Halloween party ideas 2015

By David Buhril

Khawvel mihriem inthrang le hmasawn peiin a phut vena leia ram inchuna leh innawrna hung suokin kum 2003 khan NC Hills-a Dimasahai leh ei lo indo a. Ei ram hluo le nei sun sun hi ei nei po po a ni ang bawkin, mi dotuhai khawm chu chu an ngirhmun a lo ni ve zing a. Chu lei tak chun 2005 kum khan Dimasa leh Karbi hai chu an indo bawk a. Tawpintai a nei thei nawh an ti ang khan 2009 kum khan Zeme Naga leh Dimasa hai inkarah indona a suok nawk a nih. Inremna dawkan dang danga inthawkin inremna ei lo siem ve taa chu, ram inchuna le innawrna chu vawisun chen hin a la tawp chuong nawh. Eini rawi hlak chu “Ei Ram” ei ti theina hmunhaia inthawkin “compensation” tlawma zawng ei hmu thei a ni phawt chun ei ram rausan el dinga inpei pawl ei pung pei lai zingin, mihai chu an pasalthrahai leh an nei po po sengin, ram san ding leh zauh dingin thrang an khaw thar zing lem si.

October 2, 2009 khan DHD (J) helpawl zahnih neka tam chu an ralthuom leh sawrkar kutah an inpek a. Chu ruol ruol chun ei ram del sunga mi, indona leia khuo iemani zat ei lo suoksan le hluo nawk dinga hma ei lak zing laiin, NC Hills pumpui chu a hming chauh ni loin a rorelna khawl chen khawm suklien le thlak danglam tumin Dimasahai chun hma an lak a. NC Hills chu “Dima Hasao Raji” tia thlak dinga thrang an hung khaw el khelah “Dima Hasao Raji” chu Autonomous Council a hlangkai dingin an nawr sa bawk a nih.

DHD (J) pawlin silai an intung le inzawmin an ngenna chu bawzui dingin Assam sawrkar chun September 19, 2009 khan DP Goala keihruoina hnuoiah, hnam danghai tu khawm rawn loin, NC Hills buoina ching fel dingin Group of Minister’s Committee an indin a. Hi committee a hin minister dang pathum Khorsing Engti, Himanta Biswa Sarma, Rockybul Hussain hai chu member-in an thrang sa bawk.

Group of Minister’s (GoM) Committee chun an sin chu tranin February 5, 2010 khan NC Hills chungchanga “recommendation” him lo deu deu an hung siem suok ta a. Chuong “recommendation” hai chu vawisun hin ei bi chieng a ngai takzet. Ei bi chieng hnungah thutlukna thar le thrang khaw dan thar ei rel ve naw chun thisen le hringna hlu tak tak ei lo chan tahai kha a thlawnin a luong ral ding a nih. Khawvela hnam changkang hmasahai hi indona kara lungvar thar puta hung changkang ve pei an ni ang bawkin, eini khomin indona ei tuok ve kha a trangkai zawnga hmang ei inchuk hi a trul ve tlat a nih.

Group of Minister’s Committee Recommendation:

GoM Committee chun DHD (J) pawl thurawt chu sukpuitling tumin “NC Hills chu Dima Hasao District ti ni rawse” tiin an recommend a. “Dima Hasao District” chu Autonomous Council-a inthruoi dingin an riruong bawk a. Hmar, Kuki le Zeme hai ruok chu Dima Hasao District hnuoiah “Development Council” indin pek dingin an riruong bawk. “Dima Hasao District” indin chu NSCN hai thil ngiet le tum “Greater Nagalim” sukhlamzuina ni thei dingin an hril mawi bawk a nih.

Chun, “Dima Hasao District” indin chungchangah Hmar, Kuki le Zeme hai chu nuor ngei an ta, amiruokchu sawrkar tha hmanga sukmit thei ning a tih” tiin Committee recommendation- ah an tarlang. Dimasa trong chu Dimasa khuoa hai “vernacular” in primary school chen hmang ding a ni el khelah Dimasa trong chu Autonomous Council huom sungah “mother tongue” a hlangkai ding chenin an rawt a nih. Council sunga sawrkar sin ruok hrim hrim chu thiemna (qualification/ merit) ni loin a mihriem tam dan zawnga (population pattern) sem le pek dingin an recommend bawk. Chu chauh chu ni loin, Council-a sawrkar sin chelhai chu lo thi ta hai sien khawm an sin chu mi dang ta dinga inhawng loin an tu le te hai ta ding chena inthlasawngpek pei ni rawse tiin an belsa bawk.

A chunga tarlanga um po khi recommendation tlawmte an siem laia langsar biek deuhai chu an nih. NC Hills-a Hmar People’s Union, Kuki Inpi, Zeme Council, le a dang dang haiin NC Hills hming thlak chu vawi tam tak an dit naw thu tarlang tah hai sien khawm GoM Committee chun Dimasa-hai nek hmanin Dimasa hai ta dingin thrahnem an ngaipui lem am a ni ding ti thei khawp hielin Dimasa hai hmakhuo an ngaipui letling lem ta a. A san ding awm chu dap inthuk rak ngai loin a hung inlang ta a.

Tu lai hnai el khan NC Hills ta dinga sawrkar-in budget Rs. 1000 Crore a siempek chu a bo vong el leiin a san ding National Investigation Agency (NIA) chun a suizui mek a. NIA chun sum tam tak bo chu a’n hmang an nawzie le fakruk leia bo a ni lemzie tlang hrietah a hung phawr lang ta a. Dimasa helpawl le minister threnkhat thrangruolin an chawkchawrawi a nizie chu a hung sui suok bok a nih. GoM Committee Chairman DP Goala ti lo po minister 3 dang hai chu faruka intum an ni a. Vawisun chen hin Rs. 1000 Crore inhmang chu rel fel a la ni nawh. Chuleiin, indikna leh an mawphurna chen theinghila Dimasa-hai thil hni sukpuitling dinga hma an lak chu thilmak a ni nawh.

GoM Committee Recommendation hi ei bi chieng chun “Autonomous Council” nek hmanin “Communal Council” an indin am tum lemzie chu a chieng. Hnam tam tak karah hnam pakhat chauh chawi sang rak dinga an put rakna san khom hmu threl ruol a ni nawh. Dimasa-hai ropui relna Autonomous Council hnuoiah sawrkar sin hai chu “population pattern” hmanga sem a ni nawk lem chun thimtham hnuoia bei hlek zawng chu hadam lem a tih. Chuong karah, ei socio-economic ngirhmun hai chen sukderthawng a, hnam danghai sirde tuma hma an lakna hi tu lai hnai thil el khawm a ni ta nawh. An tum lei hrim am a nih, an pathienin a thrangpui lei am a nih, an hmalaknahai chu mita hmu thei khawpin a hung fie pei a. Chanchinthra kum zakhat lawnpui tahai mit hlak chu an thim hrat deuh deuh bawk si. Dar leh khuong ri inkal nuka inkhawmpui tumtriek ta lo urlawk a, gospel meiser insit bak thaw ding nei ta lo angin ei chawlawl ta am a ni ding? Ran, inchuklai le thralaiin ei thawhla. A threnin inthawina thienghlim sunzawmin “Ram le hnam ta dinga bunghei trongtraina” dam an la thaw zui pei bok. Chu po poa chun a tak ngeia ra hlimum insuo thei thilthaw a thrang am? Darbenthek inri mei mei am ei ni lem?

Thaw Trulhai:

Ar that dan chi khat chauh a um nawh ti angin, hnama ei dam khawsuokna thil ding lem chu kong hrang hrang ei hriet rawn a trul tah. GoM Committee le an thurawt chu thriek hmasa phawt a trul. Fakrukna leia indikna an kengkaw thei tak nawzie chu an thurawtah a chieng em em a, chu chu hi Committee phur thlukna dinga hmang letling lem ding a nih. Chu chu thaw loa an recommendation sukpuitlingtu ni palh hi inlau a um. Mi dang ei ringzo si naw a, eini le eini ei inringzo bawk si naw chun vawisun hin Assama Opposition Parties haiin Rs 1000 Crore fakruk le inzawma an khekpui luoi luoi lai hi a’n ling lai a ni leiin, ei zinga ding ngaituo malamin ei hmang trangkai ve a trul. Hi thil hi Party le pawl thu el a ni naw a, ei ta ding chun ei ram, ei thisen, ei hringna le ei hmakhuo, ei dam khawsuokna chabi a ni lem. Ka party kal zawng ni pal a tih tia ngaidan lo phan pawl um hlauh ei tih. Chu chu ruo ei hmang dan ding ni lem sien la, a thing hmang dan ding zawng lem chu mi dang, hnam dang, ngirhmun ei intrawmpui hai leh inlungkhat hi a ni ding a nih. ‘Kan indo laiin an mi thrangpui nawh’ tia ei pawi ei lak kir vawng chun makhata pawi inhnel chu thil inhawi tak ni naw nih. Ei kut le ke hai chu Chanchinthrain kum zakhat a thruoi ta si chun, mi va ringzo khawm ei inchuk ruol ruolin eini le eini ei inringzo lem chu makmaw a nih.

NSCN hai “Greater Nagalim” thriekna dinga Dimasahai an suklien tumna karah hnawchepa ei um ding chu ei inphal a thieng nawh. Chuleichun, sem sem, dam dam policy ei rawt a trul. Hril nikhuoa, NC Hills-a kher chu a sa se hmasa taka nia ei inhril vung thei si chun, sem sem, dam dam rawtna thua chu ei huoisen a trul zuol. Eini puol bika Autonomous Council nei chu thil inphalama ei ngai a ni chun, Autonomous Council pahnih bek indin rawtpui chu ei hun tawngin a phut tah: pakhat Dimasa ta ding an dit dit hming chawiin, pakhat dang chu Hmar, Kuki, Zeme, Karbi le mi dang dang hai intrawm ding NC Hills hming bawk putin.

Ei vawisun ni hi a pawimaw ruol ruolin thutlukna fumfe lem leh ei hnam lamlawn dan ding sat a hun tah. Ram chu a hun a tlung ve ta leia pieng el a ni ngai nawh. Bubel hem neka uluk lema hem a trul a nih. A thli hrang leh a tui infawn hun hmang thiem tuhai hamthratna a ni lem hlak. Tru bawl ei ni si naw leiin thrang la hung thar pei ding hai chenin zalen tak le huoisen taka “Kan Ram” tia an inthlasawng ve pei ding ei ngaituo a hun tah. Tu hi a nih hun thra chu; tuhi a nih hun lawmum chuh- ti kha an naw mani?

Post a Comment

  1. Hnam damkhawsuokna thucha hi lo tiem ve ngei ro,trangkaipui gei i tih.

    ReplyDelete

Comments not related to the news or article may be deleted.

Powered by Blogger.