danglam ei tul ta hie. Ei hmathlir suk changkang a hun taha. Intodelna ram pan tang ei tiu. Chu dinga poimaw zuol hal chu—infe pawna lam, sikul, damdawiin, electric meivar le tui hal hi an nih. Hieng hal hi biel dangin an nei seng leiin eini khomin ei nei thei ye. Candidate hal lai a tu tu thorn lo tling inla, hieng ei hang hril hal hi MLA hal hmalakna dinga ka dit hmasatak hal chu annib. Unau hai, Pathien lunginsietna zar le, nangni hai thangpuina zara hlawtlingna ei chang phot chun, pawl ramri thiek eita. Ei hnam hin, lungruolna Zion tiangab leng tiang ei tih. Chupha chun, Khuonu Chung Pathien zarin dam eita: ei ram lungsietum tak a te hin, pom lal nau ang Ian nui ngei ei tih.