Halloween party ideas 2015

By Pu L.Keivom*, Inpui Columnist

If we abide by the principles taught by the Bible,

our country will go on prospering.

-Daniel Webster (1782-1852)

Kum sawmli tâl top Mosien thlalera a thruoi le trening keivoma pek hnungin Israelhai chun an tum ram Kanaan ramri an hung tlung a, Jordan vadung suo tieng an inkul khup el a. Mosie chu lut ve thei lo dinga Pathienin a ti leiin Jordan vadung kâna Kanaan ram an hluo phaa an um dan ding chu chipchier takin Israelhai kuoma chun thurosie, thaw ding le thaw lo ding, a pek a. An hmaah darthlalang pahnih a’n thrutpek a. Deuteronomy 28-a ei hmu dan chun pakhat chu thu awina ra (1-14) a ni a, a dang chu thu awi nawna ra (15-68) a nih. A hmasa hi a hlimum a; a nuhnung hi a pangzatum a nih. Hi darthlalang pahni char hi eini Manipur Simthlang Gospel Centenary hmang phak tahai hmaa khom zarin a um a. Chu taka ei hmelhmang inlang dan a thren chauh chu ei bi ding a nih.

Darthlalang-I

Hi darthlalanga hin thu awina ra, malsawmna chi tinreng ei hmu thei. Chuonghai chu a thren chauh, abikin Hmarhai buzawla thil tlunghai, ei hril ding a nih. Ei kawl le kienga ei unau hnam danghai khomin mani seng inbi chiengna darthlalanga an lo hmang pha thei chun thra hleng a tih. Ka thlirna tukvera inthoka ka hmu dan ka hung pholang ding a ni leiin, mi dang hmu dan leh a lo inang naw a ni khomin, chuong chu thil um hlak hrim a nih ti hre hmasa inla. Mitdel ruol sai hmu ang khan, ei them phak le tawk phak chin seng hi ei hril hlak hrim a nih.

Manipur sim thlang tienga inthoka gospel meiser hung lutna hmasa tak chu Senvon khuo a nih ti ei hriet seng. Kum 1910, February 5-in Watkin Roberts chun gospel meiser a hung sit lut a. Chu kum vek May 7-a inthokin tuolser tirko pathum a hung tirhai chun sikul indinin rong an bawl tran a. Ringtu an hung pung pei leiin Mission indin a hung ngai a, a hmingah Thado-Kuki Pioneer Mission a’n buk a. Hi kohran hming hi zieka hmu theia a chuongna hmasa tak chu 1911 a nih. 1914 kum bulah optu dinga Saptlangval hung tir R.Dala chun Senvon a hung tlung a, chu kum December chun Presbytery hmasa tak an nei a, Calcutta inthokin Saptlangval khom a hung thrang a. 1915-ah tirko treningna dingin Baibul sikul an tran a, a trening suokhai chu rongbawl dingin an tir suok zung zung a. 1920 khan Senvon khuoa ringot khom ringtu 500 chuong an tling hman tah a nih.

Senvona inthok chun 1911-ah Leisen le Khawpuibungah, 1912-in Sartuinekah, 1914 in Parbung, Pherzawl le khaw hrang hrangah sikul an indin sap pei a. Kum 1912-a inthokin Rangte Biel le Vaiphei Biel-a khom sikul indinin rongbawlna an tran a, 1915-a inthokin Vuite (Guite) Biel le Haukip Biel an tawn tran bok a. Kum 1929-a mission buoi a hung intran hma, kum sawmhni sung chauin Churachandpur District sunga khuo po po deuthawah ringtu an ngir hman tah bakah Tripura, Chittagong Hill Tracts le Burma tieng Chin Hills le Sagaing Division chen an lut hman a nih. Mizorama kristien ni hmasa tak Khuma Khawzawl, Kros Sipai laia kil le kap sira rongbawlna nei zau taka hril kha Zo hnathlakhai chengna biel hrang hranga Baptistu Johan anga gospel tlang lo insampui hmasatuah a thrang zat zat a nih. Hieng ang khopa tuol kut hmanga rongbawlna hlawk chanchin hi khawvela kohran chanchin zieknaah hmu ding a vâng khop el.

Chu chun ieng am ra thra a hung insuo a? Ra thra tam tak inzawt ding a um laiin, muol thum chauh hang thlûr bing ei tih:

Pakhatna, ram hnienghnar, Tuithraphai ruom po po deuthaw hi gospel semdartu Hmarhai kutah a lut. Hi hi an var le hausak leia an chang an ni dèr nawh; Pathien remruot le malsawmna a nih.

Kum 1911 Chapchar lai khan Letzakai khuo, Khawlien-Phuoibuong-Hmunlêta inthokin in 50 hung inpèmin Khawpuibungah umhmun an khuor a, 1912-ah Saptlangval rawihaiin sikul an indin nghal a. Chu kum chun Saptlangvalin kristmas hmangna dingin Rs. 40 a hung tuok a, chu chun vok an inchawk a, Tuithraphaia kristmas hmasa tak an hmang a nih. Hi trum hin Mizorama ringtu hmasa tak Khuma, June 25, 1899-a baptisma inchang le Hmarhai laia kristien hla phuoktu ropui tak Thangngur hai khom an thrang a nih.

Harsatna tam tak karah Khawpuibunga inthok hin indar zau peiin Tuithraphai ruoma hmun tam tak, Saidana inthoka Ngurte zau chen hi an kutah a hung lut el tah a nih. Chuong lai chun hieng lai ram po po hi Haokip Reserved tia hriet, Haokip lal hrang hrang delna le inlalna hnuoia um vong a nih. Chuong hmun thrahai chu Gospel thè dar manah a thè dartuhai kutah Pathienin a pêk a nih. A hnung kum 40-ah mission hmunpui Sielmat, Hmarveng le Khawmawi khuohai chen hi an hung indin tah pei a nih. A ram le a felna zong hmasatu kuomah chun thil dang khom a pek belsa dingzie Isun a lo hril hi thutak a nizie mi tin hmu theia a tak ngeia tar langna a nih.

Thil mak deuh el chuh, Lower Lamka, sorkar rikawta Bijang Loubuk tia hriet, Churachandpur khawpui bulthrut lo indintu khom hi Chin Hills-a inthoka hung Zenhang Valte, Pangjanga 1905-a pieng, Hmar Varte, Tiddim laia a um leia ‘Valte’ inti tah, ei mi suongvawr H.T.Sangliana laibungpa a nih. Varte dang, pa hmingthang, hi venga cheng pakhat chu tienami ngainuomum ‘Sudden Muanga’ hmanga Zoram khawvel rûntu Lalsangzuala a nih. A tawi zawngin zuk hril inla, Chanchin Thra rong nasa taka Hmarhaiin an lo bawl leia taksa tienga an malsawmna dong chu Tuithraphai ruom le a hausakna hi a nih. Chik lema hi chanchin hre nuomtuhai chun ka lekhabu ziek Zoram Khawvel-2 (1993) tiem dingin ka’n fui.

Tuithraphai chauh a ni le! Sumdawngna hmun thra Tuiruong dung le vai dawrna hmun hnienghnar le khàn thra Lakhipur-Hmarkhawlien khom pekin an um bok a nih. Lakhipur hi Assam ram sunga um, Excluded Areas-in a huop sa ve lo, ram dang mihai khomin khuokhirna um loa tu chen khoma an nuom hun huna an sir thei hmun a ni leiin rongbawlna hmunpuia hmang dingin Watkin Roberts le H.K.Dohnun chun var tak le hmathlir sei tak neiin an lo thlang a. Kha hmaa chìngna chang an lo hriet lo thei pakhat, Rengpui Ram (Tripura) a an ching hlak chu an hung lak lut a, hming a la nei naw leiin Dohnunin, “Rengpui rama inthoka ei lak lut a ni leiin ‘Rengthei’ ti el ei tiu” a ti a, chu chu hmingah a hung put a. Hi thei hi Hmarkhawlien le a se vela chenghai fak hmuna hnâr tak a hung ni tah a nih.

Chuong hun laia fak le dawn zongnaa hma lak dan dinga hmathlir an lo nei chu a taka nasa nawk zuola bawzui dan ngaituoin NEC thrangpuinain kum 2003 February khan Hmarkhawlien-ah L.B.Sinate hai leh Seminar kan huoihot a, chu taka chun ‘Lamthruom Poimaw’ ti thupuia hmangin keynote address ka pêk a. Hi truma kan thu chaihai hi thei tawpin L.B.Sinate rawiin an bawzui pei a, fakzongna lampui thra lem dapin damten hma an lak a, Tuithraphai ruom le hmun dang danga sapthei (passion fruit) chìng an hung insukhmu hi a ra suok laia pakhat langsar tak chu a nih. A thawtu mihriem ei ringum a, taima taka hma ei nor pei chun, malsawmna tiem seng lo luong lut dinga Pathienin a tiem sa chu ei la huot trè tak tak ding chauh a nih.

Pahnina, ‘Hmar’ ti hming, inkona hnam hming tlanglawna a hung insiem tung dan le kha hmaa ‘Khawsak Trong’ an ti, Hmar pahnam hrang hrang trong le Dulien trong inchokpola trong thar hung suok, ‘Hmar trong’ tia hriet hung ni tah pei chuh thu le hla trong le lekha tronga hmang a hung ni dan chik taka ei sui chun, hi trong hi gospel puong darna hmangruoa Pathienin a hmang lei a nih ti chieng takin a’n lang. Chuleiin, Hmar hnam le a hnathlakhai laia trong tuollenga Hmar trong indin suoktu chu gospel a nih ti naw ruol a ni nawh. Chu dinga bulsutu le thaw hlawktu tak chu Pastor Thangngur le Dr. Thanglung an nih. Kum 1956 khan ‘Hmar’ chu India Constitution-ah Scheduled Tribes laia hnam pakhata ziek lut a ni a; Hmar trong khom Manipur sorkar hnuoiah Class 12 chena MIL-a hmang phalna kum 2000 khan pek a ni a, B.A chena hmang phalna khom kum 2004-a inthokin pek a lo ni tah bok a nih. Chuonga fe peiin, Assam sorkar khomin Class 10 chena MIL-a Hmar trong hmang phalna chu kum 2005 khan, Class 12 chena hmang phalna kum 2009 khan a lo pek tah a nih.

Chun, Indopui Pahnina lai le a hnung tieng, 1980 vel bawr chena Aizawla inthoka thu le hlaa Zoram khawvel rûntu le hnam tranna lungril (Zo nationalism) Zo hnathlakhai laia tùtu ropui tak chu Rokunga a nih ti inla, ei hril suol ka ring nawh. Kum 2000 bawr tung laia Pathien hlaa Zoram khawvel rûntu langsar laia mihai khom hla phuok thiem Buonglienkung hai, Rûnremthang hai le mi dang dang le hla sak thiem Lalruotmawi le ICI Choir hai an hung ni tung pei a nih. Hi thu ziektu ngei khom hi a lekhabu ‘Zoram Khawvel’ bu hrang hrang hmanga Zo hnathlakhai insuikhawmna thu tlang insampuitu a nih. Chun, a thlawna Baibul sema khawvel huopa Zo hnathlakhai laia rongbawltu la um sun chu Bibles For the World indintu Dr. Rochunga Pudaite a nih. Tungdingna le siem tharna thupuia hmangin nu suongum Lalremsiem khomin Zoram khawvel a sawi hning mek a nih.

Pathumna, gospel a tlungna taphota a paipon amanih a hawn sa ngei ngei chu lekha/laisui a nih. Ei pi le puhai khan thu le hla an lo ser treuh tah a, chuonghai chu zieka siena ding lekha hawrop an nei naw leiin trongbauin an lo inhlan sawng pei a. Gospel a hung tlunga inthokin khawvela lekhabu huoisen tak chu ei lekhabu, ei ta, ei tiem ngei ngei ding a hung ni ta a, chu chu ei tiem ve theina dingin eini tronga inlet a hung ngai a, chu ziekna ding chun Roman hawrop ei hung hmang a, hawrop mit hmang chun hrietna ram ei hung paw ve thei tah a nih. Gospel a lutna khuo taphotah inchukna sikul a hung um a, lekha ei hung tiem ve theia inthokin ei mit le lungril a hung inhong lien pei a, hriet rawn lem nuomnaa dangcharna le phingtramna ei hung nei tran a, chu chun lekha inchuk dingin a mi mor a nih. Thuhriltuin, “Mihriem lungrilah chatuon a sie bok a” (3:11) a ti kha gospel thu hawn sa ngei ngei a ni tlat leiin Pathien thilsiem makzie le Siemtu ropuizie le hnuoi hringnun khela chatuon um dan ding dam a min ngaituotir a, ei ngaituona chun ei taptebul el kîl tah loin, kil le kapah an zin suok tran ve tah a nih.

Hrietna ram pawna ding le sorkara kamdingna ding chun lekha inchuk a ngai ti ei hung hriet vea inthokin sikul dit nachang ei hung hriet a. Chu taka bulsutu chu kohran a nih. Chu zai chu zui peiin, ei mi thiem hmasa H. Thanglora chun thil dang thlu loin kum 1951 khan Pherzawlah High School a’n din a, Manipur tlangrama high school ngir hmasa tak a nih. Hi high school-a hin a se vel ram hrang hranga inthokin Zo hnathlak hnam hrang hrang an hung fuon khawm a, hrietna le thiemna pe suoktu, thiemna sekibusuokah a hung inchang tah a nih. Hi lekha ziektu ngei khom hi Pherzawl High School suok, Manipura pieng le seilien laia Indian Foreign Service (IFS) tling hmasa tak a nih. Chu nêk daia sulsutu ropui, India rama histawri siemtu chu Jamchong Nampui a nih. Ama hi kum 1954 All India Competitive Exam-a India ram pum Scheduled Tribe laia Indian Administrative Service (IAS) tling hmasa tak, mellung inzaum phuntu, a hming rè ngai lo ding chu a nih.

Hieng ei hrilhai hi entirna dinga a poimaw zuola ka ngaihai chauh ka hung thur suok a nih. Hieng ang ngirhmuna chuong kai dinga ei hma khala hnuoi tienga inthoka mi lo domtu le lampui mi satpektu chu tu am a na? A donna chu ei hriet seng: Iengkim LALPA a nih. Chu ngei chu a nih hla phuoktuin, “Ka phu loin i mi domsang a” tia a lo khekpui chuh.

Darthlalang-II

Ringtu hmasahai chun tuoltro kut hmangin, gospel meiser sitin, ei kawl le kieng ramthim an nor a, an nor kaw duok duok a. Senvona inthokin kum sawm 15 vel sung chauin, dodalna tam tak karah sim tieng Chittagong Hill Tracts le Arakan Hills chen; thlang tieng Tripura le Cachar phaizawl le tlangram chen; sak tieng Chin Hills chen; hmar tieng Sagaing Division-a Uyu vadungin Chindwin a zuk finna bula khuo Homalin chen an tlung hman a nih. Hienga hmun hrang hranga mission dangin an paw phak lohai an lo paw theina san hi ramri bik nei loa rongbawl an ni bakah thlarau inhmang mekhai hmangaina le invoina tak tak an nei lien lei a nih ti inhmai ruol a ni nawh.

Buoinain hung nang loin, kum 1923-a thla kaw sung rongbawlna hmun thar ding survey thawa Arakan-a inthoka Naga ram chen Edwin Rowlands (Zosapthara) a’n zin truma rotna a siem ang khan bawzui thei dam chu lo ni hai sien, thlarau tieng thil bakah, Zoram khawvel khom nasa takin zauh pha ngei a tih. Amiruokchu, ‘do dan thiempa’ chun kum 1923-a inthok khan mingo misawnarihai kut hmangin a hung phìn dar tran a, kum 1929 khan a siruk lakin Americaa inthokin Coleman a hung inthok suok a, kohran thatho le hrat tak el chu pawl hniin a hung inthre tah phok a. Hi taka inthoka tu chena hi kohran, hliem tuora inrum sulhnung hi ei sui chun, pawl le pawl indona le inneksawrnain a sip a, ramthim invoina a hung bo tiel tiel a, hnam bing senga insungkhum nuomna lungril a hung lien a, bel koi khit khawm, tui pai thei lo kohranah a hung inchang tah a nih.

Kohran hi Pathien thlarau thienghlim thrang lo khoma business house anga sum le pai le mita hmu thei thila hmasawnna kong hrang hranga mi inhnar tling khopa iemani chen chu hlawtling taka khal thei a nih. Chuong ang chun ieng organisation khom hi a rurel rem fuk phot chun a langa hmu thei thilah a hlawtling thei. Mi lungphurna tieng zawng them dan thiem lem chun mak khopa mi thuhnea thruoi thei a nih. Adolf Hitler kha entirna thra tak a nih. Mi lungril dawi vêt thei khopin thu hril a thiem a, hnam vara ngai a mi German-hai chun a thruoi suol a nih ti khom ngaituo chang loin an zui dul dul a, Indopui pahnina a chok suok a, maktaduoi tamin hringna an chàn pha a, Juda mi ringot khom maktaduoi ruk lai a rawt hman a nih.

Eini khom mingo le mingo inkara inrem nawna le innghirnghona leiin gospel a hung lut phata inthokin, American Baptist Mission (ABM) misawnari William Pettigrew hekna leiin Saptlangval pawlhai chun harsatna namen lo an tuok a. Sienkhom, kohran sungah inthuruolna a um tlat leiin, dodalna a nasa po leh ramthim an lak nasa el a nih. Chu dodalna laka an zalen chauh ti chun Setanin tektik dang hmangin kohran sungah kuo a suot a, America-a inthokin 1929 khan a hung phìn dar a, Coleman Pawl le Watkin Roberts Pawl-in ei hung inthre tah phok a, a por dan chu nasa tak a nih. Chu taka inthoka voisun chen hin inthrena hripui huoisuol chu tuorin ei inrum tlok tlok a nih.

Setan tektik hmang tlangpui chu: (1) Sum hmanga inzawr le beram inrûk (2) Hnam bing hmangaina lungril tu le mani hnam trong senga Pathien inpak le chawimawi thratzie hril mawia inthuruol thei lo dinga sukthre (3) Harna le thlaraua hlimna (revival) hrim hrim thlarau suola ngaina lungril inputtir le dodal (4) Hnam bing senga intekem dinga thrahnemngaina lungril sosang inneitir (5) Mani kea ngir tum neka kutdaw lungril put a, Sap ram suma innghat zing tumna lungril inputtir tlat (6) Mingo le an thil hrim hrim a sie a thra thlier loa ngaisangna lungril inputtir le an kalchar inbiektir tlat.

Hieng tektik hin tu chen hin sunhang khat khom inthlak loin eini lai sin a la thaw zing a nih. Anni mingohai inbakkeinaah a phûr phùrin ei lo thrang a, mani pawla mi naw chu unau laihrui inzom khom ei inmalmak thrak el a nih. Hnam bing senga intekemin Presbytery hran sengin ei um hran a, mani trong senga Pathien ei biek chun lawm bik hle dingin ei hung ngai a, kohran pakhata um inti siin ei kàr a hung hla deu deu a, a mi kei khawm theitu ding hming thar ei phuok zing ut a, miin an hriet tran ding chauh leh ei thlak nawk a, sienkhom a upa tak ni ei inchu seng zing tho. Ei diksawnari-ah inzakna le hmai trimna a um ta nawh. A tawpah ei pawl bul tak khom hre ta lo mi ei kat nuk el tah. A tu pawl le hnam khomin ei biek tak chu Pathien ni loin sum le pai a nih. Chu chu nei thei ding chun ieng suol khom thaw ei inhuom a, tu kuoma khom ei inzor nuom vong a nih. Ei Pathien chu ei phing a nih.

Churachandpur Biel hi Zo hnathlak hrang hranghai chengna, Senvona inthoka gospel meiser la vong, trong khom inhre paw vong, kristien inti vong, Krista inlalna hmun ruok chu hmu ding vâng ém èm, hnam le chibing indaidanna banga inhuon sip, hnam tinin hnam sipai chawm seng lo, invot anga dawktu an nei sengna, indikna neka hlemhletnain ro a relna, inthlang huna mithi po po an hung tho nawkna, vote thlak si loa vote a kima a tlak theina, schoolless teachers an invak nuoi nuoina, mani sinthawna hmuna um sorkar thoktuhaiin invet biling ni an hlawna, electricity an inruk tum seng leia kum tluon deuthawa an inruk thimna, berampuhaiin an beramhai chawm loa an beramhaiin an chawm lem an beiseina le chu dinga hmeithaihai le rethei mongtolhai chen khom hla loa an sum nei sun Pathien hminga an rokpekna, Gospel Centenary khom a ni taka hmang tlang thei loa suolin a daidarna ram a nih.

Churachandpur khawpui le a se vel hang fang la, bilding ropui deuh hlek i hmuhai kha indon la, abikin Hmar tamna veng a ni chun kohran bilding, fawren sum hmanga bawl a ni deuh tei. Sikul thraa ngai tam tak chu fawren suma chawm naupang an tamna sikul a ni nuom bok. Chuong ang sikul nei thei kohran chun insuongna takin ei hmang khom a hoi. Ei hang bi chieng ruok chun, chuong ang thilhai chu kutdaw ei hrat lei le mi hlem ei thiem leia ei hlaw suok dam a ni nuom chawk. Chuleiin, kei ka nih inti, kohrana sinthaw taphot chun fawren fe dan ding ei khel ngat ngat a, ei tum tak ruok chu kutdawna ding sum hnar zong a ni nuom khop el. Fawrena lekha inchuk dinga fe ei tam ta a, sor huoi huoi tlak thiemna an hung hawn thu nekin sum hnar dap fu pawlin pawl thar an indin thu ei hriet rawn lem khom a hoi. Sum hnar ei hmu ei tihai khom hi mani inhai bukna ding le beram inruknain ei hmang tlanglawn tak khom a hoi bok. Kutdaw le beram inruka Pathien chawimawi le suklawm tum chu thil dangdai tak a nih.

Ei ngirhmun ei bi chieng chun, kum 1929-a Coleman-in Watkin Roberts a hung suot thlak laia a tektik hmang kha tu chen hin thrahnemngai tak le tha tho takin ei la hmang ngar ngar a, chu chu a ruola Centenary ei hmang thei nawna san tak khom niin a’n lang. Chuleiin, ei chunga Pathien a lawmna san ding a vâng khop el. Ieng leia Arthatzawl pawlitiks le Coleman Factor-in ringtu inti sihai nunah hmun a la khuor nghet tlat am a na? Ieng leia banga kut ziek tiem thei lo dinga thlaraua mitvarna neia inngai sihai mit hi sukdela a la um zing am ning a ta? Ieng leia Pathien neka pawl ei biek lem am a na? Faraw lungril angin ei lungril sukngarin a um ve tam a ni?

Kum 2007 le 2008 khan a zawnin October-ah Senvon khuo, airuo ching lai ve ve ka sir a. Hi khuo, gospel meiser lutna, lungdum taka ‘Chanchin Thra mansapui inbangna’ tia ei ko hi Coleman Factor-in a op khum tlat a nizie mit ngeia ei hang hmu chuh, lung a dong rong rong el a nih. Chu lai thu chu Senvon Diary-5 (Nov 17,2007) ah hieng ang hin ka ziek a:

“Thil pangzatum deu el chu, an kotkhar lu chunga hming an tarah kohran pawl EAC, EFCI, ICI, RPC, UPC le a dang dang an ziek sa kher chu a nih. Veng tina in tin deuthaw chu kohran pawl indaidanna banga inhuon hran seng a nih. Hieng thil hi Delhi tlanga inthoka hung haiin kan hmu voi khatna a ni leiin mak kan ti tawp thei nawh. Hieng ang lawm lawma nasa hin kohran pawla indaidanna bangin ei mi le sahai hi a lo daidang tah ti khom kan hisap phak bok nawh. Mit ngeia kan hang hmu chie chun malsawmna dong tlak ei lo ni nawzie kan hriet chieng zuolin kan ngai a, poi kan ti bek bek a, lung a dong rong rong el a nih. Hieng lawm hin pawl le ei hotuhai hmangruoa hmangin Setanin a mi lo dawi vet tawl a ni maw? A va hang tlawm thlak de aw!

“Tirko Paulan ‘Krista chu threin a um am a ni?’ (1 Kor 1:13) ti zawna a’n don kha ei khawtlanga hai hin threin a lo um takzet a nih. Pawl indaidanna bangin ei khawtlang a sip a, ei sumphukhai hi Krista hang chuong lut ngamna ding a tlawm êm êm. Mita ei hmu zing ei unauhai hman inrempui si loin iengtin am Remna Lal Krista leh inrem tang ei ta? Eini lai Krista cheng dinga ei beisei chun pawl indaidanna bang po po thriek ei tiu. Kotkhar chunga ei hming hnuoia ei ziek khom ‘Remna Lal naupa’ ti ni seng raw se. Chu chu ei lungril phekah mi po po tiem thei dingin inziek bok raw se. Chu chu thaw nuom si loa ‘kristien’ ei inti hi mani le mani inhlêm chauh ei nih” tiin.

Hieng hi hmun tina ei ngirhmun a ni tak leiin thu awi nawna ra ei sik tung mek a. In tieng le ram tieng trongsie phurin ei um a; ei ram a trawl deu deu a, kum tin hi mautam kumah an inchang a; natna chi hrang hrang, ei la hriet ngai lohaiin an mi tlakbuok a; ei kawl le kienga mihai an insang tuol tuol a, eini ei tla hnuoi tiel tiel; inpuktirtu ni loin puktuah, a lu ni loin a meiah, hnetu ni loin mi hnot zamah, intlungtirtu ni loin a tlansie rifiuzi-ah, hnot zamtu ni loin mi hnot lengah ei thrang lem. Hnam sipai ei hau deu deu a, ei him naw deu deu a, ei chung a rik deu deu bok. Thliin hnatrawng a fen ri khom hmelma ke pen ri sawnin ei inthin hawp a, ei mit a âr-intra a, tlansietna lampui ei mel. Sam 23 ui tol inletin ei inlet a, ei chang thlang zing zut a, sienkhom Pathien nekin sipai ei ring a, ei inhnempui lem. Sikul le zirtirtu ei hau deu deu a, naupang chawmna sum ei lak lut tam deu deu a, lekha thiem ei tlawm tiel tiel a, competitive exam-ah ruol ei ban naw deu deu bok. Kohran pawl le piengthar inti ei pung deu deu a, kristien ei tlawm deu deu a, mi depde ei pung deu deu a, kut ei dawn rawn deu deu. Inremna thu ei hril rawn deu deu a, innghirnghona a pung deu deu. A ruola Gospel Centenary hmang poimawzie ei hril rawn po leh a hranga hmang tumtu pawl ei tam deu deu. Sermon ei thiem deu deu a, Pathien thutak hril ei tlawm tiel tiel. Chanchin Thra zara ei dong le nei, ei ram delin pung nekin a ni têlin kiem tieng a pan. Hieng anga a kiem pei chun kum za nawk hnunga chu changa muol nei tah kher nawng ei tih.

Pastor Thangngurin, “Tuta kum za hnung tieng khaw lam um i ta?” tia hla phuok hiela zawna a lo indon khah, thlarau thila ringot ni loin, taksa khawsakna thila khom zawna poimaw, ei don ngei dinga ei hmaa ngir chu a nih. Pathienin nasa taka mal a sawm hlak hnamhai khomin a dit naw zawng an thaw pha chun a luok suok el a nih. Pathien luok suok mi amanih hnam ni hi khawvela thil trium tawp a nih. Kohran chanchin ei sui chun, sukdartu dinga Setanin hmangruoa a hmanghai thilthaw chu hlawtling hlea a’n lang hun um sien khom a mazu mei tiel tiel a, Davidan (Sam 37:35-36),

Mi suol tawrot ka hmu a,

Tuoltro thing ang a’n buk hlup.

A ram vak, a um ta nawh,

Ka zong nawk, ka hmu ta nawh

a lo ti kha a pèl thei naw ni takin a’n lang. Chu chu mi mal, khawtlang, kohran le hnam chunga khom inkhêl loa thil tlung hlak le tlung zing a nih. Khang ang lawma an lo inchu buoi NEIGM kha khaw lai am a um ta a? A hmunpui khom kha siksikrieu inhramna hmun a’n chang tah a ni naw am a ni? IBPM khom kha khaw lai am a um ta a? Sungkuo ripah khumin a um tah a ni naw am a ni? Pathien thu zawma a umna muol poah malsawmna tlung a ta, zawm loa a umna muol po chu trongsiein a zui pei ding a nih. Chu chu Pathien thu, Mosie hmanga a lo hril, Leveticus 26:3-13 le Deuteronomy 7:12-20 & 28:1-68 a inziek a nih.

Hi darthlalang pahnih ei hung tar langa inthok hin ei ngirhmun seng sui non ei tiu. Centenary ei tlung hi lawm a um hle lai zingin, ei nina le ngirhmun enin Pathien lawm zawng dingin ei khawsa si naw chun, a ieng tak am a na Centenary-a ei lawm ding ti hi bawk dom meua ngaituo tham a tling. Gospel ei trangkaipui thu zer far rak khopin ei hril a, eini hi teh Gospel-in a mi trangkaipui ve am? Gospel sukmawitu am ei nih sukhmingsetu lem? Kum 100 tling hiel tah sia kut ei la daw zing hin Pathien chawimawi a tim? Chuonghai le thil dang dang chu hun remchangah ei la hung thlir zui pei ding a nih.

=============
[*Editor's Note: INPUI columnist Pu Keivom is a retired Indian Foreign Service officer, respected Hmar Mizo litterateur and author of 'Zoram Khawvel' series. This article is dated January 29, 2010, New Delhi].

Post a Comment

Comments not related to the news or article may be deleted.

Powered by Blogger.