Halloween party ideas 2015

Ziektu: H.Zate

Fam Pu Upa Lalhmingthang Zote , a Pa Pu Rev Thangngur chungchang a kan hohlimpui lai a a pa chanchin a hril ka lungril tawk em em tu chu ‘Hmar Ṭawng a a Hlaphuokhai chu a bu a siem a insuo a tum a, an Mission Board chun an phal peknaw a, an rawpek ta a, a (Thangngur) lungril na taluo chu a ṭap hiel a. sienkhawm, Pu Rev HK Dohnun in ‘Thangngur ṭap suh, keima’n ka ti ang’ tiin a hnem a, an insuo ta a” a ti kha anih. Hi Thu hi Inzaum Pu Dr Rochunga Pudaite thuziek “H. K. DOHNUNA; The Most Remarkable Pioneer Christian Leader of The Hmar People” a hin a chieng awm ie. “In those days only the Lushai language was approved by the Welsh Missionaries in Lushai Hills for the preaching and singing of songs in the church worship services.

Rev. Thangngur, a prolific Gospel song writer was prohibited from writing songs in Hmar. Even the beautiful song “Nunna Thienghlim siemtu and duh lo Zion-ah” (“Giver of Holy Life Rejected in Zion”) was prohibited to be sung in Hmar, and his handwritten manuscript was set on fire. Another song Thangngur composed was, “Ka Thinlung Chhung Bawlhlawh Hnu Kha, I Templeah Chantir la,” (the authorship was given to an unknown Lusei in KRISTIAN HLABU. Dohnuna spoke to the Welsh missionaries and Lushai church leaders, “The Hmar language was created by God and not by us. We have no choice but to write songs, preach and sing in the language God gave us.” Under the new leadership of Rev. Dohnuna, soon a new Hmar Gospel hymn book, Hmar Hlabu, written by the Hmar believers, was published and the Gospel of Mark was also translated and published in 1923.” Pu Thangngur hin Hmar Ṭawng hi a hlutna alo hrietchieng de aw ! Ka ngaisang tak veileh ka ngaisangna a sukzuol ngei el. Ṭawng hi a hmangtu bo chun boral ani a, hmangtu um sienkhawm, ziek a sie a umnaw chun Ṭawng chu ‘thi vang vang a hring anih’.

Ṭhenkhatin Ṭawng hi hnam anih an ti a, ṭhenkhat ruokchun an pawm ve kher nawh,a iengpokhawm chu lo nisien, Ṭawng hi Hnam a mi siemtu pakhat ve chu ani hrim hrim. Ṭawng a dam chun Hnam a dam a, Ṭawngin hma a sawn chu Hnam khawm a ṭhngna pangngai ah a ṭhung ngai bik nawh. Ṭawng a hin hma ei sawnnaw em emin an lang a, Ṭawng a hma ei sawnnawna san hi inchukna tieng ei hnufuol lei anih an ti rawphlak a, keichun, hi hi ka pawm theinaw a, pawm ngai bawknaw ka tih. Inchûkna a hin ei lo insang taluo a, sienkhawm, Hnam hawihawm;hnam danghai an ṭawng ngeia biek tum mi ei nina lei hin ei ṭawng in hma a sawnnaw lem anih. Hi Ka ngaidan sukchieng em em tudingin Inzaum Pu RH Hminglien Hmar thuziek ‘A LAI LAKLAW-AH’ ti hi hei en nawk eitih. “ Kum 1960/61 lai khan Upper Sakawrdai (Mizoram) IBP/ICI LP Sikulah ‘B Pawl’ ka’n chuk ve a. Chuong lai chun Manipur chu hril lovah sie inla, Mizoram Tuisuolral biel khaw ṭhenkhatah kohran sikul- Hmar Medium a ngir tah a. Kum 1964 khan Palsang ICI LP Sikulah kaiin, Hmar ṭawngin Lawr (Lower Primary) ka pass ve. Sakawrdai le Mauchar-ah high school an indin hman hiel bawk.’Chun, a hnuoi metah lo hei fe nawk eita. ‘Sorkar sum hmang lovin, khaw tinah kohran sikul ei indin a. Kum 1970 vela lem khan chu ei rama khaw lien deu deuvah mani sum ngeiin high school ei indin ṭeu va, an intlar tuor el a ni kha. Chun Pherzawl High School ngat lem chu Mizoram pumah a ruolpui khawm a um nawh a. Government (Boys’) High School, Haflong khun a ruol phak tawk a nih. Mizoram tienga mithiem hmasa, officer le ram ṭhuoitu tam tak, minister hai chenin Pherzawl High School naupang hlui an nih.” Hi thuziek a inthawk hin Hmarram le Hmarhaihi Inchukna ah eilo inhnuoi sie beknaw ti an lang a, ei ṭawngin hma a sawnnawna sanchu ṭawng ei hmangai tâwknaw lei niin an lang. ṭawng ei hmangai tâwknaw hei ti hin ṭhenkhat chun nâ eilo ti vieu el di’m chu maw? Na an ti chun a ṭha, na ti vawng thei inla nuom a um, a sanchu, na eiti hin ei in siemṭha tlangpui hlak. Tuta ei Ṭawng ei hmagai tâwknaw ka ti khawm hi na ti ngawi ngawi inla, chun, insiemṭhatna in hmang eita ṭha ngawt a tih.

Ka ruolpa chun hienghin a hril a, “Tlangval ve nafam chun nunghak ka biek ve hlak a, vawikhat nunghak ka biek chu Khawvel a ka thiltuok laia ka lan sir tak ani awm ie.Hmar ani a, Hmar Ṭawng a hriet a, a thiem a, a hmangthei a, a ziekthei bawk. Phone a inthawk kan inbiek a, Hmar Ṭawng a hmang nuom dêr nawh. ‘kan zak, a nalnaw taluo’ a ti chuh. Ka ha anza khawpel a, hei thawrak ngaina a um sinawh , ka hril a a ṭangkai chuong sinawh. Ka hrilna in kei lem kui chun lusei Ṭawng ka hmang lem vang a. ka lungsen luotin (taluo leiin) ‘Hmar Ṭawng I hmangnaw chun mi be tan aw rawh’ka ti leh. ‘Iem Lusei Ṭawng chu I hei theida bek bek, I iengam an thawsuol lie?’a tia, a mi zil zêk lem a. ka dawn tanawh. Ka to ṭawk ṭawk a, ka lungril chun ‘aw, ka theida naw zie chu hre la maw? Mak iti lem el awmsi a, nal ka ti zie dam hi’ka ti neu neu a, ani reng bawk a, Lusei ṭawng hi nal ka ti a, ‘a sin’ ti tak lem hi chu ‘nâ’ hi ka ti a. ka lungril a fang ngawi ngawi hlak a Hmar Ṭawng a hin a tlukpui a um in ka hrietnawh” a tih. Ei ṭawng ei ngaisangnaw a, ei inzakpui hi ei ṭawng boralna ṭobul ani ang bawkin a ler khawm ni bawk a tih.

Lusei hai a inthawk hin inchûk ding ei neiin ka hriet a, khawlai hmuna khawm fehai sien; vairam ani ta’m, sapram ani ta’m, ‘Engnge?’ ani tho tho. A Changchun ka nui an za em em hlak, vai an in biekpui a, Lusei ṭawngin an biek a, an lo thiemnaw chun ‘a mawl ve, a len tawh tehreng nen Lusei Ṭawng pawh a la thiamlo’( an vet de aw, a lien tak vei leh Lusei Ṭawng khawm la thiemlo) an ti hlak. Lusei Nuhmei a inthawk a Hmar Nuhmei in inchuk ding a nei chuh khawlai hmun a khawm Pasal neiin a pasal chu ieng hnam khawm ni raw sek sek, a nauhai chun Lusei Ṭawng an thiem tho tho. An ṭawng hi an ngaisang a, an ngaina a an inzapui/inzakpui naw a, hi lei hi annawm Mizoram State Ṭawng anina san khawm. PCI Mission Compound hai a hin I fe ta hlak am? Fe ve sin rawh, synod dang khawm an um ve tho, anachu , Lusei Ṭawng an lar lem tlat hlak, asanchu, iengdang lei nilovin an ṭawng hi an ṭawng anih ti an hrietchieng a an suong tlat lei anih. Chuelkhawm chu alani le, eini rawi chu miin Hmar kohran anti hiel ICI le EFCI Inkhawmpui a khawm “The 25th General Conference “ tiin ei ziek ṭawk ṭawk a, anni chu ani le, “Mizoram Ṭhalai Kristian Pawl Inkhawmpui Vawi 45-na” tiin an ziek el hlak. Ei ṭawng ah mawi em em a a hmun, a hun, thupui ti hai einei ran lai a mawinaw baksak a theme, venue, ti hai lo hmang dam hi chu aw!! Ei ṭawng ah a umnaw chu nisien thuhran , ei ṭawnga um zing zi hnam dang ṭawng hmanghai khawm hi suol sima ei sim chu a ngai hmel. Insukchangna lei a Sapṭawng hma zie khawm hi a ṭulna hin a hlaptlu zannaw chun ka hriet.

Mihriem ei varin ei changkang angin Khawvel khawm a changkang pei a , Hmetzau Khawvel-ah ei cheng ta a. siem theinaw le umnaw a um tanaw a, a umnaw khawm a um vawng am anta ti ding khawp hielin thil a kim ta a, hieng ang Khawvel changkang ta hnung khawm a ‘Ṭ’buoi a eila buoi hi chu a buoithlak deu chun ka hriet hlak. Pei ei tum a, sukdanglam ei tum a, a san an hei hril chun ‘sap le hnamdang haiin an lam thiemnaw a’ti hi an thuhril tlangpui anih. Hienghin ka ngaituo a, tulai India hmarsak Ṭhalaihai in an buoipui le an ngaisang em em Kawria hai hin an ṭawng le Hawrawp hi thleng/thlek ve ta hai sien Kawria Ṭawng hi inchûk a ngai awmnaw ie. Hi an ṭawng mak dangdai em em el hi an ṭawng sukhlutu ani a, an Hnam le an ṭawng an hei ngaisang zie chu an flim changtu inlar hai hi Sap hming put hre inkhat hle I tih.chuelkhawm chu ani le, an Thawnthu hai a khawm hin khel ani ti chiengsa a khawm hin a changtu haiin an hnam hming an put tlat hlak I sawn naw?! An Ṭawng hi an ta anih ti an hrietchieng a, Saphai hmang ding le India Hmarsak a Ṭhalaihai hmang dinga siem aninaw ti an hriet a, an ṭawng le hawrawp hi thlek/thleng an tum ve der nawh. Chu nek hman chun chawisang an tum a, an flim siem hai an lar theina dingin a hnuoiah an zawr tumna ram ṭawngin an ziek el lem anih. Awlsamte a ei hmuthei chu Hindi, Telegu, Bangali le Manipuri ngei khawm hi, saphaiin an tiem theinaw a ti leiin an sukdanglam ṭhaknawh. Chunek hman hman chun sukchangkang le chawisang an tum a, tulem hin chu mobile Phone a khawm an ṭawng le hawrawp ngeiin thutawi an inthawn thei anta hi.

Ei Ṭawng hi an lam thiemnawh ti a I buoi a, ‘ṭhang‘ hi ‘thang’ tiin an lam tia I buoi a I hril sinaw chun iem umzie um ata. Hienghin lo hrilve la, Ṭ hi Tr le Thr angin lam ani hlak a, Ṭhang chu Thrang angin lam la, Ṭan chu tran angin lam rawh tiin hril la lam ve el antih. Ei hming hnamdang ṭawng thuziek ah ei ziek chang khawmin LALṬHANGPUI alo ni chun LALṬHANGPUI (Lalthrangpui tia lam ding) ti damin ziek ta lem inla an fu elnaw dingam anih. Ei ṭawng Saphai hmang dinga siem aninaw a, vaihai hmang dinga siem khawm ani bawknaw a, ei sak aKawria hai hmang dinga siem aninawh ti hi ei hriet a pawimaw a, Inzaum Pu Rochunga Pudaite a lamawl le ṭ tluongtlam pei hmang eitiu a ti ang dam hi chu thawnaw hram chi anih. A thuziek pakhat a chun” Chun hi thu hi hang ziek ta lawlaw si chun, “Hmar” Tribal List-a khom a um ta a, hnam a nih, ti Sproof nawk khom a ngai tan aw leiin ei hminghai hi a lam inhoi tak family name-ah hmang in la thra ka tih. Hming lam intak chu a buoi thlak em el. Entirna dingin, “Pudaite” ti ringot khom hi ramdang mi chun a lam harsa an ti a. “Ruolneikhum Pakhuongte” ti lem chu a harsa zuol ni awm a nih. Hnam dang chun an en, an en a, an lam rik ngam naw leiin an innui hlol chang a um a. Chun khawvela mi hming thang le mi hriet lar hai hi hming lam inhoi an ni nuom hle. Entirna singin, “Churchill, Luther, Hitler, Lenin, Stalin, De Gaule, Tito, Washington, Jefferson, Lincoln, Nehru, Gandhi, Mao ze dung, Chiangkaishek, Singman Rhee, etc., etc., “ ti hai ang hi lam suol thei lo khop a ol hi an ni deu vong. ‘ tiin a ziek a,keichun hienghin indawn ka ti che, Arnold a hming tawp hi I lam thiem am? A lam anhawi beknawh. Pussy Cat Dolls ami Nicole hming tawp dam kha.

Tulai ṭhalai laia inlar em em Facebook siemsuoktu Pu Marka hming tawp dam hi a lam inhawi zawk zawk chu aninaw chieng khawpel. Hming lam inhawi hi inlarna le ropuina nisien vai hai hming hi a lam anhawi annawm; ali tidam,pooja ti dam ani a , anachu an inlar kher nawh. Mistiri le mi puonsawp dam annih. Hming lam intak le lam inhawi ti vel a hin chu buoi rak chi aninawh. Ei hminghai hi India ram President niin, ei hunlai a ei thilthaw ṭhat leiin khawvel a ram President ṭhatak ni leiin World Record ah chuongin Nobel Prize dawng inla lam thiem em em antih. Hril a ral chun Pu Rochung a hming khawm hi sap hai chun Rawkhunga an ti ka ring tlat chutie.!!

Ṭawng lam buoithlak ei hril chun Sapṭawng hlei hlei hi annawm buoithlak chuh. ‘P-u-t’ hi ‘Put’ ania a, ‘BUT’ hlak chu hmar ṭawng a ‘bat’ tia lama ngai a, Pump khawm hi. Anachu, a lam dan ding an lo hril leiin ei lam ve el anih. Sap ṭawnga ‘A’khawm hi achangin ‘e’angin an lam vat, a changin ’a’ angin an lam vat. An ‘E’khawm hi a changin ‘I’ani a changin ‘E’ani vat hlak.

vawikhat chu kan kohran mission field ah kan biel hai an zu fe a, chutaka an thil hrilnuom tak chu ‘Tripura chu Mizoram thar ani ringawt annawm, lusei ṭawng an thiem deu vawng a’an ti chu. hi hi iengleiam ning ata, misawnari umhaiin an ṭawng an ngaisang a, an vawrlar a, an rawngbawlna hai khawmin an thiem ve alo ni a, chuelkhawmchu ani le, kohran sikul a hai ‘Lusei Ṭawng’chu sabjek pakhat ah a ṭhang ve tlat. Mi in ei ṭawng an hrietnaw hi inzakpui ding aninaw a,suklar tum lem ding anih. Vawikhat chu Mizoram a an umna khawm Kum 10 em khawm la nilo chun Lusei Ṭawngin a mi biek a, ka hei hal ve ie ka ti leh ‘ei ram aninaw a ani hi’a ti a, ka lungasen zawk a, map ka phawr a Hmarhai ram le Hmar hai state khawlai taka hin am a um hei khik ta? Ka ti pek hlawl. Ei umna ram seng hi ei ramah ei ngai chun ei ram ani a, ei ramah ei ngainaw ruok chun Hmarhaiin khawvelah ram einei nawh. Mizoram a chun Hnamdang karah ei um annawm iti chun Ei Khawpui; Hmarkhawlien, mawihnai taka Hmarkhawpui eiti ngei khawm hi Hnamdangin an min huol tho anih. Mani Ṭawng ei ngaisangnaw chun khawlai a khawm um inla a ṭangkai chuongnawh.
 
Mani Ṭawng ngaisang, ngainat le thiem le thiemnaw chungthu a hin Nu le Pa hin mawphurna lientak annei a, I lo ngaituoin ilo chîk ve hlak am? Nunghak Tlangval Hmar nisi Hmar Ṭawng hmang theinaw hai hi a tamlem chu an nu le pa haiin an hmang thiem tlat. An nu le pa in an hmangthei si chun iengleia hmang theinaw am anni a? tiin indawnna ani a, a dawnna chu ‘Nu le Pa in an nauhai an biek ngainawh tina ani a, chuelkhawm chu nilovin mani ṭawng chu hrietzing tum dingin an inchûktir ngainaw lei anih’. Naupang chu a fena awm kawngah inchûktir la’ ti ziek a um si chun a ṭawng theinghillo dingin inchûktir inla an theinghil ka ring dêrnaw chutie. Hmar Ṭawng thiemnaw tamtak hi an nule pa haiin an bieknaw lei le an inchûktir naw lei anih. Mani nauhai hnam dang ṭawng a be chut chut hi ka hmu rawn a, thilthaw vet chi niin an lang nawh.

A tawp taka ding chun, ṭawng a hmasawnna ding chun mani ṭawng ngaisang le ngainat hi a pawimaw a, a sirbi ṭha tak khawm ani hrim anih. Ṭawngdamna dingin mani seng ei pawimaw a, sukchangna ding le sukhmasawnna ding a hmangruo chu ziek a sie a, Lekhabu insuo dam, annawleh, chanchinbu nei hai hi anih. Khawlai hmuna khawm um inla, ei ṭawng ei ngaina a hriet ei tum chun ei thei anih. Ei ṬAwng damna ding hin nang le kei ei pawimaw a, Saphaiin I hung humhal pekin mi hung chawisang peknaw ni hai, a damna le a changkangna chu ei ni ah an nghat anih.

NI 30 Thlatun(April) 2014
Silchar

Post a Comment

Comments not related to the news or article may be deleted.

Powered by Blogger.