A Lai Inchu

Lala Khobung, Aizawl

Kum 18 ka ni lai khah keima tawkah hrat kan ti ve lai le ka tha inthak lai a ni a, bu khom ka he vieu. Hi kum hin in 15 in Kelsah ram lo-in kan nei a. June thla vela inthok khan hi lai zaua hin sakei an hmu hlak a. Trum khat chu Pu Buota khom a hlo thlo lai hnai tea inthokin sakeiin an rum khum a, a tri leiin a tlansie. Ama hih August thlaa inthokin a damnaw leiin sin a thaw zom thei ta nawh.

A lo zau papuihai chun an lo seng an thlo zo hnungin in tina pakhat pei inthoka a lo chuh zopui an rot leiin kei khom kan thok ve a, mi 12 kan nih. Zo ngei kan tum leiin kan zo chun an hnu diei tah. Kan inlawi chun kan inzui dam dam a, kei chuh a lai hawl vel lai ka um. Khuo a inthoka hla rak lo Pu Vawma serhuon kan tlung chun khuo a’n thim tran tah. Lamsak a thingkung inawn duoi zawn kan tlung lai chun a hmasa tak chun “Saw Savom” a ti ta thut el a. Keini rawi chuh inthuruol ang hrimin lamsaka thingawn hnuoi chuh inrang deu hin kan pan diel el a.

Chu thingawn hnuoi ruol rem lo deua chun patling 12 zet chun fiemthu der lo le to troka tha tawpa thrang senga a lai inchuin kan inpang-aw-ziel ta mup mup el a. Hrat kan ti tawk ve vieu a chuh a lai ka chang hlei thei bik noh. A laiah ka um amanih ka ti lai kan in vir mup mup a, a sira bok chun ka lo um nawk hlak. A laia um ding chun a tu el khom chun tha tawp kan insuo seng el a, thil hautak tak a nih. A lai tak ti lo kha chuh a sir vong a ni el lei khan a sir khah a tam em em el a. Kan inchu, a lai chuh a chin em em el bok.

Patling 12 zet, savom tri lei a fiemthu thrang derlo le trong der lo a thatawp seng suoa a lai hei inchu chuh thil namen lo tak a nih. Kan thrang taluo chuh kan invir thuok thuok el tawl a. Pachang le pachang hmur le hmurin kan infawp thawi thuok thuok zing el a. Sawtnawte hnungah ka zakaw kil a tla fai vong el a. Tu zakuo tak’am ti hriet lo inthler ri hih ka hriet deu zing. A tu tak mazu (something) dam hih nuom thu ni lo hin kan ham thawi thuok thuok zing bok. A savom tri leh, sawl leh a’n hoi naw dan chuh turu tak a nih.

A buoithlak tak chu, mansapuia chem le tuthlaw kan pai seng khah a nih. Hei intleng nat deu ding hlak chun tun amanih kan mansapui khah a lo karchep tlat hlak bok si. A tu tak amanih mansapui karzeptu ni lei ringot lei khom khan a sir tieng ka petek rop hlak. A chang leh a tu tak lu am ti hriet bik ni lo khan ka khak hnuoi tieng a inthok han a mi hung tauh nawk chor hlak. Ka kepui hlak chuh tu mi sir pek am hriet bik ni ta lo, a na em em el bok si.

A lai kan inchu chuh a sawt tul tul a, kan thuok hlak chuh a’n ringin a’n rang tul tul. A tu el khom chuh kan thlan lei chun kan innal puot tawl el tah. Mi kut hei man tum inla khom a nghet thei ta nawh. Bula mihai banin hmur a hung tawk pal chang  chun a al puot el a. Kan panthlangpa thuok ri a’n ring taka, zakkha a la hei nei nawk nghal.  Hieng anga ka thrang voi khatna a ni leiin ka bei a dong takzet el. Tuta hmaa hrata ka lo inngai hlak dam khah hi truma a lai inchunaa hin chuh umzie a nei naw a, thâ am hek lungril ti khom ka hriet bik ta nawh.

A sir tienga ka hei petek suok chang po chun lam tieng chuh ka hei mel a, savom awm ka hmu naw hrim hrim a, mi dang khom kei ang tho an ni ka ring. Chuong sa khom chun a laia um chuh kan inchu ngar ngar el a nih. A reng reng thuah, savom chuh lo um khom ni sien, patling chuong zat lo inhneng sup sup chuh a tri naw vek khoma mak chuh a ti ve hrim hrim bakah a nui khom inza ta veng a tih.

Mak tak el chu…a hrat hrat hai khom khan a lai kan chang chuong naw khah a nih. A pa lien tak le a hrat tak dinga ka ngai u Tluonga dam khah voi tam a sira khan a hung suok nawk dur hlak a, a chin le a cher tak Pu Siema dam khan a lai a chang tamin ka hriet. Hun iemani chen sawl em ema a lai kan inchu hnung chun kan zaidamna’n a tlin ta naw chek ni naw nim, a thren chuh an hung inngur tran el ta a. Kei khoma tu khom ka tri bik ta nawh, ka mansapuia ka chem khah ka hriet zing el ta a.

Hun iemani chen hnunga chun keini laia upa tak Pu Siema chun vin deu hin “E..khai, hie’ng ringot el chuh, khawhe ke’n hei fieng ka tih” a ta, lampui tieng chun a zu fe a, a hei en vel a “Bawng a ni sawh” a hung tih a. Kan hei en chun Pu Makthang bawngchal, a bawk rang rul el hih a lo ni zing el a. Tu khom kan trongin kan in nui chuong noh. Pu Siema khah har suok intak deu sien chuh zawn ngai hiel khom kan um el thei.

(Ka hung ziek hih R. Zothansanga thil ziek, Lengzema suok, nuizat um ka ti e m lei a khung ziek sawng a nih.)