MANMASI ZUONG INZIR DAN: RAM MUOLHA

By Pu H.V.Sunga

Tawnsemzawl: B.C. 2247, Gen. 11:7-9. Baibul ram phek 31

(Sinarphai a nih- Author)

1. Aigupta ram: Hi rama hin ei lo um ngei anih ti ei hriet theina hai chu :

i) Fângko : “Fâng zuong raw, fang zuong raw, Nile phaia fang zuong rawh”. Hi NILE vadung hi kum tin vawi thum a liena. Victory Nainza dila inthawka suokin Hmar tieng mel 1600 vela Mediterranean tuipuiah a luong lûta. Aigupta ram sukhnâwgtu ana. phaizawl ani tak leiin a luong dara, suorietin a suoka “Tuisuoriet” ei ti anih. Hi vadung hi a hnâr tieng vûr ram ana, vûr an tui pha, tui a liena. Kum khata vawi thum a kang sana. Tui a kang phaleh, bu an thea, kum tin bu vawithum an sîk hlaka. Tam a tla ngai nawha, chu chu an ko anih.

ii) “Tuisuorieta ârte mahrâm chîk chîk”(inhlelna hla, Hmar hla hlui, H.V.Vara, phek 75, No. 11 tlar 6 na). Tuilienin arte a fena, upahaiin khawser an thaw dan a hrilna anih.

2. Manmasi haiin Manasse hnam an bêlna: B.C.1706 khan, Jacob chu Aigupta rama an pêma (Gen.46:3), a nau hai lai ro a sem khan, Manasse, Joseph nau chu chanvo a pek ve a. Chun Manasse chun, Manmasi le hming inang deu an ni leiin “zawla” ei in ti hlak angin Manasse chun a lo bêla, Manmasi Mara tia ko a ni lei khan. Anachu Arasi be taloin Jehova chu alo vet aha. Pharaoin lungrawchang siemin a sawr.

3. Aigupta-Kannan: B.C.1491 Vela Mosiein Israel a thuoisuok tum khan an zui ve anih(Exo.12:38). An lo zui ngei anih ti ei hrietna chu, Sikpui Hla, Hmar Hlabu Phek 39 (aw) na en rawh. An zui ngei anih ti hrietna dang chu Fâng kona an “Khuosînlunga fang zuong rawh” ati hin, sinthaw lova fâk el na thlaler Mana le Vamîm sa kha an ko anih.

4. Sinai tlang Dan: Mosiein Sinai tlang Dan a lâk kha, sakhuo ei hmanga, pi-le-pu hmininlo ni in, a bul tak ah “Sina lunga kan inzirna, tuoni kan rêl umni kan khâma e” an ti zeta, hming an inlo hlak anih. “Sîn rama lungah hin inrêlbâwl dân kan lâk” an tîna anih.

5. Kanaan ram : Hi ram hi Isarel ta ding chau ani leiin manase hnam lo zui ve ngawt Manmasi hai chu ei lût thei ta nawha Gen. 34:15. Hitaka mâksan anni hin kum tamtak chu Jehova an la bieka. Thiempu nei an ni leiin Jerusalema an fe hlaka. Amiruokchu, Juda saltang B.C.598 a Jerusalem a siet khan, an inthawi thei ta nawha. Pathien an zawnga, thinbul, lungbul inthâwi dân ruok chu Isarelhai an zui laia mi hmangin, Maicham ki nei dâm, senduk, senlar, dumpawl le a var zâi inhmiin an chei hlak. Basan rama an uma (Scripture Atlas, p.5,7)

6. Arsi Pathien : Jehova an biek thei ta sin aw leiin, Aigupta rama arasi Pathien kha zawngin an invâka. Hmarsaktieng panin Himalawi (Himalaya) an hung lawia “Fâng zuong rawh, Himalawi fang zoung rawh” an ti anih. Hi fe pei hin, Misimi hai ram an hung sira (tuta Nepal an titâk khi). Thairânchawng, Sûra nuhmei dinin an hung thuoia, a râwl naaupang, Devanngul le Devanthangin. Chu zova Mongoliana Shan khuoah an inpêma. Hi Shan khuo a hin, nunghak Zawlchawng le Zawltling an uma, “Shan khuoah lengpur a tla, mizatin tlan phiera” an lo ti anih. Hi tâmpui nat laitak hin China in a hung rûna, mihai an thuoia. China a chun Shan le Sînlung khuo an hung siem nawka, ral a muong ta leiin an in hai lungrawchangin an bawl a. Rêngin a hmu phingin , sinthaw dingin a man a , Great Wall of China an ti vet khi an siemtira. Kum sawttak an siema, Rêngpa a thi phingin an tlân dara, “Khawsînlunga, kawt sielang ka zuongsuoka,mi le nêl lo tama e” an hung ti anih.

7. Burma an hung lut : Shan kha an la sawm peia, Shan state van ti tak khi hitaka um lai hin Siam Sairam ei ti a. Hitaka hin Manmassi thlahai chun ral an neia, Sairampa an tia. Mihriem nisi saia inching thei (khawhri) ni ding ana, a hrat em em a, an lo hne naw leiin, Pawthir le Hrangchal an ruoia, a kawnga an van châna, “Tu maw, tu maw ka sai kawnga riek” a hung tia. Pawthir le Hrangchal chun “alu vawk thlâi bêl ding, a ha suonrikuol ding” an lo tia, an indo taha. Palthirin a ngawn a sat bawnga, a thi taha (Sikpui Hla (g) na Hmar Hla Hlui, p.43, H.V.Vara). An Lâm lai chun sai ketet angin an khingkhat chu kekhawngin hnuoi tawk lovin, kepâr chauin an tet buk buk hlak. Siam Sairam kha Thailand an tah.

8. Khampat um lai : Burma an hung lut khan, rêng an hung nei tana, Simpahrang anih. Tuchen hin Simpahrang kul hmutheiin, Mandalayah a la um. Aigupta rama lungrawchang kha an la sawm peia. Hitaka hin kul an siema. Hi rêng hin chanchin mak deu aneia, Tobul cassette aah ei hril ta kha. Ama hi Simah Lersi; Hmarah Zingthlo;Khawmalaiah Luopui reng te in a siema. Sima ti hi tuhin Jahu an ti taha; Hmarah khawm Tamu an ti ta bawka. Khawmalaih khawm Khampat ani tah. Reng simpahrâng khan nuhmei sul ngaw a hma leiin a pâp a hmu amanih, nau, rohluo a nei nawha. A suokpa, Burmese mi chu a thi phing khan, rengte a sie pathumhai a hung dit ta nawha. Ka rama reng sang um thei naw nih a ti leiin, a suk tawp ta a.Lersi le Zingthlo chun, Luopui chu an bêla, Khampat a hin an um vawnga. Rengpuii phalnaw sienkhawmdo ei ta ani el, tiin kul an siema, Khampat kul hi Aigupta rama an thiem kha China le Simpahrang kul an thaw kha an la hriet zinga. Khampat a hin an rem nawk anih. Rengpui kha Burmese mi ani tâk leiin, a do dingin sipai a siema. Chu thu chu an hriet leiin, zo hman louin an tlansie a, Pawi ram Thân tlâng an kaia, Marmar tiin an lo ko tah a. An tlansie ani zie chu Kannan a kum 3 ka um sung khan Kawl papuihai kan dawna, an ruoltha hai chun anin ro hle ani ti thu an hrilna a chun, “Keini khawm hung el kan tih” kan tiha, sienkhawm anni a rûka insiem anni leiin sawtnawte ah kan hei uoua, an ni khawm an hung uou ve a, ana chu thinghawng zel a hlui ta ema, râl ni rawi an tih kan ti a kan fe tanaw anih” an ta. Chu muol chu hmuk thing vawng deu thaw alo na. An kîr nawk el ni in an hrila. An bawng tlansan hai chu an huoia, mihriem an ti der nawhan ti bawk

9. Thantlang : Unau Pawihai le ei inhmua, Marmar an mi lo ti anih. Hlado tamtak hi Pawi tawng anih.

10. Champhai : Lawipa rengin a uma, thingpui tamin kum 7 a tlung nawha.Chun bu chi ding a zawr leiin buchi ding “silaiin a kuo sip, Darkhuongin a tum pâwng sip” a tia. Hi leihin a hming an thang em em a, Lawi ang kan thang, ti hi a suok pha anih.