HPC (D) Hai Silai Intungna ah Ka Fe Veh a

By H.R Hmar

Tarik 24 January 2012 khan inhmaw mangkhêngin kan sinthawna hmuna inthawkin Sarusajai Stadium, Guwahati panin ka ruolhai pahni leh kan inkhâw phei a. Mihai angin thâwthei tak tak nei ve naw inlakhawm a hmuna um na nâ na chun ei Hnam Sipai haiin thi le thau inpawla an sinthâw râ sengkhâwmna dinga hun pawimaw tak an hung hmang tum chu va uop ve hrim hrim nuomna ka nei tlat a. HPC(D) Assam Region Cadre 60 haiin January 24 pha Guwahati ah Silai intungna an nei ding ti chanchin ka hriet hlima inthawk khan a dama ka dam phawt chun a hmuna va fe ve dinga thutlûkna ka lo siem ve ta hrim hrim kha a na. A hun le hmun ding chiengtaka hrietna ka neinaw leiin ni 23 khan sinthaw inhâwmthaw tak pumin chanchin hriet theina ding awm ka hriethai chu ka en suok deu phuor a. Ka hmu chuong naw leiin a zingah chanchin hriet hmasatakah fe tho tho ding tiin intieng kan lawisan tah a.

Ni 24 tûka ka sinthawna hmun ka tlung chun ring nêk hmanin a lo inhnu tah a. Chanchin kan hriet dân lem chun programme khawm an tan ta hiel ni awm a nih. Chuongchun, inhmaw mangkhêngin ei Sipaihai silai intungna hmun ding tieng chu panin kan inthawk suok tah a. Office motor a remchâng a lo um naw bawk leh, iemani chen Autoin kan tlân a. Chu zoa chun, Bus intar taluo ringawtah kan chuong nâwk a. Chu khawm chu pawi ka ti hran chuong nawh. A ienga mihai anga silai châwia ramhnuoia tlânlût ve ngam khawm in ni chuonglo chu! Tlawmngâi pâwl han an sinthaw râ an sengkhâwmna ding lampui ngaituo a hun an hung hmang ding lo va uop theina ding a ni phawt chun Lâwi chungah khawm nisien fe tho tho ding tiin ngaituona dâm chu ka nei neu neu a. Amiruokchu, chuonga Bus a kan chuonglai zinga kan ruolhai  phone call ka dawng chu lâwm a umnaw kuoi tawp el.“Hunser chu an zo tah a, an Silai intung hai hmu thei vawngin a la um a. Chun, ei Unauhai khawm an la um tho, in nuom chun la hung tlung tho inla,” tiin an mi hung hril a. A feha fe ta laklâw chu, thawthei ei neinaw khawma ei Unauhai hmêl bêk ei va hmu hrim hrim chu a tha an nawm tiin kan la fe ta pei a.

Hun iemani chen hnung chun a hmun chu kan tlung ta khawng khawng a. Ka hang ngha kuol vêl chun Sipai uniform hâk ka hmu râwn khawp el a. Ana! Karei! Ta lâwm lâwm! Ka ta, ka lungril ngaituona a chun thil ramtin ka sungtuo neu neu a. Ei hnam hai mi 60 an ni chun midang hieng zozai khawm hi a tuhâm an ni ta ding chu aw? tin ka ngaituo vung vung a. Ka hang belchieng takluo chun ei Sipai hai ruol hin Pâwl dang pariet, anrêngin pakuo zet khan Silai an lo intung ve kha a na. A militants number hril ding rala lem chu mi 676 lai hiel an nih.

Ei Sipaihai ka hang en kuol vêl khan an hmêl ringawt khawm suong um ve tak chu an nih. A tûhai hîm aw an ni ding an thuoituhai deu ti a ngaituona le thangkawpa mit ka hang inlên vel chu a ding âwm ka zuk ring hriet el thei hran nawh a. Asanchu, an inruol deu phuor lei a nih. A nakie deu chun mi pahni pathum vêl kha hmâi fel deu, bengvâr hmêl tak le inzâum thawkhat deu kha ka hmu a. Aw, hienghai hi an râwituhai chu an ni âwm hih tiin ngaituona ka siemfel tah a. Tukhawm lem chu kan biek râwnpui hran chuong lêm nawh. Mi lâia tawng tlâwm taluo le mi nello taluo khawm hi chu aw! ti’n ka mizie lâia thanaw tak chu ka lungrilin ka dem mawl mawl a. An thuoituhai chu figure le piengzie en ringawt chun suong chu an um hmêl rak nawh. A kum zâwnga khawm an nêka senior tak tak um ve bawk an tih. Amiruokchu, an hmêl zuk en ringawt khawma inzaum takel an nih. An remruot dân le ngaituona an nei dân hrima inthawk khawm hin mi bengvârtak chu ni ngei an tih.

Ei Unauhai ruol hin Group dang 8 hai khawma Silai intungna an nei veh a. Union Home Ministry in silai pum chun tûkhawm inbiekpui ta lo ding a ti le inzawma silai intungna hi an nei tâwl a nih. Hi hnunga hin Sawrkâr le inbiekna an nei sunzawm pei ding ni âwmtak a nih. Hi hunser hmangna a hin Union Home Minister Pu Chidambaram khawm a hung thang nghe nghe. Ei Unauhaiin  Memorandum an pêklût hai chu hieng ang hi a nih:

1. Autonomous Council
2. Restructuring of 6th Scheduled to include Hmar inhabitants areas
3. Tripartite dialogue
4. General amnesty to arms & civilians
5. Relief and rehabilitation package

An memorandum pêklut khawm hi a khawhnunga ka hriet nâwk chau a nih. Ei Sipaihai hin Assam Sawrkar a hin thil ngiet an nei hrim hrim am ani aw? ti’n silai an intung ding ka hriet hlim khan ngaituona ka lo nei vêl mei mei a. Amiruokchu, chanchin ka hrietchieng hnunga ruok hin chu thil thaw âwmtak an thaw niin ka ngai. An thil ngiet hai hi hang ngaituo chieng hrim hman unla, Autonomus Council dâm hi Assam sunga na nâ na hin chu ei phu ve hlie hlie in ka hriet tho. Hieng points an târlanghai po po ei chang hnunga hamthatna ei dawng dinghai ka ngaituo châng chun kei mimâwlte khawm hi lawmanin a mi suksip hlak. A hrim hrim thuin, Assam a hin ei thuoituhai thahnemngâina zar le an inrimna zârin Hmar MIL khawm Graduate level chena inchûk theina ei nei tana. Chuleiin, chuong nêka hamthatna insâng lem khawm ei la chang phak ve pei el naw ding am a ni maw?

Hieng ang kawnga kher hin chu kei mimâwltak hin chipchier taka ziek vawng chu thil harsatak ni mei a tih. Amiruokchu, hienga Silai meu intunga hma lâk zawm pei ei tum tah si si hin chu puitling ngei dinga thang ei khaw nuom a um takzet a nih. Ei thil ngiet hai ei hmu theina ding hin tha le zung khawm tamtak ngai a tih. Ngaituona khawm fa nasâng a ta. A sin inrim pâwlhai chu harsatna le buoina khawm tamtak tuok ngei an tih. Ei hlawtlingna ding hin tûm pawimaw tak tang a ta leh? A Sipai ramhnuoia silai puta tlânlûthai nêkin ei hnam sunga sawrkar milien deu, state le central level chena voice nei phâk chinhai dâm hi an pawimaw lem el ta dîm chu? Mipui khawma thawthei ei nei ve bawk chun an lang. A khawtieng tieng khawm support ei inpêk tawn a pawimaw takzet a nih. Nakieleh, thiltha thawa  inngâiin, sum le pai le ngaituona tamtak seng hnungin ei thilthaw hi takchang lovin a zûvâ pal inlau um tak a nih. “Aw kan Hmar Ram” ti’n function ei neina taphawtah insanmarin sak uou uou hlak inla khawm, kan Ram tiha inhrosakpui ding nei tak tak mang lo hin hnam dang haiin mi chîmral pal hlau an tih. Selut hnunga Sedai kei hi thil harsa tak a ni hlak.